كۇندەلىكتى ومىردە اتاعى جەر جارعان ەل ازاماتتارىن، بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرىن، ۇجىم باسشىلارىن، مادەنيەت، ونەر، عىلىم وكىلدەرى جايىندا ءجيى ايتامىز. ارينە، بۇل دۇرىس. ءبىراق سولاردىڭ ارعى جاعىندا كورىنبەي تۇرعان، ولاردىڭ باپتاۋشىلارى، ۇستازدارى بار ەكەنىن ەسكەرە بەرمەيمىز. اركىمنىڭ بىلىمگە باعدارلايتىن، تاربيەلەيتىن، جان جىلۋىن ارنايتىن جەتەكشى ۇستازدارى بولادى. قانداي عۇلاما، داناگوي بولسا دا ۇستازدىڭ الدىن كورگەنى انىق. سونداي اياۋلى جانداردىڭ ءبىرى الماتى وبلىسى، پانفيلوۆ اۋدانىنا قاراستى اۋليەاعاش اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتە ۇزاق جىل قىزمەت ىستەپ، سانالى عۇمىرلارىن ۇرپاق تاربيەسىنە ارناعان ەرلى-زايىپتى، سىزۋ جانە سۋرەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى راحىمجان ابدراسيلوۆ پەن قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ بىلىكتى مامانى نۇرزيا نوگەربەكوۆا تۋرالى از-كەم سىر شەرتۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز. 

بۇگىندە تورتكۇل دۇنيە كارانتينگە جابىلىپ، بالا بىتكەن التىن ۇيا مەكتەبىنە بارىپ، ۇستازدارىمەن ديدارلاسا الماي، ءبارى ونلاين رەجيمدە ەكرانعا تەلىمىرىپ وتىرعانى بەلگىلى. ءيا، بىزگە كارانتين ۇستازداردىڭ ءقادىرىن تۇسىندىرگەندەي بولدى. ۇستاز دەگەن ۇلى ەسىمنىڭ ومىرىمىزدە قانشالىقتى ماڭىزعا يە ەكەنىن جان-جۇرەگىمىزبەن ۇعىندىق. وسىنداي كەزدە اركىم وزدەرىنىڭ اياۋلى ۇستازدارىن ەسكە الىپ، وتكەن ومىرگە شەگىنىس جاسارى انىق.

بۇگىندە راحىمجان اعايىمىز بەن نۇرزيا اپايىمىز قۇرمەتتى ەڭبەك دەمالىسىنا شىعىپ، جاستارعا ۇلگى-ونەگە كورسەتىپ وتىرعان وتباسى. ايدىن كولدىڭ قوس اققۋىن ەسكە تۇسىرەتىن قوس ۇستازعا ءبارىمىز قىزىعا قاراپ، ولاردىڭ ساباعىن اسىعا كۇتۋشى ەدىك. سەبەبى راحىمجان اعايىمىز بەن نۇرزيا اپايىمىز شىعارماشىلىق ءپانىنىڭ ماماندارى بولاتىن. ول كىسىلەردىڭ ساباعىندا ءارقايسىمىز ءوزىمىزدى شىعارماشىلىق تۇلعا رەتىندە سەزىنۋشى ەدىك.

اسىرەسە راحىمجان اعايدىڭ سۋرەت ساباعىنا قاتتى قىزىعاتىنبىز. ونىڭ وزىندىك سىرى بار. اعايىمىز ءوز ساباعىن تاپتاۋرىن بولعان قاساڭ قاعيدالاردان بۇرىپ، ءارقايسىمىزدىڭ سۋرەتشىلىك قابىلەتىمىزدى مەيلىنشە اشۋعا كۇش سالاتىن.

مەنىڭ قاتارىمنىڭ ءبىلىم العان كەزى ەل-جۇرتتى قاجىتقان 90-جىلدارعا تۇسپا-تۇس كەلدى. سول جىلدارى جۇرت بالالارىنا سۋرەت سالاتىن اپپاق قاعاز تۇرماق، قاراپايىم توركوز داپتەردى زورعا تاۋىپ بەرەتىن. ءبىراق اۋىلىمىزداعى حان سارايىنداي ءۇش قاباتتى مەكتەپتىڭ ءۇشىنشى قاباتىندا تۇكپىردەگى راحىمجان اعايدىڭ سىزۋ-سۋرەت كابينەتىنە كىرگەن بەتتە سانامىزدى بيلەپ العان سول زاماننىڭ قيىنشىلىقتارى ءىزىم-قايىم جوعالىپ، كەرەمەت ءبىر كۇيگە بولەنۋشى ەدىك. ءبارىمىز قارىنداشتارىمىزدى قولعا الىپ، ءدال تاقتانىڭ الدىنداعى ناتيۋرمورتتى اينا قاتەسىز اق قاعازدىڭ بەتىنە تۇسىرۋگە تىرىساتىنبىز.

ايتپاقشى، اق قاعازى مەن قارىنداشى جوق بالالارعا قاعاز بەن قارىنداش تا تابىلا كەتەتىن. راحىمجان اعايىمىزدىڭ كابينەتىندە جىلدار بويى جينالعان قارىنداشتار مەن قاعازداردىڭ قىزىعىن سول كەزدە كوردىك. بۇل كابينەتتىڭ وزىندىك سيقىرى بار-تىن. الگى سىنىپقا اياق باسقان ساتتە ءتۇرلى مايلى بوياۋلار ءيسى تاناۋىمىزدى قىتىقتاپ، الىپ-ۇشقان كوڭىلىمىزگە سابىرلىلىق سىيلايتىن...

اعايىمىزدىڭ كابينەتى باسقا سىنىپتارعا مۇلدە ۇسامايدى. ءتىپتى، پارتالارىنىڭ ءوزى ادەپكى پارتالاردان بولەك-تۇعىن. ادەتتەگى پارتالاردىڭ بەتى ءتۇرلى جازۋلار مەن وقۋشىلاردىڭ سالعان سۋرەتتەرىنەن كوز ءسۇرىنۋشى ەدى. ال سۋرەت كابينەتىندەگى پارتالاردان ونداي «ونەر تۋىندىلارىن» مۇلدە كورمەيسىز. بارلىق پارتا كۇنى كەشە عانا زاۋىتتان شىققانداي جارقىراپ تۇرادى.

ۇلكەن سىنىپتىڭ ءتورت قابىرعاسىندا قازاقتان شىققان العاشقى سۋرەتشى، داڭقتى جەرلەسىمىز ءابىلحان قاستەيەۆ باستاعان ءبىر توپ كورنەكتى سۋرەتشىلەردىڭ پورترەتتەرى جاعالاي تۇراتىن-دى. بۇدان باسقا، ءتۇرلى ەكسپوزيسيالىق كورىنىستەر دە كابينەتتىڭ سالتاناتىن اسىرىپ، ادام جۇرەگىنە قۋانىش سىيلاۋشى ەدى. كەيىننەن وقۋ ءبىتىرىپ الماتىعا كەلىپ، تانىمال سۋرەتشىلەردىڭ كابينەتىنە باس سۇققانىمدا راحىمجان اعايىمىزدىڭ سيقىرلى كابينەتىنە قايتا ورالعانداي كۇي كەشكەنىم ەسىمدى. ءيا، اياۋلى اعايىمىزدىڭ كابينەتى مەكتەپ ىشىندەگى الەمنىڭ تىلسىم كۇشىن بويىنا بۇققان عيباداتحاناداي ەدى. اعايىمىز ءوز كابينەتىن كۇتىپ ۇستاپ، بالالارعا سۋرەتشىلىك ونەردىڭ رۋحىن ۇعىندىرۋ ءۇشىن ءاربىر زاتقا ايرىقشا ءمان بەرگەنىن كەيىننەن تۇسىندىك.

سۋرەت ساباعى ساعىندىرىپ، اپتاسىنا ءبىر-اق مارتە بولاتىن. بىزگە سالسا، كۇن سايىن اق قاعازعا سۋرەت سالىپ، راحىمجان اعايدىڭ كابينەتىنەن شىقپاي وتىرۋعا دايىن ەدىك.

ال نۇرزيا اپايىمىزدىڭ ادەبيەت ساباعى دا قىزىقتى وتەتىن. كەي كۇندەرى ءبىرىنشى كەزەكتە قازاق ءتىلى ءوتىپ، قازاق ءتىلىنىڭ قۇرىلىمى مەن ەرەجەلەرىن ۇيرەتەتىن. ءيا، مويىنداۋىمىز كەرەك، قازاق ءتىلىنىڭ ەرەجە زاڭدىلىقتارى كوپ بولعاندىقتان ونى قابىلداپ، ساناعا توقىپ الۋ وڭاي ەمەس. سوندىقتان قازاق ءتىلى ساباعى وتكەن كەزدە ءبارىمىز سەرگەك وتىرىپ، ۇستازىمىزدىڭ ءار ايتقان ءسوزىن سانامىزعا قۇيىپ الۋعا تىرىساتىنبىز.

ال ارادا بيولوگيا، گەوگرافيا پاندەرىن وقىپ، مەڭ-زەڭ بولا باستاۋشى ەدىك. ءبىراق سوڭعى ساباقتا نۇرزيا اپايمەن ادەبيەت ساباعىندا قايتا كەزدەسەتىنىمىز ەسىمىزگە تۇسكەندە تەرەزە جاقتان قىردىڭ سامالى شارپىپ وتكەندەي، بويىمىزدا ءبىر جەڭىلدىك پايدا بولا كەتەتىن...

سوڭعى ساباقتا نۇرزيا اپايىمىز ءوزى تۇستەس اقسارى (اپايىمىز اقسارى، اشاڭ ءجۇزدى كەلبەتتى كىسى) بىلعارىدان جاسالعان ادەمى سومكەسىن ۇستەلدىڭ ۇستىنە قويا سالىپ «بالالار، باعانا قازاق ءتىلى ساباعىندا جۋرنال بويىنشا كىمنىڭ بار-جوعىن تەكسەردىك قوي. وعان قايتا اينالىپ، ۋاقىتىمىزدى جوعالتپايىق، بىردەن ساباعىمىزعا كوشەيىك» دەگەندە ءبارىمىز قازاق ادەبيەتىنىڭ حرەستوماتياسىن پاراقتاپ، ءۇي تاپسىرماسىن ايتۋعا دايىندالاتىنبىز.

نە سيقىرى بار ەكەنىن كىم ءبىلسىن، باسقا ساباقتارمەن سالىستىرعاندا ادەبيەت ساباعىندا ساباق ايتۋشىلاردىڭ سانى كوپ بولاتىن. ءبارىمىز «قوبىلاندى باتىر»، «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ» بىرنەشە بەتكە سوزىلعان كوڭىل قىلىن شەرتەتىن  جەرلەرىن جاتتاپ الىپ، زۋدىراتىپ ايتۋشى ەدىك. كەيدە سىنىپتاعى وتىزعا جۋىق بالانىڭ ءبارى جاتتاۋىن ايتىپ ۇلگەرمەي قالاتىن كەزدەرى دە بولاتىن. سوندىقتان عوي، اپايىمىز جۋرنال تەكسەرىپ، ۋاقىتتى تەككە جوعالتقاندى ءجون سانامايتىن.

ادەتتە ەڭ سوڭعى ساباقتا بالا بىتكەن ماۋجىراپ، قارىندارى اشىپ بىر-بىرىنەن ساعات سۇراپ، ۇيلەرىنە قايتقانشا اسىعاتىن-دى. ال ادەبيەت ساباعى باستالعاندا نۇرزيا اپايىمىز ارقاس تاۋىنىڭ جان سەرگىتەر سامال جەلىن وزىمەن بىرگە سىنىپقا الا كەلگەندەي، اينالاسىنا سەرگەكتىك سىيلايتىن. ءبارىمىز اۋىلىمىزدى ەكىگە جارىپ اعاتىن قۋ وزەنىنىڭ كەڭ يىرىمىنە ءبىر سۇڭگىپ شىققانداي، سانامىزدا سەرگەكتىك پايدا بولا كەتەتىن. بۇل قۇبىلىستىڭ سىرىن اپايىمىزدىڭ ساباقتى جانىن سالىپ تۇسىندىرەتىنىمەن بايلانىستىرۋعا بولادى.

جالپى، نۇرزيا اپايىمىزدىڭ جانى سەرگەك، ءجۇرىسى دە شيراق ەدى. ساباقتان كەيىن اۋىلدىڭ باتىس جاعىنداعى ءۇيىن بەتكە الىپ، ءار باسقان قادامىن نىق باسىپ كەتىپ بارا جاتقانىن كورگەندە، ۇستازىمىزدىڭ بويىنان تاۋسىلمايتىن قۋات كوزىن سەزىنەتىنبىز.

بىزدەر وقۋشىعا ءبىلىم عانا ەمەس، كۇش-قۋات سىيلايتىن وسىنداي اياۋلى ۇستازداردان ءتالىم الدىق. ايىندا، جىلىندا اۋىلعا ءبىر بارعاندا نۇرزيا اپايدى كەزىكتىرىپ قالساڭىز، «بالەنشە قالىڭ قالاي، باياعىدى انا ءبىر وقيعا ەسىڭدە مە؟» دەپ كوڭىلدە كومەسكى تارتقان ادەمى كورىنىستى كوز الدىڭا ەلەستەتكەندە، جۇزىڭدە نۇر ويناپ، ءون-بويىڭدا ءبىر جىلىۋلىق پايدا بولادى. سول ساتتە ارادا تالاي ۋاقىت ءوتىپ، جان دۇنيەڭدە مازمۇن پايدا بولعانىن سەزىنەسىڭ. سوندىقتان اۋىلعا بارعاندا بىزدەر نۇرزيا اپايعا ءبىر جولىعۋعا تىرىسامىز. اياۋلى ۇستازىمىزبەن جولىققاندا ءوزىمىزدىڭ ەسەيگەنىمىزدى، ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزدى ۇعىنا تۇسەمىز... تالىمگەر ۇستازدان قۋات الىپ، جۇرەگىمىزگە تىرشىلىك سالعان جاراقاتتار جازىلىپ، ءومىر كۇرەسىمەن قايتا ارپالىسۋعا قۋات الامىز...

نۇرلان جۇماقانوۆ، جۋرناليست.