بۇگىن ۇكىمەتتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مينيسترلەر كابينەتى قوسىمشا قۇن سالىعى (ققس) مولشەرلەمەسىن ءوسىرۋ، ال وسى سالىق ءتۇرىن تىركەۋدەگى شەك كولەمىن، كەرىسىنشە 78 ميلليوننان 15 ملن تەڭگەگە تومەندەتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. وسىعان قاتىستى قارجى سالاسىنىڭ ساراپشىسى اندرەي چەبوتاريەۆ ءوزى پىكىرىن ءبىلدىردى، دەپ جازادى Dalanews.kz.
ول رەفورمانىڭ نەگىزگى تۇستارى مەن سالدارىن تالداي وتىرىپ، مىنانداي ءبىرقاتار ءتۇيىندى ويدى العا تارتادى:
"بىرىنشىدەن، بۇل رەفورما بۇرىن قولعا الىنۋى كەرەك ەدى. ويتكەنى قازاقستاندا سالىقتىڭ كولەمى تومەن ەكەنى، ونىڭ ءبىر كەزدەرى مىندەتتى تۇردە كوتەرىلەتىنى تۋرالى ساراپشىلار كوپتەن بەرى ايتىپ كەلەدى. دەگەنمەن ۇكىمەت سوڭىنا دەيىن تارتىنىپ، "بيۋدجەتتە ۇڭىرەيگەن جىرتىق" پايدا بولعانشا، بۇل ماسەلەگە تيىسپەي كەلدى.
ەكىنشىدەن،سالىق مولشەرلەمەسىن بىردەن كوتەرۋ جانە شەكتى بىردەن تومەندەتۋ كەرەك پە؟ ارينە، مۇنداي جاعداي ينفلياسيالىق سوققىعا الىپ كەلەدى. ءبىراق ءبىر مەزەتتە اۋىر سوققى بولىپ، ارتىنان اسەرى جىلدام باسىلادى. ال ەگەر سالىق مولشەرلەمەسىن بىرتىندەپ، كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىراتىن بولساق، جالپى جيناقتالعان ينفلياسيا ۇزاق مەرزىمدى جوعارى ينفلياسياعا سوقتىرۋى مۇمكىن. سەبەبى بيزنەس بولاشاق تاۋەكەلدەردى باعاعا بىردەن قوسىپ قويادى.
ۇشىنشىدەن، تىركەۋ شەگىن تومەندەتۋ بيزنەستى كولەڭكەدەن الىپ شىعۋى كەرەك، كەرىسىنشە، كولەڭكەلى ەكونوميكاعا قاراي قۋادامالاي. ءقازىردىڭ وزىندە،تىم جوعارى شەكتىڭ كەسىرىنەن بيزنەستىڭ جاپپاي "بولشەكتەلىپ" جۇمىس ىستەۋ تاسىلىنە كوشكەنىنىڭ كۋاسى بولىپ ءجۇرمىز. ياعني تابىسىن بىرنەشە بولىككە ءبولىپ، ءارقايسىسىنا جەكە شوت اشىپ، وسىلايشا سالىقتان جالتارىپ جۇرگەنى ءمالىم. ءدارىحانا، دۇكەن، مەيرماحانا، بارلىعىنا قاراڭىز، سولاي جۇمىس ىستەيدى. جاڭا شارتتارعا بايلانىستى تاعى كولەڭكەگە كەتۋى مۇمكىن بە ولاردىڭ؟ مىندەتتى تۇردە. الايدا تومەن شەكتە مىنا سيفرلاندىرۋ داۋىرىندە بۇلايشا جاسىرۋ قيىنعا سوعارى انىق.
تورتىنشىدەن، بۇل تىعىرىقتان شىعۋدىڭ باسقا جولى بار ما؟ ارينە! ۇلتتىق قور قاراجاتىن جانە سىرتتان قارىز الۋ ارقىلى ءالى 20-30 جىلعا دەيىن ءومىر سۇرۋگە بولادى. مۇندا تۇرعان دانەمە جوق، كوپتەگەن دامىعان ەلدەر سولاي ءومىر سۇرەدى. دەگەنمەن، ول مۇنىڭ "جوعارى سالىقتان دا ءقاۋىپتى سالدارى بولۋى مۇمكىن" ەكەنىن مەڭزەيدى.
بەسىنشىدەن، بىزدە باسقا امال قالدى. تىعىرىقتان شىعار تەك ەكى جول بار: تاريفتەر مەن سالىقتاردى بۇرىنعىشا تىزگىندەپ قويىپ، بالالارىمىزدىڭ بولاشاعىنا دەگەن اقشاعا جانە سىرتتان الىنعان قارىزدارعا ءومىر سۇرە بەرەلىك. نەمەسە تاريفتەر مەن سالىقتاردى كوتەرۋ كەرەك. ارينە، بۇل شاراعا الدەقاشان بىرتىندەپ كوشكەندە ءقازىر مۇنىڭ سالدارى اۋىر بولماس ەدى.
التىنشىدان، كەز كەلگەن ەلدە كاسىپكەرلەر سالىقتى از تولەۋدى قالايدى. ءبىر دە ءبىر حالىق وزدەرىندەگى سالىق مولشەرى تومەن دەپ سانامايدى، ونى تولەۋگە دە قۇلىقتى بولمايدى".
قورىتا كەلگەندە، ساراپشى ۇكىمەتتىڭ سالىق رەفورماسى قىسقا مەرزىمدە ينفلياسيالىق قىسىم تۋدىرۋى مۇمكىن ەكەنىن مويىندايدى، ءبىراق بيلىك بۇدان ءارى "شۇعىل قادامعا بارماسا، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعى ناشارلاي تۇسەدى" دەپ ەسەپتەيدى.
ايتا كەتسەك، بۇعان دەيىن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ قوسىمشا قۇن سالىعى مولشەرلەمەسىن كوتەرۋ كەرەك دەپ سانايتىنىن جاريا ەتكەن. ونىڭ ايتۋىنشا، وسىلايشا ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنا تۇسەتىن جۇكتەمەنى كۇرت ازايتۋعا بولادى. سونداي-اق ۆيسە-پرەمەر-ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين ققس شەگىن قازىرگى 78 ملن تەڭگەدەن 15 ملن تەڭگەگە دەيىن تومەندەتۋدى ۇسىندى. ققس وسكەن جاعدايدا ۇكىمەت جۇمىس بەرۋشىنىڭ اۋدارۋى ءتيىس الەۋمەتتىك سالىعى مەن مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن جويۋى مۇمكىن. بۇل ەڭبەكاقى قورىنا تۇسەتىن جۇكتەمەنى 10-30%-ا تومەندەتەدى دەپ كۇتىلەدى. "ال مۇندايدا بۇل شىعىنداردى بيۋدجەت ءوز موينىنا الا الادى"، - دەپ اتاپ ءوتتى ۆيسە-پرەمەر سەرىك جۇمانعارين.پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتتىڭ قوسىمشا قۇن سالىعى (ققس) كولەمىن ارتتىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولدادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل رەتتە رەفورما كەرەك. ال ساراپشىلار قاۋىمىنىڭ ءبىرى پاراسى بۇل باستاماعا نارازى.
