بۇگىندە قازاقستان وزبەكستان سياقتى رەسەيدەن گاز يمپورتتاۋدى قاراستىرىپ وتىر.
الايدا، قازاقستان بيلىگى ىشكى سۇرانىستى قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن ەكسپورتتى شەكتەۋگە ۋادە بەرسە دە، جۇڭگو قىس مەزگىلىندە ەلىمىزدىڭ تابيعي گاز جەتكىزۋدى ۇلعايتۋعا كەلىسىم بەرەتىنىنەن ءۇمىتى زور دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
قحر پرەمەر-مينيسترى لي كەسيان 29 قاراشاداعى بەينەكونفەرەنسيا بارىسىندا «ءبىز كەلىسىم-شارتقا سايكەس، قازاقستان قىتايعا تۇراقتى گاز جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتەدى جانە قىس مەزگىلىندە ونى بارىنشا ارتتىرادى دەپ ۇمىتتەنەمىز»، – دەپ كەسىپ ايتتى قازاقستاندىق ارىپتەسى ءاليحان سمايىلوۆقا قاراتا.
ونىڭ بۇل مالىمدەمەسى قىتايدىڭ مەملەكەتتىك تەلەارناسى ارقىلى تاراتىلدى.
ەسكە سالا كەتسەك، ماۋسىم ايىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ گاز ەكسپورتىن قىسقارتۋدى جانە قازاقستان ىشىندەگى تۇتىنۋشىلاردى قوسىمشا 2 ميلليارد تەكشە مەتر وتىنمەن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.
ول شەتەل ينۆەستورلارىمەن وتكەن كونفەرەنسياسىندا «گازعا دەگەن ىشكى سۇرانىستى قاناعاتتاندىرۋ ماسەلەسى ونىڭ ەكسپورتىمەن سالىستىرعاندا ءسوزسىز باسىمدىققا يە»، – دەپ قاداپ ايتقان بولاتىن.
سول كەزدە توقايەۆ ىشكى تۇتىنۋعا بولىنگەن قوسىمشا گاز اقش-تىڭ ەنەرگەتيكالىق الپاۋىتى «شيەۆرون» جەتەكشىلىك ەتەتىن كونسورسيۋم يگەرىپ جاتقان تەڭىز كەنىشىنەن كەلەتىنىن دە تىلگە تيەك ەتكەن.
دەمەك، ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا گاز ەكسپورتى ازايعانىمەن، وعان ىشكى سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. بۇل ءبىر جاعىنان الماتىداعى ءىرى ەلەكتر ستانسياسىن كومىردەن گازعا كوشىرۋمەن بايلانىستى. ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى سەرىكقالي برەكەشيەۆ تامىز ايىندا الماتىداعى كومىرمەن جۇمىس ىستەيتىن جەو-نى تۇرلەندىرۋ ونىڭ زياندى شىعارىندىلارىن 80 پايىزعا ازايتۋ كەرەكتىگىن ايتقان بولاتىن.
ال ماۋسىم ايىندا الداعى جىلدارى گازدىڭ تاپشىلىعى ءقاۋپى تۋىندايتىنى تۋرالى ءبىرىنشى بولىپ QazaqGaz گاز قۇبىرى كومپانياسىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى سانجار جاركەشوۆ پىكىر ءبىلدىردى.
ول دەپۋتاتتار الدىندا سويلەگەن سوزىندە تەز ارادا شۇعىل شارالار قابىلدانباسا، ەلدى اۋىر داعدارىس كۇتىپ تۇرعانىن دا ەسكەرتكەن ەدى.
مامانداردىڭ بولجامىنا سۇيەنسەك، 2024 جىلعا قاراي ىشكى نارىقتاعى گازدىڭ جىلدىق تاپشىلىعى شامامەن 1،7 ميلليارد تەكشە مەترگە جەتۋى مۇمكىن. بۇل تۇرعىدا سانجار جاركەشوۆ 2023 جىلعا قاراي گاز ەكسپورتى تولىعىمەن توقتاۋى ىقتيمالدىعىن دا جاسىرعان جوق.
ءدال وسى ساتتە، ياعني 28 قاراشادا توقايەۆ پەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين «ءۇشجاقتى گاز وداعىن» قۇرۋ ماسەلەسىن تالقىعا سالدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى توقايەۆ ءوز پىكىرىندە «وعان وزبەكستان دا كىرۋى ءتيىس. بۇل وداقتىڭ ماقساتى – رەسەي گازىن ورتالىق ازياعا جەتكىزۋدى ۇيلەستىرۋ» دەگەن-دى.
ازىرگە قازاقستان بۇل ۇسىنىستى زەرتتەپ جاتىر. ءبىراق ءالى تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلداعان جوق. وزبەكستان دا قازاقستان سياقتى ءىرى گاز ءوندىرۋشى بولعانىمەن، ءقازىر گاز تاپشىلىعىنا تاپ بولىپ وتىر.
ايتالىق، ەنەرگەتيكا ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى شەرزود حودجايەۆ كۇن سۋىتقاننان كەيىن ىشكى سۇرانىستىڭ وسۋىنە بايلانىستى كۇندەلىكتى گاز ەكسپورتى 10 ميلليون تەكشە مەتردەن 1 ميلليون تەكشە مەترگە دەيىن تومەندەگەنىن حابارلادى. الايدا، ول وزبەكستاننىڭ گازدى قايدان الاتىنىن ناقتىلاۋدى ەلەمەي، يمپورت كولەمى 20 پايىزعا وسكەنىن ايتتى.
بۇعان دەيىن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى 2022 جىلى گاز ەكسپورتى 3،3 ميلليارد تەكشە مەترگە جەتەدى دەپ بولجاعان. مۇنىڭ نەگىزگى بولىگى قىتايعا، سونداي-اق ورتالىق ازيانىڭ باسقا ەلدەرىنە تاسىمالدانادى.
سونىمەن، گاز تاپشىلىعى تۋىنداپ تۇرعان ۋاقىتتا ىشكى سۇرانىستى قالاي قامتاماسىز ەتۋگە بولادى؟ ءۇشجاقتى گاز وداعىنا وزبەكستان كىرە مە، جوق پا؟ ال قىتايدىڭ سەنىمدى تۇردە رەسمي استاناعا مويىن بۇرىپ، ءۇمىت ارتۋى قانشالىقتى دۇرىس؟ ازىرگە بۇل تۇيتكىلدەر تاقىرىپقا تۇزدىق قانا بولىپ تۇر.
ەكونوميكا تاقىرىبىنا تەرەڭ تالداۋ جاسايتىن ارناعا تىركەلۋدى ۇمىتپاڭىز: t.me/dalainside
https://dalanews.kz/qogam/84152-ayes-qurylysynyng-yekonomikalyq-tiimdi
