رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس، قازاقستاننىڭ عىلىم جانە ءبىلىم سەگمەنتىندە الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىمەن حالىقارالىق ىنتىماقتاستىعى 58 كەلىسىم اياسىندا دامىپ كەلەدى. ونىڭ 44ء-ى ەكىجاقتى نەگىزدە بولسا، 14ء-ى كوپجاقتى نەگىزدە جاسالعان. بۇل ساندار كوڭىل كونشىتەدى. سونىمەن بىرگە، تاياۋ بولاشاقتا ەلىمىز ءوزارا ارەكەتتەستىكتىڭ قالىپتاسقان كوكجيەگىن كەڭەيتە وتىرىپ، وسى باعىتتا ەلەۋلى سەرپىلىس جاسايدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل ورايدا، اقش پەن ەۋروپانىڭ، تۇركيانىڭ، ەاەو ەلدەرىنىڭ جانە ورتالىق ازيانىڭ عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارىمەن ىنتىماقتاستىققا ەلەۋلى سەرپىن بەرىلىپ وتىر. قازاقستان وزىق الەمدىك تاجىريبەنى بارىنشا ءسىڭىرىپ، ءوز نەگىزىن بايىتىپ قانا قويماي، وسى سالانىڭ بولاشاقتاعى دامۋى تۋرالى وزىندىك بىرەگەي كوزقاراسىن جيناقتاۋ ۇستىندە. بۇل دا اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا تۇرارلىق.
ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى الەمدىك ىنتىماقتاستىق جىل سايىن ارتىپ كەلەدى جانە ۇزدىكسىز جالعاسۋدا. ماسەلەن، ءقازىر قازاقستان مەن تۇركيا ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم جوباسى قارالۋدا. ەگەر بۇل جوبا كەلىسىلىپ، قابىلدانسا، وندا ول ەكى ەل ءبىر-بىرىن جاڭا تاجىريبەمەن بايىتۋعا قابىلەتتى، ءارتۇرلى پوليارلىق ەكى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ەلەۋلى جاقىنداسۋىنا الىپ كەلەتىنى ءسوزسىز.
قازاقستان مەن تۇركيانىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى الەۋەتتى ىنتىماقتاستىعى مۇعالىمدەردى، ساراپشىلاردى، پەداگوگتاردى، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى مەن ستۋدەنتتەردى، سونداي-اق اقپاراتتىق جانە عىلىمي الماسۋدى ىنتالاندىراتىن بىرلەسكەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى مەن جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋعا سەپتەسەدى دەپ كۇتىلۋدە. سونداي-اق ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى باسشىلاردىڭ، مۇعالىمدەردىڭ جانە قىزمەتكەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعدارلامالارىنا، ءبىلىم بەرۋدە جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋدا تاجىريبە الماسۋعا، وقۋ جوسپارلارى مەن ماتەريالدارىن ازىرلەۋ مەن جەتىلدىرۋگە ۇلەس قوسادى. سونىمەن قاتار ستۋدەنتتەردىڭ عىلىمي جانە مادەني وليمپيادالارعا ءوزارا نەگىزدە قاتىسۋىن ىنتالاندىرۋ، سەمينارلار، كورمەلەر، كونفەرەنسيالار، عىلىمي زەرتتەۋلەر سياقتى ءىس-شارالارعا ءوزارا قاتىسۋ كورسەتكىشتەرىن ارتتىرادى.
تۇرىك ينتەگراسيا ۆەكتورىن جوسپارلى تۇردە كۇشەيتۋ وتاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىپ، قولدانىستاعى تاسىلدەردى ءارتاراپتاندىراتىنى انىق. بۇعان وسى باعىتتاعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بۇرىنعى قۇرىلىس تاجىريبەسى دالەل. مىسالى، قازاقستان-ەۋروپا تراەكتورياسى بويىنشا جاقىنداسۋدى اتاپ وتۋگە بولادى.
كوپشىلىككە ءمالىم، قازاقستان – «بولون پروسەسىنىڭ» بەلسەندى قاتىسۋشىسى، ونىڭ ماقساتى – جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ ورتاق ەۋروپالىق كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋ جانە ەۋروپالىق كەڭىستىكتى ءبىلىم قوعامىنا اينالدىرۋ. بۇل قازاقستاننىڭ ءبىلىم كوشى-قونى تارتىلعان ەلدەرمەن ءبىرتۇتاس بولۋىنا مۇمكىندىك بەردى. بۇعان ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنە اعىلشىن تىلىندەگى وزىق باعدارلامالاردى ەنگىزۋ دە، الەمگە ايگىلى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ وكىلدىكتەرىن اشۋ دا ىقپال ەتۋدە. ەسكە سالا كەتەيىك، 2025 جىلعا قاراي قازاقستاندا بەس جەتەكشى شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ كامپۋستارىن اشۋ جوسپارلانۋدا، بۇل ەلىمىزدەن دارىندى جاستاردىڭ كەتۋىن ازايتىپ قانا قويماي، رەسپۋبليكاعا باسقا ەلدەردەن جاستاردى تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ءقازىر قازاقستاندا اقش، رەسەي، تمد-نىڭ باسقا ەلدەرى، ءۇندىستان، تاياۋ شىعىس جانە افريكا ەلدەرىنەن 30 مىڭعا جۋىق شەتەلدىك ستۋدەنتتەر ءبىلىم الۋدا. 2019 جىلدان باستاپ قازاقستاندا شەتەل ازاماتتارىنا ارنالعان ستيپەنديالىق باعدارلاما جۇزەگە اسىرىلۋدا، بۇل ءارتۇرلى ەلدەردىڭ جوعارى جەتىستىكتەرى بار جاستارىنا تەگىن ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وتكەن جىلى وسىنداي 240 گرانت ءبولىندى. «بولاشاق» باعدارلاماسى اياسىنداعىلاردى قوسا العاندا، وسىنشاما قازاقستاندىقتار الەمنىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم الىپ ءجۇر.
بولون پروسەسى پەداگوگيكالىق ۇجىمنىڭ ۇتقىرلىعىنىڭ ارتۋىنا دا اسەر ەتتى. جۇيەلى نەگىزدە قازاقستاندىق وقىتۋشىلار ەۋروپانىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە تاعىلىمدامادان وتۋدە. قازاقستانعا الەمگە ايگىلى شەتەلدىك كونسۋلتانتتار شاقىرىلۋدا. تەك وتكەن جىلدىڭ وزىندە ەلىمىزگە 900-دەن استام شەتەلدىك وقىتۋشىلار كەلدى، ولاردىڭ قىزمەتتەرى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ەسەبىنەن دە، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاراجاتىمەن دە قامتاماسىز ەتىلەدى. جالپى، سوڭعى ون جىلدا قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا اقش پەن ازيا ەلدەرىنەن مىڭعا جۋىق، ەۋروپادان ءتورت مىڭنان استام جانە تمد ەلدەرىنەن ءۇش مىڭنان استام مامان تارتىلعان. بيىلدىڭ وزىندە قازاقستاننىڭ قاتىسۋىمەن التى مىڭنان استام ءبىلىم بەرۋ جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا.
سولاردىڭ ءبىرى، ماسەلەن، سوڭعى بىرنەشە جىلدا ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى مەن فرانسيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ەۋروپا جانە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرعان «اباي-ۆەرن» ستيپەنديالىق باعدارلاماسى. جىل سايىن قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن ماگيسترانتتارعا 30 شاكىرتاقى، بىرلەسكەن عىلىمي جەتەكشىلىكپەن ديسسەرتاسيا دايىنداپ جاتقان دوكتورانتتارعا بەس شاكىرتاقى تاعايىندالادى. باعدارلامادا جاس ەرەكشەلىگىنە جانە ماماندىق تاڭداۋىنا ەشقانداي شەكتەۋلەر جوق. ونىڭ شارتتارىنا سايكەس، قازاقستان تاراپى كۇنكورىس ءۇشىن جاردەماقى تولەيدى (بيىل ايىنا 800 ەۋرو)، فرانسۋز تاراپى ستيپەندياتتاردى مىندەتتى جارنا تولەۋدەن بوساتادى، تەگىن باسپانا جانە ۆيزا بەرەدى، ساقتاندىرۋ تولەمىن تولەيدى.
«جالپى، عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ بولون پروسەسى جانە اكادەميالىق ۇتقىرلىق ورتالىعى دايىنداعان قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا بولون ۇدەرىسىنىڭ پارامەترلەرىن ەنگىزۋ تۋرالى تالدامالىق ەسەبى ايعاقتاپ تۇرعانداي، بۇل باعىتتاعى قوزعالىس قازاقستانعا وتاندىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ەۋروپالىق ستاندارتتارعا سايكەستەندىرۋگە مۇمكىندىك بەردى. «سىرتقى ساپانى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسى ينستيتۋسيونالدىق جانە ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن اككرەديتتەۋ مەحانيزمى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ول تاۋەلسىز باسەكەلەس ورتاعا بەرىلدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى قۇجات اۆتورلارى.
ستۋدەنتتەردىڭ، مامانداردىڭ جانە باعدارلامالاردىڭ اكادەميالىق ۇتقىرلىعىنىڭ كورسەتكىشتەرى ارتتى، قوس ديپلومدىق جانە شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىمەن بىرلەسكەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بەلسەندى تۇردە ەنگىزىلە باستادى، بۇل، ارينە، حالىقارالىق ستاندارتتاردى ەنگىزۋ ارقىلى قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جاقسارتتى. شەتەلدىك مامانداردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا بەلسەندى تارتۋ ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ حالىقارالىق عىلىمي ورتاعا تارتىلۋ پروسەسى ءجۇرىپ جاتىر. ۋنيۆەرسيتەتتەر ديپلومعا قوسىمشا وتىنىشپەن ءوز ديپلومدارىن بەرەدى. قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ حالىقارالىق اكادەميالىق رەيتينگتەرگە ەنۋىنە بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوو-نىڭ حالىقارالىق ءبىلىم كەڭىستىگىندە تانىلۋ دەڭگەيى ارتتى.
ورتالىق قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، بيىلعى زاڭ شىعارۋ ۇدەرىسىنە، سونداي-اق بەيرەسمي ءبىلىم مەن ميكروبىلىكتىلىك بويىنشا ۇسىنىستاردى ورىنداۋعا باسا نازار اۋدارىلعان.
ارينە، قازاقستان تمد كەڭىستىگىندەگى ءبىلىم بەرۋ ينتەگراسياسىنا قۇرىلعان. ءبىرىڭعاي ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋ تۇجىرىمداماسىن تمد ەلدەرىنىڭ كوپشىلىگى راتيفيكاسيالادى جانە عىلىمي، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. مۇنداي ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ جوعارى دەڭگەيى مەن تيىمدىلىگىن شىۇ ۋنيۆەرسيتەتى، تمد جەلىلىك ۋنيۆەرسيتەتى سياقتى ۇيىمداردىڭ قۇرىلۋى، تمد-عا قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ جۇمىسى دالەلدەيدى. اتاپ ايتقاندا، جەلىلىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قىزمەتى ەرەكشە، ونىڭ 14 جىلدىق جۇمىسى عىلىمنىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا مىڭنان استام ماماندى شىعاردى. ۋنيۆەرسيتەتتى قازاقستان، ازەربايجان، ارمەنيا، رەسەي، بەلارۋس، قىرعىزستان، مولدوۆا، تاجىكستان، ۋكراينانىڭ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى ۇسىناتىن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ كونسورسيۋمى باسقارادى. جەلىلىك ۋنيۆەرسيتەت تە ماڭىزدى عىلىمي زەرتحانا بولىپ سانالادى. شىۇ ۋنيۆەرسيتەتىنە كەلەتىن بولساق، پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەر مەن قىتايدىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىعىنا نەگىزدەلگەن ونىڭ قىزمەتى اكادەميالىق ۇتقىرلىقتى كەڭەيتۋگە، قابىلداۋشى ەلدەر اراسىندا اقپارات پەن تاجىريبە الماسۋعا باعىتتالعان. قولدا بار مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، بۇگىندە جوباعا قازاقستان، جۇڭگو، رەسەي، قىرعىزستان، تاجىكستان ەلدەرىنەن 80-نەن استام ۋنيۆەرسيتەت قاتىسۋدا.
سونداي-اق، تمد-عا قاتىسۋشى ەلدەردىڭ ەكىجاقتى بايلانىستارى اياسىندا ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دا دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ وتكەن ءجون. وسى تۇرعىدان العاندا ءبىزدىڭ ەل مەن رەسەيدىڭ ءوزارا ارەكەتتەستىگى نازار اۋدارتادى. قازاقستاندا ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، ماسكەۋ ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قاتىناستار اكادەمياسى، سانكت-پەتەربۋرگ كاسىپوداقتار ۋنيۆەرسيتەتى، ماسكەۋ اۆياسيا ينستيتۋتى، ماسكەۋ ەكونوميكا، ستاتيستيكا جانە ينفورماتيكا ينستيتۋتى سياقتى رەسەيدىڭ ەڭ ءىرى جانە بەدەلدى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيليالدارى اشىلدى. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ەلىمىزدە رەسەيلىك تەحنيكالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيليالدارىن اشۋ تۋرالى باستاماسىنىڭ جۇزەگە اسۋىمەن ەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ بۇل سالاسى دامۋعا جاڭا سەرپىن بەرۋدە.
عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ ينتەگراسياسى – ەاەو قىزمەتىندە توعىسقان تاقىرىپ. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، كادرلاردى دايارلاۋدىڭ ءبىرىڭعاي جۇيەسى وداق اياسىنداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە بارىنشا ءتيىمدى ىقپال ەتەدى. مامىر ايىنىڭ سوڭىندا ەاەو ەلدەرى ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ رەكتورلارى ەاەو ۋنيۆەرسيتەتىن قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەردى. ونىڭ مىندەتى – ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا كەدەرگىسىز ورتا قۇرۋ. ول «ەۋرازيا ەلدەرىنىڭ جەتەكشى وقۋ ورىندارىنىڭ الەۋەتىن جۇمىلدىرا وتىرىپ، ءبىرتۇتاس ءبىلىم بەرۋ كەشەنى نەگىزىندە ەۋرازيالىق ينتەگراسيا سالالارىنداعى مامانداردى دايارلاۋدى جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى». ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ميسسياسى كادرلاردى دايىنداۋ ستاندارتتارىن ازىرلەۋ جانە باقىلاۋ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ ينتەگراسياسىنا جاردەمدەسۋ، پەرسپەكتيۆالىق عىلىمي جانە يننوۆاسيالىق جوبالاردى قولداۋ بولۋى مۇمكىن.
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ءوڭىرىنىڭ باسقا ەلدەرى اراسىنداعى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەڭەيۋىنىڭ ماڭىزدى ۆەكتورى بايقالادى. بۇل باعىت، ايتپاقشى، ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2020-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق باعدارلاماسىندا كورسەتىلگەن. ىنتىماقتاستىق نەگىزىنەن ەكىجاقتى كەلىسىمدەر اياسىندا جۇرگىزىلەدى. ماسەلەن، قىرعىزستانمەن جاسالعان وسىنداي قۇجات اياسىندا قازاقستان جىل سايىن ءوز ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە وقۋعا 50 ورىن بەرەدى.
جاقىندا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەزدەسۋى بارىسىندا قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ وڭىردەگى عىلىم جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ مىندەتىن جاڭارتقانى كوڭىل اۋدارارلىق. «بۇعان وتكەن جىلى قول قويىلعان ءبىرىڭعاي ورتالىق ازيالىق جوعارى ءبىلىم كەڭىستىگىن قۇرۋ تۋرالى دەكلاراسيا نەگىز بولدى. وسى باستاما اياسىندا قازاقستان سەرىكتەستەردىڭ ۋنيۆەرسيتەتارالىق الماسۋدى كەڭەيتۋ جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جاستارىن وقىتۋعا ارنالعان كۆوتالاردى ايتارلىقتاي ۇلعايتۋ جونىندەگى ۇسىنىستارىن قولدادى. ءبىز سونداي-اق مەملەكەتىمىزدىڭ اۋماعىندا جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىمىزدىڭ فيليالدارى مەن تەرەڭدەتىلگەن مەكتەپتەرىن قۇرۋعا دايىنبىز»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
ول، سونداي-اق بىشكەك قالاسىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى اشىلعانىن جانە وزبەكستانمەن دە قازاقستاندىق ءبىلىم ورتالىقتارىن اشۋ بويىنشا وسىنداي ماسەلەلەر پىسىقتالىپ جاتقانىن ايتتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ايماق ەلدەرىنىڭ عىلىم سالاسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلىنىڭ اۋقىمىن اتاپ ءوتتى. «ورتالىق ازيا حالىقتارىنىڭ باي تاريحي-مادەني مۇراسىن ناسيحاتتاۋدى بىرلەسكەن جۇمىستىڭ ماڭىزدى ۆەكتورى دەپ سانايمىن. وسى ماقساتتا ەتنوگەوگرافيالىق جانە تاريحي زەرتتەۋلەردى، سونداي-اق عىلىمي ەڭبەكتەر شىعارۋدى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرۋ ماقساتىندا مەملەكەتتەرىمىزدىڭ عىلىم اكادەميالارى اراسىندا تىعىز بايلانىس ورناتۋ ماڭىزدى. ۇلتتىق مۇراعات ورتالىقتارى مەن كىتاپحانالاردىڭ ىنتىماقتاستىعى نەگىزىندە عىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىن مۇراعاتتىق جانە عىلىمي دەرەكتەرمەن الماسۋ ءۇشىن بىرلەسكەن ونلاين پلاتفورما قۇرۋدى ۇسىنامىن»، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن پرەزيدەنت. البەتتە، تاياۋ بولاشاقتا ءبىز بۇل باعىتتاعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا تۇسەمىز.
قازاقستاننىڭ الىس جانە جاقىن شەتەلدەرمەن حالىقارالىق ىنتىماقتاستىعى قاعيداتتارى جان-جاقتى قامتۋعا نەگىزدەلگەن جانە قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىنە اسەر ەتەدى. مىسالى، ورتا بۋىنعا كەلەتىن بولساق، ەڭ الدىمەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ PISA، TIMSS، PIRLS، ICILS سياقتى حالىقارالىق سالىستىرمالى زەرتتەۋلەرگە قاتىسۋى، سونداي-اق قازاقستاننىڭ PIAAC-قا قاتىسۋى تۋرالى ايتساق. وسىنداي تاۋەلسىز زەرتتەۋلەر بارىسىندا الىنعان باعالار شەشىم قابىلداۋ دەڭگەيىندە مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ دايىندىق ساپاسىن سىني باعالاۋعا جانە وقۋ ۇدەرىسىنە ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. حالىقارالىق زەرتتەۋلەرگە قازاقستاندىق مۇعالىمدەر دە قاتىسادى. ەڭ الدىمەن، ءبىز ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ (ەىدۇ) TALIS زەرتتەۋىن ەسكە تۇسىرسەك. ونىڭ نەگىزگى مىندەتى – ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنداعى مۇعالىمدەردىڭ وقۋ ورتاسى مەن ەڭبەك جاعدايلارىن تالداۋ. بىرنەشە رەت ايتىلعانداي، ەىدۇ مەن IEA (حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ جەتىستىكتەرىن باعالاۋ قاۋىمداستىعى) قولدانىلاتىن زەرتتەۋ قۇرالدارى مەن ادىستەمەلىك تاسىلدەر ى.التىنسارين اتىنداعى ۇلتتىق ءبىلىم اكادەمياسىنا تيەسىلى بولادى.
