دۇمشە ۋاعىزداردى كىمدەر ايتىپ ءجۇر؟
– بۇگىندە مەشىت سانى كوبەيىپ، ناماز وقيتىنداردىڭ سانى ارتقانىمەن، كەي ادامداردىڭ دىنگە كۇمانمەن قارايتىندىعى بايقالادى. بۇعان نە سەبەپ؟
– تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىلدارى ءدىن تۇرعىسىنان رۋحاني بازامىز بولمادى. قولىمىزدا بىردە-بىر قۇراننىڭ اۋدارماسى بولعان جوق. يسلام ءدىنى تۋرالى ءسوز قوزعاعان شىعارمالاردان ابايدىڭ «قارا ءسوزى»، ولەڭدەرى، شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ «مۇسىلماندىق شارتى»، ىبىراي ءالتىنساريننىڭ «مۇسىلماندىق تۇتقاسى» سەكىلدى كىشكەنتاي-كىشكەنتاي ءۇش كىتاپتان باسقا ءدىني ادەبيەت بولعان جوق. تاۋەلسىزدىكتى وسىلاي قارسى الدىق. ءدىندى دۇرىس تۇسىندىرەتىن بىلىكتى كادرلار، عۇلامالار جوق بولدى.
ەلىمىزدە نەبارى 68 مەشىت بار ەدى، ولاردىڭ ءوزى مۇناراسى يا كۇمبەزى جوق، دۇكەندى، ياكي ەسكى مادەنيەت ءۇيىن مەشىتكە ىڭعايلاعان كۇيدە ەدى. حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتى ناشار بولعاسىن ءار ءتۇرلى اعىمدار ناسيحات جۇرگىزە باستادى، ول كەزدە ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى دا ءماز ەمەس ەدى. وسىنداي فاكتورلاردىڭ اسەرىنەن ەلىمىزگە ءار ءتۇرلى اعىمدار تاراپ كەتتى.
ءسالافي اعىمىنىڭ كەڭ ەتەك جايۋى سالدارىنان يسلام دىنىنە كىر كەلتىرەتىن وقيعالار، جارىلىستار بولدى. جارىلىستان بولەك ادامداردىڭ بىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناسى بۇزىلدى. اعايىندىلار داستارحان باسىندا بىرگە وتىرا المايتىن جاعدايعا جەتتى. مۇنىڭ بارلىعى دىنگە كولەڭكە ءتۇسىردى. مەشىتتىڭ سالىنۋ قارقىنى مەن حالىقتىڭ سۇرانىسىنا سايكەس ءدىني بىلىكتى مامان دايارلاپ ۇلگەرە المادىق. ءبىر مەشىت سالىپ شىعۋ ءۇشىن التى اي ۋاقىت جەتەدى، ارى كەتكەندە ءبىر جىل. ال بىلىكتى مامان جەتىلۋى ءۇشىن كەم دەگەندە، بەس-التى جىل كەرەك. ونىڭ ۇستىنە زايىرلى ەلمىز، ءدىن مەملەكەتتەن بولەك دەپ، دىنگە نەمقۇرايلى قارادىق، قارجىنىڭ كوزى بولمادى.
بۇرىنعى ميليسيا قىزمەتكەرلەرى، جول-كولىك ينسپەكتورلارى، كەڭەس وكىمەتىنىڭ تۇسىنداعى شولاق بەلسەندىلەر ءدىننىڭ قايتا كەلۋىمەن ءوزىنىڭ بۇرىنعى قىزمەتتەرىن جوعالتىپ العان سوڭ، بىردى-ەكىلى سۇرە جاتتاپ قايتادان تورگە وزدى. دۇمشە ۋاعىزدار ايتىلدى. مۇنىڭ سوڭى كەيبىر زيالى دەگەن كىسىلەردىڭ مولدالارعا، ءدىندارلارعا، جالپى دىنگە مەنسىنبەي قاراۋىنا، ءتىپتى دىنگە كۇدىكپەن قاراۋىنا اكەپ سوقتى.
– وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ادامداردىڭ «باتىس دىننەن الشاقتاعاندا عانا عىلىمدا قايتا ورلەۋ ءداۋىرى باستالدى، دامۋ بەلەڭ الدى. مۇسىلماندار دا دىندەرىنەن الشاقتار بولسا، بالكىم، ارتتا قالۋدان قۇتىلار ما ەدى» دەگەنىن دە قۇلاق ەستىپ ءجۇر.
– باتىستى مۇسىلماندارمەن سالىستىرۋعا مۇلدە بولمايدى. سەبەبى، سول كەزدەگى شىركەۋ عىلىمعا قاتتى قارسى بولعاندىقتان، باتىستىڭ ودان قۇتىلعان شاقتا دامۋى تابيعيلىق. ال يسلام ءدىنى ەشقاشان عىلىمعا قارسى بولماعان. ءتىپتى، ءاردايىم قولداپ وتىرعان. سوندىقتان ءدىندى جاقسى ءتۇسىنىپ، قۇرانعا قۇلاق اسقاندا عانا مۇسىلماندار عىلىمدا شارىقتاپ، مادەنيەتتە وركەندەگەن. الەمگە عاسىرلار بويى ۇستازدىق ەتكەن.
الايدا قۇران قاعيدالارىنان الشاقتاپ، وزگەلەرگە ەس-تۇسسىز ەلىكتەپ، ءوز تەكتەرىنەن اداسىپ، قاستەرلى ۇعىمداردى اياقاستى ەتكەن كەزدە كەرى كەتۋ باستالدى. عىلىمدا ارتتا قالىپ، ساۋاتسىزدىقتىڭ شىڭىراۋىنا قۇلادى. ەندەشە، مۇسىلمانداردىڭ ارتتا قالۋى دىندەرىنىڭ كەرىتارتپالىعىنان ەمەس، كەرىسىنشە دىندەرىنەن الشاقتاۋىندا، قۇراننىڭ ومىرشەڭ قاعيدالارىن جاڭا ومىرگە ساي دۇرىس تۇسىنە الماۋىندا بولماق.
تەرروريزمنىڭ ارتىندا تۇرعان كۇشتەر ماقساتىنا جەتتى مە؟
– تەرروريزم، ەكسترەميزم، سالافيزمگە قاتىستى وتكىر ويلارىڭىزدى ءبىلدىرىپ، قوعامنىڭ دەرتتى تۇستارىن تامىرشىداي ءدوپ باسىپ ايتىپ ءجۇرسىز. ەندى وسى تاقىرىپقا قاراي ويىسساق. قازاقستاندا ورىن الىپ جاتقان ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ ارتىندا كىمدەر تۇر؟ جانە ولار ءوز ماقساتتارىنا جەتتى مە؟
– ەكسترەميزم، تەرروريزم، راديكاليزم بۇل كەڭىنەن ويلاستىرىلىپ، جوسپارلانعان دۇنيەلەر. ارتىندا الپاۋىت قارا كۇشتەر، جاسىرىن مەملەكەتتەر تۇر. ارينە، ولاردىڭ وزىندىك ماقسات-مىندەتتەرى بار. ەكسترەميزم، تەرروريزمنىڭ ارتىندا تۇرعان كۇشتەر قازاقستاندا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ءوز ماقساتتارىنا جەتتى دەپ ويلايمىن.
2011 جىلدان بەرى تىزبەكتەلىپ باستالعان تەراكتىلەر، قوعامدا تەرىس پىكىر قالىپتاسقان ءسالافيزم اعىمىنىڭ ىس-اركەتتەرى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قازاق قوعامىن، مەملەكەتتى دىنگە دەگەن تەرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋعا يتەرمەلەدى.
ءقازىر، اسىرەسە باتىس وڭىرلەردە اتا-انالار بالالارىن مەشىتكە جىبەرۋگە قورقادى. بۇرىن دىنگە بەت بۇردى، ناماز وقىدى دەسە قۋاناتىن ەدى. ءقازىر تەرىس اعىمعا كەتىپ قالادى دەپ ۇرەيلەنەدى. ءسويتىپ، «مەشىتكە بارۋ ورىنسىز» دەگەن سياقتى ۇركەك مىنەز، كوزقاراس پايدا بولدى. بۇل – مەنىڭشە، وتە ءقاۋىپتى نارسە. سەبەبى، ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ ارتىندا تۇرعان كۇشتەر بەلگىلى ءبىر حالىقتى ءوزىنىڭ نەگىزگى تىرەگىنەن، رۋحاني قۇندىلىعىنان بەزدىرگىسى كەلەدى. ءدىنسىز وسكەن جاستار، كەز كەلگەن نارسەگە ەرگىش كەلەدى. ولاردا ۇستانىم جوق بولادى. حالىقتىڭ تىرەگى – ءدىن. ءدىنسىز ادام ءدۇبارا بولىپ قالادى.
ەلدەگى ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى ۇيىمداستىرۋشىلار وسى ماقساتتارىنا قول جەتكىزدى. بىزدەگى دىنگە قاتىستى ماسەلەلەردە شەشىم شىعاراتىن ورگاندارعا دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە وسى جاعداي اسەر ەتىپ وتىر.
ءدىن ىستەرى مينيسترلىگىنىڭ الدىندا ۇلكەن مىندەت تۇر
– جاقىندا ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكبايەۆ مىرزامەن ارنايى كەزدەستىڭىز. فەيسبۋك پاراقشاڭىزدا دىنگە قاتىستى كەيبىر زاڭ اكتىلەرىنە ەنگىزىلگەلى وتىرعان وزگەرىستەردىڭ ۇتىمدى جاقتارى مەن الاڭداتىپ وتىرعان تۇستارىن مينيسترگە جەتكىزگەنىڭىزدى جازدىڭىز. ءسىز ايتقان وسى وزگەرىستىڭ ۇتىمدى جەرى قايسى، قاي تۇسىنا الاڭدادىڭىز، وقىرمانمەن بولىسە وتىرساڭىز…
– ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى اشىلعالى ءبىرقاتار ىرگەلى ىستەردى قولعا الدى. دىنگە قاتىستى كەيبىر زاڭ اكتىلەرىنە وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزگەلى وتىر. بۇل – وسى مينيسترلىكتىڭ الدىندا تۇرعان ۇلكەن مىندەت. زاڭنىڭ جوباسىن تالقىلاۋعا ءدىن مامانى رەتىندە قاتىسىپ، پىكىرلەرىمدى ايتتىم.
العاشقا نۇسقاسىندا مۇلدەم قاتتى كەتكەن تۇستارى بولعان ەدى. ءدىن ماماندارىنىڭ قارسى ۋاجدەرىنەن سوڭ، كەيبىر جايتتار جۇمسارتىلدى. زاڭ جوباسىندا جات اعىمداردىڭ ەمىن-ەركىن ۋاعىز ايتۋىنا توسقاۋىل بولاتىن ءبىرشاما ءتيىمدى تەتىكتەر قاراستىرىلعان. بۇدان بىلاي اركىم، ءار جەردە ۋاعىز ايتا المايدى. ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ عيماراتىندا سونداي-اق، زاڭنامادا كورسەتىلگەن بەلگىلى ءبىر ورىنداردا عانا ۋاعىز ايتىلۋى كەرەك دەگەن شەكتەۋ اياسىنا قازاقستان ۇلتتىق ارناسى، حابار، قازاق راديوسى، شالقار، ت.ب. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن كىرگىزبەۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇل باق-تا مەملەكەتتىك ليسەنزياسى بار بىلىكتى مامانداردىڭ ءسوز ايتۋىنا رۇحسات بەرۋىمىز كەرەك. سەبەبى، ءدىننىڭ دۇرىسىن حالىققا كورسەتىپ، كوزىن اشپاساق، حالىق ءوزىنىڭ ءدىني قاجەتتىلىگىن ءار ءتۇرلى ءقاۋىپتى، جاڭساق اقپاراتتارمەن تولىقتىرۋى مۇمكىن. سونداي-اق، دەسترۋكتيۆتى اعىمنىڭ انىقتاماسىن اۋقىمدى ءارى تۇسىنىكتى ەتىپ بەرگەن.
بەلگىلى ءبىر حالىقتىڭ ءتول مادەنيەتىنە، تاريحي تۇلعالارىنا، ادەت-عۇرپىنا ءدىني كوزقاراس بويىنشا قارسى شىعۋدى دەسترۋكتيۆتى اعىمنىڭ بەلگىلەرى قاتارىنا قوسقان. بۇرىن مۇنداي انىقتاما جوق ەدى. بۇل – جاقسى دۇنيە. ەگەر بەلگىلى ءبىر حالىقتىڭ ادەت-عۇرپىنا قارسى شىعۋدى دەسترۋكتيۆتى اعىمنىڭ بەلگىسى رەتىندە قاراساق، بۇل كوپتەگەن ءدىني اعىمداردىڭ ىس-ارەكەتىنە توسقاۋىل بولادى.
سالافيلەردىڭ دە نەگىزى ۇستانىمى ءدال وسى ادەت-عۇرىپتى بيدعات رەتىندە، يسلامعا كەيىننەن قوسىلعان قوسپا رەتىندە قاراپ، ناۋرىز مەرەكەسى، تۇساۋكەسەر، كەلىننىڭ بەتىن اشۋ، سالەم سالۋ سەكىلدى ادەت-عۇرىپتارىمىزعا ءتىل تيگىزىپ جۇرگەن ەدى. جاڭا زاڭداعى وزگەرىستىڭ وسىنداي كوڭىلگە قونىمدى تۇستارى بار.
ۇسىنىلىپ وتىرعان زاڭنىڭ ءبىر بابىندا كامەلەتتىك جاسقا، ياعني 18-گە تولماعان بالا مەشىتكە اكە-شەشەسىنىڭ رەسمي رۇقساتىمەن جانە اكەسى نەمەسە اناسى، ياكي باسقا ءبىر جاۋاپتى ادام بىرگە بارۋى شارت دەلىنگەن. مەشىتكە بارسا بالا دا، يمام دا جاۋاپقا تارتىلادى. بۇل شارتتار پراكتيكالىق تۇرعىدان مۇلدە مۇمكىن ەمەس نارسە. 16-17-18 دەگى بالا دەگەنىڭىز سوقتالداي جىگىت، ونى كىم مەشىتكە ەرتىپ اپارىپ جۇرەدى؟
اتا-اناسى مەشىتكە بارىپ ءدارىس العانىن قالاعان كۇننىڭ وزىندە بار جۇمىسىن تاستاپ، ونىمەن بىرگە جۇرە المايدى. سونداي-اق، قازىرگى اتا-انانىڭ كوپشىلىگى بالاسىنىڭ ءدىني ءبىلىم العانىنا، مەشىتكە بارۋىنا قارسى بولۋى مۇمكىن. اسىرەسە، ەكسترەميزم، تەرروريزمنەن ۇركىپ قالعان حالىق ءوزى بىلمەي تۇرعان نارسەگە بالاسىنىڭ بارعانىن قۇپتامايدى. ال دىنگە قىزىققان بالا نە ىستەيدى؟ بالالار كوبىنەسە 15 جاستان باستاپ دىنگە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، ىزدەنەدى. ال ءبىز مەشىت سەكىلدى دۇرىس ءبىلىم بەرەتىن ورىنداردىڭ الگىندەي شارتتارمەن جولىن جاۋىپ تاستاساق، بالا ەندىگى جەردە ءدىندى تاسادا، قاداعالاۋسىز ۇيرەنە باستايدى. ينتەرنەتتەن قارايدى. جاسىرىنىپ دىنگە جاقىن دەگەن دوستارىن جاعالايدى.
رۋحاني ىزدەنىستە، دىنگە قىزىعۋشىلىق تانىپ جۇرگەن بالالاردى ءوز قولىمىزبەن ءار ءتۇرلى راديكالدى توپتاردىڭ ەركىنە بەرىپ قويامىز با دەگەن ءقاۋىپ بار. مەنىڭشە، مەشىتكە سەنۋ كەرەك. بالانى قاداعالاعاننان گورى، مەشىتتەردى، ءدىن قىزمەتكەرلەرىن قاداعالاۋ كەرەك. مۇنداي شەكتەۋلەر مەن كۇردەلى شارتتار قوعامدى ەكستەرميزمنەن ساقتامايدى، كەرىسىنشە كوبەيتەدى. جاستاردىڭ دىنگە بەت بۇرۋىنا بوگەت جاسايدى. مەن مينيستر نۇرلان ەرمەكبايەۆ مىرزاعا دا، ورىنباسارى بەرىك ارىن مىرزاعا دا، بالا مەشىتكە اتا-انانىڭ قاداعالاۋىمەن بارسىن دەسەڭىزدەر، ول شەكتەۋدى كامەلەتتىك جاسقا دەيىن دەپ ەمەس، ءجاسوسپىرىم، ياعني 14 جاسقا دەيىن دەپ بەلگىلەۋدى ۇسىندىم. سونىمەن قاتار، اتا-انا بالاسىنىڭ قاي مەشىتكە باراتىنىن، ۇستازىنىڭ كىم ەكەنىن ءبىلسىن، كەلىسىم حاتىن جازىپ بەرسىن، ءبىراق اتا-انانىڭ بىرەۋى بالامەن بىرگە ءجۇرسىن دەگەن شارتتى الىپ تاستايىق دەگەن ۇسىنىسىمدى جەتكىزدىم. زاڭ ءقازىر قوعامنىڭ تالقىلاۋىندا. ەندىگى جەردە پارلامەنت، سەنات، وزگە دە اتقارۋشى ورگاندار، قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەلەرى تالقىلاي وتىرىپ، حالقىمىزعا ءتيىمدى شەشىمگە توقتالار دەگەن ۇمىتتەمىز.
اراب ەلدەرىنىڭ بىزگە بەرەر تۇگى جوق
– دءىندى مەملەكەتىمىزدىڭ وركەندەۋىنە ىقپال ەتەتىندەي ەتىپ قولدانۋىمىز ءۇشىن بىزگە قانداي يسلام كەرەك؟
– ءقازىر اراب ەلدەرىنىڭ بىزگە بەرەر تۇگى جوق. وسىنى تەرەڭ ۇعىنايىق! اراب ەلدەرى فاناتيزمگە، قۇراندى تۋرا ماعىناسىندا تۇسىنۋگە، ءدىننىڭ سىرتقى كورىنىسىنە كوپ كوڭىل ءبولىپ كەتتى. سوندىقتان ءبىز بۇرىنعى تۇركىلىك يسلامعا قايتا ءۇڭىلۋىمىز كەرەك.
تۇركىلىك يسلام دەگەن نە؟ مەن بۇرىن قۇران بىرەۋ، حاديس بەلگىلى بولسا، نەگە مۇسىلماندىقتى تۇركىلىك، ت.ب. دەپ ءبولۋىمىز كەرەك دەپ ويلايتىنمىن. زەرتتەي كەلە، تۇركىلەردىڭ يسلام ءدىنىن مۇلدە بولەك تۇسىنگەنىنە كوزىم جەتتى. ارينە، يسلام ءدىنىنىڭ مىزعىماس، بۇلجىماس قاعيدالارى بولادى، ولاردى ەشكىم وزگەرتە المايدى. تارماق ماسەلەسىنە كەلگەندە ءبىز يسلام ءدىنىن وزگەشە تۇسىنە بىلگەنبىز. يسلام بىزگە بولەك قىرىنان گۇل بوپ اشىلعان. ءعىلىم-بىلىمنىڭ، قۇقىقتىڭ سانانىڭ گۇلزارىنا اينالعان. جۇرەك ىلىمىنە ءمان بەرگەن، ءدىننىڭ سىرتقى كورىنىسىنەن بۇرىن ىشكى مانىنە، استارى مەن تۇپكى ماقساتىنا ۇڭىلە بىلگەن. ماسەلەگە تۇتاستاي قاراي بىلگەن. ماۋرەنناحر، ورتا ازيا دالاسىنىڭ عالىمدارى الەمدە كوپتەگەن جاڭالىقتار اشقان. باسقا حالىقتارعا ۇلگى بولارلىق ىس-ارەكەتتەر اتقارعان. ءبىز ءالى دە الەمگە مۇسىلمان ەلى قانداي بولۋى كەرەك ەكەنىن كورسەتە الامىز. ول ءۇشىن ءوزىمىزدىڭ تۇركىلىك يسلام مودەلىن، تۇركىلىك يسلام تولەرانتتىلىعىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك.
بۇل دەگەنىمىز – دىنگە ناماز، عيبادات، قۇلشىلىق دەپ قانا ەمەس، وعان ءومىر، ونەر، عىلىم دەپ قاراۋ. اقىل-ساناعا، ويعا ەركىندىك بەرىپ، مادەنيەت پەن ءبىلىمدى قاتار الىپ ءجۇرۋ. ادامگەرشىلىككە، تازالىققا، مەيىرىمگە نەگىزدەلگەن ءدىني تۇسىنىك. ابايدىڭ: «ادام-
زاتتىڭ ءبارىن ءسۇي، باۋىرىم دەپ» مەجەلەگەن بيىگىنە كوتەرىلۋ. راديكاليزمنەن اۋلاق، ادامسۇيگىشتىككە تاربيەلەيتىن يدەيانى دامىتۋىمىز كەرەك. ينتەللەكتۋال مۇسىلمانداردى تاربيەلەۋىمىز كەرەك. ال ەگەر ءبىز قوعامنىڭ ءدىندارلانۋىنان قورقىپ، ءتۇرلى شەكتەۋلەردى قاراستىراتىن بولساق، ءدىن قالاي بولسا، سولاي تاراي باستايدى.سوندا ناعىز پاكىستان مەن اۋعانستان بولامىز.
– ال ءدىنسىز قوعامنىڭ ءقاۋپى قانداي؟
– ءدىنسىز قاۋىمدى ءوزىڭ دە بىلەسىڭ، جويىلىپ بارادى. مىسالى، ءتۇبىمىز ءبىر ياكۋت، تۋۆا، ساحا سەكىلدى ۇلتتار ۇستاپ تۇرعان ءدىن بولماعاننان كەيىن تىلدەرىنەن دە، قۇندىلىقتارىنان دا ايىرىلىپ، ۇلت رەتىندە جويىلىپ بارادى. بىرنەشە مىڭ سانى عانا قالدى. وزدەرى يۆان، ساشا، ناتاشا بولىپ ءجۇر. دىنسىزدىك تە ءبىزدى ۇلت رەتىندە جويىلۋعا اكەلىپ سوقتىرادى.
ەرمەكبايەۆ ۋادەسىندە تۇردى
– باسپاسوزدە، تەلەارنادا، ينتەرنەت رەسۋرستارىندا وتكىر-وتكىر ماسەلەلەردى كوتەرىپ، ءوز ويىڭىزدى اشىق ايتىپ جۇرەسىز. بۇدان بيلىك وكىلدەرىنىڭ سىزگە دەگەن كوزقاراسى وزگەرەدى دەپ ويلامايسىز با؟
– ءدىن سالاسىندا كوپ جىلدار بويى ءبىلىم العان مامان رەتىندە قازاقستانداعى مۇسىلمان ۇممەتىنىڭ ماسەلەلەرىن كوتەرۋگە ءتيىسپىز دەپ ويلايمىن جانە ول ءبىزدىڭ ەڭ باستى مىندەتىمىز. ءدىن مامانى رەتىندە مۇسىلمانشىلىقتىڭ مۇددەسىن قورعاماساق، وندا ءبىزدىڭ وقىعانىمىزدان نە پايدا؟ لاۋازىمدى مانساپتا وتىرعانىمىزدان نە قايىر؟ ءقازىر ءبىزدىڭ ەلدە ازاماتتىق قوعام قالىپتاسىپ جاتىر، دەموكراتيالىق دامۋ جولىنا قادام باستىق، ءسوز بوستاندىعى دا ءبىرشاما ىلگەرىلەۋدە. سوندىقتان ءبىز ءوزىمىزدى تولعاندىرعان ماسەلەلەردى اشىق ايتۋعا ءتيىسپىز جانە بۇل دەموكراتيالىق قوعامنىڭ كورىنىسى. ءار ءسوزدى ءوز ولشەمىمەن حالىقتى دۇرلىكتىرمەي، جوق جەردەن بايبالام سالماي جونىمەن ايتساق، كىمنىڭ نە ايتىپ جاتقانىن بيلىك ءوزى سارالاپ، تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن. مەن كوتەرگەن ماسەلەنىڭ ءبىرى – قوعامدىق ورىنداردا جاپپاي جابىلىپ قالعان نامازحانالار جايلى بولاتىن. «كەڭەس داۋىرىنە ءقايتىپ كەلدىك پە، ەكسترەميزممەن كۇرەستىڭ ءتۇرى وسى ما؟» دەدىم. ناماز وقيتىن ءوز وتانداستارىمىز بەن شەتەلدىك ازاماتتار قوعامدىق دارەتحانادا دارەت الىپ، نامازدارىن قايدا بولسا، سوندا وقىپ جاتقاندىعىن جەتكىزدىم. ءتىپتى، ءدىنى بولەك باتىس ەلدەرىندە اۋەجايلار مەن قوعامدىق ورىنداردا ارنايى نامازحاناعا ورىن بولىنگەن دەگەن ءۋاج ايتىپ، ماسەلە كوتەردىم. بۇل كوتەرگەن ماسەلەنى ءدىن ءمينيسترى دۇرىس قابىلدادى. نۇرلان ەرمەكبايەۆ مىرزا ۋادەسىندە تۇردى. جاقىندا عانا قوعامدىق ورىندارداعى نامازحانالاردى قايتا اشاتىن شەشىم شىعاردى. بيلىكتەگى باسشىلار قانداي دا ءبىر شەشىمدەرىنە قارسى پىكىر بىلدىرگەن تۇلعالاردى جەك كورمەۋى ءتيىس. كەرىسىنشە ولاردىڭ ايتقان پىكىرلەرى ورىندى بولسا، قولداپ، ءجونسىز بولسا، جان-جاقتى ءتۇسىندىرىپ وتىرسا عانا ءبىز ناقتى دەموكراتيالىق قوعام قالىپتاستىرا الامىز.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن
نازىم دۇتبايەۆا
