پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇكىمەت جانىنداعى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيا وتىرىسىندا ەسىرتكى قىلمىسىنا، ماسكۇنەمدىككە جانە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى كۇرەس شارالارىنىڭ تيىمدىلىگى قارالدى. بۇل تۋرالى ۇكىمەتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz. 

جيىنعا ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆا، وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى عاني بەيسەمبايەۆ، مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالايەۆا، سونداي-اق وبلىستار مەن استانا، الماتى، شىمكەنت قالالارىنىڭ اكىمدەرى، باس پروكۋراتۋرا، ۇقك جانە قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگى وكىلدەرى قاتىستى.

وتىرىستا ەسىرتكى قىلمىسىنا، ماسكۇنەمدىككە قارسى كۇرەس جونىندەگى شارالار جانە وتباسىلىق-تۇرمىستىق قاتىناستار سالاسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ تيىمدىلىگى جونىندە ماسەلەلەر قارالدى.

ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ جارتى جىل ىشىندە 6،4 توننا ەسىرتكى تاركىلەنگەنىن، 17 مىڭنان استام ەسىرتكى سايتى بۇعاتتالعانىن، 474 ەسىرتكى قىلمىسكەرى، ونىڭ ىشىندە 28 Telegram-كانال اكىمشىلەرى ۇستالعانىن باياندادى. ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتارعا قاتىستى 21 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى، ولاردىڭ ۇشەۋى ترانسۇلتتىق دەڭگەيدەگى توپتار. ەسىرتكىگە قارسى 11 مىڭنان استام ءىس-شارا وتكىزىلدى. سونىمەن قاتار ەسەپتى كەزەڭدە قوعامدىق ورىنداردا ىشىمدىك ءىشۋدىڭ 107 مىڭ فاكتىسى جانە الكوگول اينالىمى سالاسىنداعى 7 مىڭ زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ جولى كەسىلدى. 11 مىڭ ادامعا سپيرتتىك ىشىمدىكتەردى پايدالانۋعا تىيىم سالىندى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆا ايتقان مالىمەتتەرگە سايكەس، بۇگىندە ديسپانسەرلىك ەسەپتە ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىگى بار 17 مىڭنان استام ادام تۇر. سوڭعى بەس جىلدا وپيويدقا تاۋەلدىلەر سانى 1،5 ەسە ازايعان، كەرىسىنشە سينتەتيكالىق ستيمۋلياتورلارعا جانە ەسىرتكىنى ارالاس قولدانۋعا تاۋەلدى بوپ قالعان پاسيەنتتەر سانى ارتقان. 2024 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ تاۋەلدىلىك سيندرومى جوق، ءبىراق ەسىرتكىنى وزىنە زياندى تۇردە تۇتىناتىن ادامدارعا كونسۋلتاسيالىق باقىلاۋ ەنگىزىلدى. ونىمەن بۇگىندە 3 مىڭعا جۋىق ادام قامتىلدى.

ناركولوگيالىق كومەك 20 وڭىرلىك پسيحيكالىق دەنساۋلىق ورتالىقتارىندا، 79 قالالىق جانە 205 اۋداندىق كابينەتتەردە كورسەتىلەدى، سونداي-اق رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق پسيحيكالىق دەنساۋلىق ورتالىعى جۇمىس ىستەپ تۇر. مەديسينالىق-سانيتارلىق العاشقى كومەك دەڭگەيىندە 94 جاستاردىڭ دەنساۋلىق ورتالىعى بار، وعان 2024 جىلى 700 مىڭنان استام ادام جۇگىندى. 2025 جىلى ەمدەۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا جاڭا ادىستەمەلىك ۇسىنىمدار بەكىتىلدى. اۋرۋحاناعا جاتقىزۋعا قارسى كورسەتىلىمدەر تىزبەسىن قايتا قاراۋ جالعاسۋدا.

پرەمەر-مينيستر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قانشا كۇش سالىپ جاتقانىنا قاراماستان، ناشاقورلىق ماسەلەسى، اسىرەسە جاستار اراسىندا ساقتالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.

"ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ "زاڭ مەن ءتارتىپ" قاعيداتىن مەملەكەت پەن قوعام قىزمەتىنىڭ نەگىزگى پوستۋلاتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە ايقىنداپ بەردى. سوندىقتان دا مەملەكەتتىك ورگاندار، سونىڭ ىشىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ وسى نۇسقاۋى ءسوزسىز ورىندالۋىن ءبىرىنشى كەزەكتە قامتاماسىز ەتۋى مىندەتتى. بۇكىل قوعامدى الاڭداتىپ وتىرعان ءقاۋىپتى تەندەنسيا – جاستار اراسىندا ناشاقورلىقتىڭ تارالۋى. وكىنىشكە قاراي، ول كۇننەن كۇنگە بەلەڭ الىپ بارادى. جاعداي ونى تاراتۋدىڭ جاڭا ادىستەرىمەن شيەلەنىسە تۇسۋدە، ولار – ينتەرنەت ارقىلى، پوشتا ارقىلى، «جاسىرىپ كەتۋ»، يەسى بەلگىسىز ەلەكتروندى تولەمدەر. مۇنىڭ بارلىعى «ناركوديللەر-وتكىزۋشى-تۇتىنۋشى» ۇشتىگىندە فيزيكالىق بايلانىستىڭ بولماۋىنا اكەلىپ وتىر. سول سەبەپتى دە ءقازىر تاراتۋشىلاردى ۇستاۋ الدەقايدا قيىن"، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.

پرەمەر-مينيستر ەسىرتكى سايتتارى مەن سوعان ۇقساس حابارلاندىرۋلاردى انىقتاۋ جانە بۇعاتتاۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ جونىندە شارالار قابىلداۋدى، ەسىرتكى اينالىمىنا بايلانىستى اقشا اۋدارىمدارىن بۇعاتتاۋ ماسەلەلەرىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.

ناشاقورلىقتى تۋدىراتىن پرەپاراتتاردىڭ ءدارىحانالىق قوزعالىسىن باقىلاۋدى كۇشەيتۋگە، وڭالتۋ ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋعا، ونىڭ ىشىندە كامەلەتكە تولماعاندار ءۇشىن ناشاقورلىقتى انىقتاۋ جانە ەمدەۋ جونىندەگى جۇمىستى جانداندىرۋعا نازار اۋدارىلدى.

رەسپۋبليكا بويىنشا ماسكۇنەمدىككە قارسى كۇرەس شەڭبەرىندە ىشىمدىكتەن باس تارتقان ەلدى مەكەندەردىڭ قوزعالىسى كەڭەيتىلەتىن بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا ولاردىڭ سانى 400-دەن اسادى. وسىنداي باستامالاردى جۇزەگە اسىرىپ جۇرگەن بەلسەندىلەر مەن اكىمدىكتەردى ىنتالاندىرۋ ۇسىنىلدى. بۇگىندە كىسى ءولتىرۋدىڭ جارتىسىنان كوبى، ءاربىر ءۇشىنشى بۇزاقىلىق جانە ءتورتىنشى توناۋ قىلمىسى ماس كۇيدە جاسالادى.

ولجاس بەكتەنوۆ ەسىرتكىنىڭ تارالۋىنىڭ سالدارىمەن عانا ەمەس، نەگىزگى سەبەپتەرىمەن دە كۇرەسۋگە باعىتتالعان جاڭا ەسىرتكى ساياساتىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.

ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيا سونداي-اق وتباسىلىق-تۇرمىستىق قاتىناستار سالاسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ جانە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ، ونىڭ ىشىندە قۇقىق بۇزۋشىلارعا قارسى جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ تيىمدىلىگى ماسەلەلەرىن قارادى.

ءىىم مالىمەتىنشە، سوڭعى ءۇش جىلدا تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق فاكتىلەرى بويىنشا وتىنىشتەر سانى 35%-عا ازايعان. بۇل رەتتە 2025 جىلدىڭ باسىنان بەرگى وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 20%-عا تومەندەۋ بايقالادى. وتباسىلىق-تۇرمىستىق قىلمىستار سانى 34،9%-عا قىسقارعان.

پرەمەر-مينيستر وڭ ديناميكاعا قاراماستان، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ ماسەلەسى ەلدىڭ وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياساتىندا وزەكتى بولىپ قالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.

"مەملەكەت باسشىسى ايقىنداعان "زاڭ مەن ءتارتىپ" قاعيداتى قوعامدا قانداي دا ءبىر زورلىق-زومبىلىققا، قول سۇعۋشىلىققا جول بەرىلمەيتىنىن بىلدىرەدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءبىز زاڭنامانى كۇشەيتتىك. ايەلدەر مەن بالالارعا قاتىستى قۇقىققا قايشى ارەكەتتەر ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى قاتاڭداتتىق"، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.

پرەمەر-مينيستر زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، ۆەدومستۆوارالىق ۇيلەستىرۋدى نىعايتۋ، حالىق اراسىندا اقپاراتتىق جۇمىستى كەڭەيتۋ جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جونىندەگى شارالار مەن پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ شارالارىن كۇشەيتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.

وتكەن جىلى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى كۇرەس جونىندەگى مامانداندىرىلعان بولىمشە قۇرىلدى. اتالعان بولىمشە مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ وسى سالادا پروفيلاكتيكالىق جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. قۇزىرەتتى قىزمەتتەردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلى ۇيىمداستىرىلدى.

تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ كۋاگەرى بولعان بالالار ماسەلەسى تالقىلاندى. ءبىلىم مينيسترلىگىنە مۇنداي كامەلەتكە تولماعانداردى ەرتە انىقتاۋ جانە قولداۋ تەتىگىن ازىرلەۋ تاپسىرىلدى.

ولجاس بەكتەنوۆ وتباسىن قولداۋ ورتالىقتارى جەلىسىن دامىتۋدىڭ، ءتيىمدى سيفرلاندىرۋدىڭ جانە بارلىق ۆەدومستۆولاردىڭ تۇرمىستىق قىلمىستارعا قارسى كۇرەستە كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

وتىرىس سوڭىندا پرەمەر-مينيستر جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا راقىمشىلىققا ىلىككەن ازاماتتاردى كەشەندى بەيىمدەۋدى، سۇيەمەلدەۋدى جانە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتى قوسا العاندا، رەسيديۆتەردىڭ الدىن الۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.