Dalanews.kz پورتالى «كارجىلىق كەڭەسشى» ايدارى اياسىندا جەكە قارجى مەنەدجمەنتى، اقشانى جيناۋ مەن پايدالانۋ، نەسيە تۇرلەرىنە ارنالعان ماقالالار سەرياسىن جاريالاي باستادى.
بۇگىن ءبىز كەپىلزاتسىز نەسيەلەرگە تولىعىراق توقتالماقپىز. سەبەبى، كرەديت العان ەل ازاماتتارىنىڭ جارتىسىنان استامى كەپىلزاتسىز نەسيە تۇرىنە جۇگىنگەن. بۇل رەتتە نەگە نازار اۋدارۋ قاجەت؟ قانداي ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرى بار؟
كەپىلزاتسىز نەسيەنىڭ ارتىقشىلىقتارى
نەسيەنىڭ وسى ءتۇرىنىڭ نەگىزگى ارتىقشىلىعىن ونىڭ اتاۋىنان اق بىلۋگە بولادى. ياعني، بانك الدىنا كەپىلزات قويمايسىز. بانك سىزگە تولىعىمەن سەنىم ارتىپ، قارىز شارتى جاسالعاننان كەيىن ماقۇلدانعان سومانى بەرەتىن بولادى. كەيدە ءتىپتى سىزدە كەپىلگە قوياتىن مۇلىك بولماۋى دا مۇمكىن. بۇل جاعدايدا، كەپىلزاتسىز نەسيە ءسىزدى تىعىرىقتان شىعاراتىن، جول اشاتىن جالعىز مۇمكىندىك بولۋى عاجاپ ەمەس.
تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى، كەپىلزاتتى ادىلەت ورگاندارعا تىركەپ، ونى بۇعاتتاۋدىڭ قاجەتى جوق بولعاندىقتان كەپىلزاتسىز نەسيەنى راسىمدەۋ اناعۇرلىم تەز جانە تەحنولوگيالىق پروسەسستەر بويىنشا وڭاي جۇرەدى. مىسالى، بانك ۆتب (قازاقستان) ارقىلى نەسيە راسىمدەۋ بارىسىندا سايت ارقىلى ءوتىنىش بەرسەڭىز، سىزگە كرەديتتىك مەنەدجەردىڭ ءوزى حابارلاسىپ، نەسيەنىڭ مەرزىمىن، سوماسىن اقىلداسىپ، بىردەن قانداي سومانىڭ الدىن-الا ماقۇلدانعانىن حابارلاي الادى.
ول تەحنولوگيا «الدىن-الا سكورينگ» دەپ اتالادى. بۇدان كەيىن سىزگە تەك بانك بولىمشەسىنە بارىپ، قارىز كەلىسىم-شارتىنا قول قويىپ، اقشاڭىزدى الۋ عانا قالادى.
بۇل رەتتە تاعى ءبىر رەت ەسكەرتەمىز، كەز-كەلگەن نەسيە الماس بۇرىن، كەلىسىم-شارتپەن مۇقيات تانىس بولىڭىز. اسىرەسە، كوميسسيالار بار ما، نەسيەنى ۋاقىتىلى تولەمەگەن جاعدايدا قانداي ءوسىمپۇل سوماسى بەكىتىلگەن - وسى باپتارعا نازار اۋدارىڭىز. نەسيەنىڭ جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مولشەرلەمەسىمەن دە تانىسىپ الۋ ارتىق بولمايدى. ءتيىمدى مولشەرلەمە ءونىم شارتتارىندا كوزدەلگەن كوميسسيانىڭ بارلىق تۇرلەرىن قامتيتىندىعىن ءبىز «قارجىلىق كەڭەسشى» ايدارىندا جازعان بولاتىنبىز.
كەپىلزاتسىز نەسيەنىڭ كەمشىلىكتەرى
كەز-كەلگەن جاعدايدا مەدالدىڭ ەكى جاعى بار ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. قارجى سالاسىندا دا وسى قاعيدا ءجيى ورىن الادى. كەپىلزاتسىز نەسيەنىڭ دە كەپىل قويىلعان قارىزعا قاراعاندا ءوز كەمشىلىكتەرى بار. ەڭ باستى كەمشىلىگى – ول قىمباتتىعى.
نەسيەنىڭ قۇنى ەكى فاكتوردان قۇرالادى: جىلدىق ءتيىمدى مولشەرلەمە مەن نەسيەنىڭ مەرزىمى. ءسىز كەپىلزات قويماعاندىقتان، نەسيەنىڭ وسى تۇرىندە بانك مولشەرلەمەسى جوعارى، ال قارىز مەرزىمى قىسقا بولادى. الايدا، بانك نارىعىندا ءتيىمدى ۇسىنىستار دا تابىلار. مىسالى، بانك ۆتب (قازاقستان) ارقىلى كەپىلزاتسىز نەسيە الساڭىز، ونىڭ سوماسى 5 ميلليون تەڭگەمەن، ال مەرزىمى 5 جىلمەن شەكتەلەدى. جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مولشەرلەمسى 16%-دان باستالادى
مولشەرلەمەسى نەگە كەپىلزات قويىلعان كرەديتكە قاراعاندا جوعارى بولادى؟ سەبەبى بانك بۇل جاعدايدا ءوز تاۋەكەلدەرىن (پرەميا زا ريسك) ارتتىرۋعا ءماجبۇر. الدا-جالدا نەسيەنى قايتارا الماساڭىز، بانكتىڭ سىزدەن ءوندىرىپ الاتىن كەپىلزاتى جوق. ال كەپىلزات بار كەزدە، بانك ءۇشىن تاۋەكەلدەر ازايا تۇسەدى. ول كەزدە مولشەرلەمەنى دە ازايتا الادى.
كەپىلزاتسىز نەسيەنىڭ مەرزىمى كوپ جاعدايدا 5 جىلدان اسپايدى. مۇنى دا كەمشىلىككە جاتقىزا الامىز. مەرزىم نەعۇرلىم از بولسا، سوعۇرلىم اي سايىنعى تولەم سوماسى ۇلكەن بولادى. بۇل سىزگە قارجىلىق اۋىرتپالىق اكەلۋى مۇمكىن. ءبىراق بۇل رەتتە، از مەرزىمدى نەسيەنىڭ ارتىق تولەم بويىنشا ۇتاتىندىعىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
Dalanews.kz قارجى كەڭەسشىسى ءسىزدىڭ جەكە اقشا مەنەدجمەنتىڭىزدى جاقسارتۋعا ارنالعان. قارجىلىق ساۋاتتىلىق ءسىزدى الاياقتاردان قورعاپ، نەسيەنى بارىنشا جەڭىل شارتتارمەن الۋعا جانە اقشاڭىزدى ءتيىمدى جۇمساۋعا جول اشادى.
2020 جىلعى 3 اقپانداعى №1.2.14/39 ق ر قنردا ليسەنزياسى.
