(«The Guardian»، ۇلىبريتانيا)
ەڭ جاس پرەزيدەنت
ءبارى 1995 جىلى باستالعان. وسى جىلى كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىتىرىپ كەلگەن 28 جاسار سااكاشۆيلي گرۋزياعا ورالادى. الدىمەن دەپۋتات، كەيىن گرۋزيانىڭ سول كەزگى باسشىسى ەدۋارد شيەۆاردنادزەنىڭ بۇيرىعىمەن ادىلەت ءمينيسترى بولادى.
ول كەزدە بيلىك ساپىندا ءالى دە بولسا كوممۋنيستەر كوپ ەدى. ولار ءالى دە بولسا وتكەن ءداۋىردى اڭسايتىن... ال سااكاشۆيلي جاڭا بۋىننىڭ وكىلى ەدى. ول كسرو-عا قارسى بۋىننىڭ وكىلى-تۇعىن. ول كسرو-عا قارسى شىققان رەيگان مەن تەچەرگە تابىناتىن. سودان دا شىعار شيەۆاردنادزەنىڭ كابينەتىندە ۇزاق ايالداعان جوق. 11 ايدان كەيىن وتستاۆكاعا كەتتى. ءوز ەركىمەن. «مۇنداي جانى، ارى لاس ادامدارمەن جۇمىس ىستەي المايمىن» دەدى ول. ءۇش جىلدان كەيىن ول 2003 جىلعى سايلاۋدىڭ ناتيجەسىن بۇرمالاعان شيەۆاردنادزەنىڭ پارتياسىن تاقتان تايدىردى. ارينە، حالىقتىڭ كۇشىمەن.
گرۋزيا پرەزيدەنتى بولىپ سايلانعاندا نەبارى 37-دە ەدى. ول ەۋروپاداعى ەڭ جاس باسشى بولدى. ول كەزگى گرۋزيا جەمقورلانعان ەل-تۇعىن. ءتىپتى جاڭا كۋالىك الۋ ءۇشىن دە پارا بەرەتىنسىڭ... «ونىڭ پرەزيدەنتتىگىنىڭ العاشقى جىلىندا ۇساق-تۇيەك كوررۋپسيا تۇبەگەيلى جويىلدى» دەيدى Transparency International.
ول كەزدە گرۋزيانىڭ ءبىر بولىگىن رەسەي باسىپ العان. قىزىق بولعاندا العاشقى پرەزيدەنتتىك ساپارىن سااكاشۆيلي ماسكەۋدەن باستايدى. 2004 جىلى. كورشىمەن ءتىل تابىسقىسى كەلگەن. ءبىراق، كسرو-نى جەك كورەتىن سااكاشۆيلي مەن كسرو-نىڭ قۇلاعانىن حح-عاسىردىڭ ەڭ ۇلكەن تراگەدياسى سانايتىن ءپۋتيننىڭ ءتىل تابىسۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. 2008 جىلدىڭ تامىزىندا ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ارازدىق قاقتىعىسقا ۇلاسىپ، گرۋزين جەرىندە جەكە وتاۋ تىككەن وڭتۇستىك وسەتيا مەملەكەتى ءۇشىن 5 كۇندىك سوعىس باستالدى.
2013 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە سااكاشۆيلي بۇۇ مىنبەرىندە ءسوز سويلەدى:
– ەسكى يمپەريا ءبىر كەزگى شەكاراسىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسىپ جاتىر، – دەدى ول. ونىڭ سوزىنە ەشكىم ءمان بەرگەن جوق. ءبىراق، ەكى جىلدان كەيىن باتىس ليدەرلەرى سول جولعى سااكاشۆيلي ءسوزىنىڭ شىندىققا اينالعانىن ۇقتى.
ول پۋتين تۋرالى ويلاماۋعا تىرىسام دەگەن ءبىر جولى. «بۇل ادامنىڭ اتىن ەسىمە السام، قۇسقىم كەلەدى» دەگەن دە وسى سااكاشۆيلي.
ودەسسا اكىمى
ۋكراينا پرەزيدەنتى پوروشەنكو سااكاشۆيليگە قىزمەت ۇسىنعاندا ول برۋكليندە تۇراتىن (اقش، اۆت.). 2015 جىلدىڭ اقپانىندا ول كييەۆكە كوشىپ كەلدى. العاش پوروشەنكونىڭ كەڭەسشىسى بولدى. كەيىن ءوزى سۇراپ ودەسساعا كەتتى. بۇل قالانى حVءىىى عاسىردا ءىى ەكاتەرينا سالعان جانە اۋقىمى جاعىنان رەسەي يمپەرياسىنىڭ ءۇشىنشى قالاسى ەدى. ودەسسانىڭ رەسەي ءۇشىن ورنى بولەك. پۋشكين مۇندا «ەۆگەنيي ونەگيندى» جازدى، اتاقتى گوگول وسى قالادا تۇرعان. مۇنى سەپاراتيستەر بىلەدى. سوندىقتان دا ودەسسانى «جاڭارەسەيدىڭ» ءبىر بولشەگى سانايدى.
ول وتە قاتال. ودەسسا گۋبەرناتورىنىڭ قىزمەتىنە كىرىسكەلى بەرى «بەكەر وتىراتىن» 600 قىزمەتكەردىڭ جارتىسىن جۇمىسىنان قۋعان. ونىڭ ورنىنا بەلسەندىلەر مەن ەرىكتىلەردى الىپتى.
سااكاشۆيلي ءبىر نارسەنى بىلەدى. گرۋزين ريەۆوليۋسياسىنان كەيىن تۇتاس جۇيە اۋىستى، ال ۋكراين كوتەرىلىسى ساياسي ەليتانى ورنىنان قوزعالتا العان جوق. ريەۆوليۋسيادان كەيىنگى ۇكىمەت «ەسكى دە جاڭا». پوروشەنكونىڭ ءوزى دە وليگارح.
ءبىر قىزىعى ساياسي ەليتانىڭ ساپىن وزگەرتپەگەن توڭكەرىس قوعامدى وزگەرتتى. بيلىكتىڭ قاۋقارسىزدىعى جانە رەسەيمەن اراداعى سوعىس جاڭا ۋكرايندىقتاردىڭ بۋىنىن تاربيەلەپ جاتىر. بۇلار كىمدەر؟ بۇلار بەلسەندىلەر مەن ەرىكتىلەر. سااكاشۆيلي مۇنى دا بىلەدى. «گرۋزيا پرەزيدەنتى بولعاندا حالىقتى قولىنان جەتەكتەپ كەلە جاتقانداي اسەردە بولاتىنمىن. ال مۇندا كەرىسىنشە: حالىق ءبىزدى العا يتەرىپ وتىر»، – دەيدى ول.
سااكاشۆيلي پوروشەنكومەن ءجيى كەزدەسەدى. ءبىراق، وعان جەتۋ قيىن. ول كييەۆكە ۇشىپ باراتىن «حالىقارالىق ۋكراينا اۋەجەلىلەرى» كومپانياسىنا تاعى ءبىر وليگارح، دنەپروپەتروۆسكى وبلىسىنىڭ ەكس-گۋبەرناتورى يگور كولومويسكيي يەلىك ەتەدى. كولومويسكييدى ورنىنان بوساتقان پوروشەنكو. سااكاشۆيلي ءوز كەزەگىندە كولومويسكييدى كونتراباندامەن اينالىسادى دەپ ايىپتاعان جانە... «ەندىگى جەردە ونىڭ ۇشاقتارىنا وتىرمايمىن» دەگەن. ايتىلعان ءسوز، اتىلعان وق.
ءقازىر ول كييەۆكە كولىكپەن بارىپ ءجۇر. استانا مەن ودەسسانىڭ ارالىعى 6 ساعات.
سااكاشۆيليدىڭ نيەتى ءتۇزۋ. وكىنىشتىسى ول وزگەرىستەرگە بارىنشا قارسى شىعىپ وتىرعان جۇيەدە جۇمىس ىستەيدى. ال مۇنداي جۇيە ونى كۇندەردىڭ-كۇنى جاماناتتى قىلۋى مۇمكىن.
تاعى ءبىر ساپاردان قايتىپ كەلە جاتقاندا سااكاشۆيلي جول جوندەپ جاتقانداردى كورەدى. «توقتا!» دەپ بۇيىرادى شوپىرعا. جاندارىنا جەتىپ بارىپ: «ءبىز بۇل جولمەن ەكى ساعات بۇرىن ءجۇرىپ وتتىك. مۇندا ادام بولماعان، بۇل جەردى ەشكىم جوندەپ جاتقان جوق-تۇعىن. بۇل جەردى اياق استىنان جوندەي باستاعاندارىڭنىڭ سەبەبىن بىلەم. سەبەبى، جەرگىلىكتى بيلىك مەنىڭ بۇل جەرمەن ءجۇرىپ وتەرىمدى ءبىلدى. سوندىقتان وزدەرىنشە ءىس ءبىتىرىپ جاتقاندارىن كورسەتكىسى كەلدى. ماعان مۇنداي وتىرىك كورىنىستىڭ قاجەتى جوق» دەيدى سااكاشۆيلي.
ودەسسالىقتار وعان: «ءسىز مۇندا ۇزاق بولاسىز با؟» دەگەن ساۋالدى ءجيى قويادى. «ناقتى وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرمايىنشا وسىندا بولامىن. گرۋزيا دەيسىز بە؟ بالكىم، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى ورالارمىن. ءبىراق، ءازىر ەمەس. بۇعان دايىن ەمەسپىن، گرۋزيا دا مەنى قابىلداۋعا دايىن ەمەس».
اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان،
دۋمان بىقاي
