جاڭا وزبەكستاننىڭ كەلبەتى قانداي بولارىنا قاتىستى بولجامىمەن ءبولىستى وسى جيىندا ميرزيايەۆ. ءوز تۇسىنداعى وزگەرىستەردى، جەتىستىكتەردى ساۋساق بۇگىپ، سانامالاپ ءوتتى.
كارىموۆ داۋىرىندەگى توماعا تۇيىق باعىتتان ءبىراتالا باس تارتقانىن، تاشكەنتتىڭ ساياسي ورنەگى وزگەرگەنىن تاعى ءبىر مارتە ەسكە سالدى. ەلدىڭ ەندى قايتىپ بۇل سۇرلەۋگە تۇسپەسىنە سەنىم ءبىلدىردى.
شيراي كەلە ورتا ازيانىڭ رەسەي ىقپالىنان ارىلىپ، "ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارارىن" استارلاپ جەتكىزدى ميرزيايەۆ.
...
Dalanews.kz ميرزيايەۆتىڭ وسى ماجىلىستەگى وزبەكستاننىڭ ءوز ءىشى مەن ايماقتىق ساياساتقا قاتىستى تەزيستەرى مەن تولعانىستارىن ىقشامداپ ۇسىنادى.
“وزبەكستان الەمدىك قاۋىمداستىقتان ويىپ تۇرىپ ورىن الدى”، – دەيدى وزبەك باسشىسى.
“دەموكراتيا؟ ول بىزگە تاڭسىق ەمەس. حالىق بيلىگىنە ارقا سۇيەيتىن مۇلدەم جاڭا مەملەكەتتىڭ كىرپىشىن قالاۋدامىز.
ازات ويلايتىن ازاماتتىق قوعامدى قالىپتاستىرعىمىز كەلەدى. ءوسۋ ءۇشىن دە قوزعالىس، وزگەرىس كەرەك-اق.
دەموكراتيالىق رەفورمالاردى جۇردەك جۇرگىزۋدەمىز. پارلامەنتتىڭ قۇزىرەتىن كۇشەيتۋ، ساياسي پارتيالاردىڭ پارمەنىن ارتتىرۋ اكتۋالدى. بيلىككە قوعامنىڭ قاس-قاباعىنان قايمىعاتىن ازاماتتار كەلۋى قاجەت”، – دەيدى ول.
…
ميرزيايەۆ كارىموۆتەن مۇراعا قالعان مەملەكەتتە دەموكراتيالىق قۇندىلىقتارعا مۇلدە كوڭىل بولىنبەگەنىن مەڭزەگەن.
“دەموكراتيانىڭ تەمىرقازىعى سانالاتىن - ادام قۇقىعى، ءسوز بوستاندىعى مەن ءدىني سەنىمگە قول سۇقپاۋ ءبىز ءۇشىن باستى ۇستانىم. وسى ماقساتتا ادامنىڭ، ازاماتتىڭ قۇقىن تابانعا تاپتاتپايتىن ۇلتتىق ستراتەگيا قابىلدادىق. ۇزاق جىل بويى كۇرمەۋى شەشىلمەي كەلگەن كەيبىر كەلەڭسىزدىكتىڭ كوزىن جويدىق”، – دەگەن ميرزيايەۆ مەكتەپ جاسىنداعى بالانى جۇمىسقا جەگەتىن زاماننىڭ كەلمەسكە كەتكەنىن ايتىپتى.
…
تاشكەنتتەن باستاۋ العان اۋقىمدى، كەشەندى رەفورمالار - بۇرىنعى وزبەكستاننان وزگەرەك، جاڭا وزبەكستاننىڭ ىرگەسىن قالاۋعا ارقاۋ بولماق.
ءسوي دەگەن ميرزيايەۆ بيلىك قۇرعان قىسقا مەرزىمدە ەلدە مۇلدە جاڭا ساياسي جۇيە قالىپتاسقانىن، بۇل ءوز كەزەگىندە الەۋمەت پەن ەكونوميكانىڭ، عىلىم مەن مادەنيەتتىڭ وركەندەۋىنە الىپ كەلگەنىن مالىمدەگەن.
“وزبەكستان ءوزىنىڭ قارجىلىق ءارى ەكونوميكالىق الۋەتىن جوعالتقان جوق. پاندەمياعا قاراماستان وندىرىستىك پوتەنسيالىمىزدى ارتتىرا تۇستىك. امەريكانىڭ J.P Morgan ينۆەستبانكى وزبەكستاننىڭ اياق الىسىنا جوعارى باعا بەردى.
2017 جىلدان بەرى ەل ەكونوميكاسى 18 پايىزعا ءوستى. سىرتقى ساۋدانىڭ كولەمى 24 ملرد-تان (2016 جىلعى كورسەتكىش) 36 ملرد دوللارعا ارتتى. وندىرىستىك ءونىمنىڭ قۇنى 369 ترلن سۋمنان اسىپ جىعىلدى. ءوندىرىستىڭ ىشكى جالپى ونىمدەگى ۇلەسى سوڭعى بەس جىلدا 27 پايىزعا جەتتى”، – دەيدى ول.
بىلتىر وزبەكستان الىس-جاقىن شەتەلگە 15 ملرد دوللاردىڭ تاۋارىن تاسىمالداعان. بۇل دا بولسا ەكونوميكاداعى وڭ وزگەرىستىڭ كورىنىسى. وزبەك ەكونوميكاسىنا قارجى قۇيعان شەتەلدىك ينۆەستيسيانىڭ كولەمى سوڭعى جىلدارى 3 ەسە ارتقان. ەلدە شاعىن-ورتا بيزنەستىڭ شارۋاسى ءجۇرىپ تۇر، وسى سالادا 1 ملن 400 مىڭعا تارتا جاڭا جۇمىس ورنى قۇرىلىپتى.
“كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ كەلگەن كەسەلدى زاڭداردىڭ كۇشىن جويدىق. بيزنەسپەن اينالىساتىن اۋديتوريانىڭ قۇقىن قورعاۋدامىز. مەن بيلىككە كەلگەلى ۋاقىتتا 500 مىڭنان اسا ادام جەكە كاسىپ اشتى. وزبەكستان «Doing Business» رەيتينگىندە 141ء-شى ورىننان 69 -ورىنعا ءبىر-اق قارعىدى. ءبىزدىڭ پوتەنسيال مۇنىمەن شەكتەلمەيدى. نارىقتىق ەكونوميكاعا تەزىرەك توسەلۋ ءۇشىن كاسىپكەرلەرگە بارىنشا كەڭشىلىك جاسالۋ كەرەك، ولار ءبىزدى العا سۇيرەيتىن لوكوموتيۆ”، – دەيدى وزبەكستان باسشىسى.
…
ميرزيايەۆ ەلدىڭ دامۋىنا ەگەمەندىك العان بوزالا شاقتا ومىرگە كەلگەن بۋىن ۇلكەن سەرپىن بەرەرىنە سەنىمدى. بيىل 30-عا تولعان تاۋەلسىزدىك تۇستاستارى جاڭا وزبەكستاننىڭ قابىرعاسىنا قالارىنا كۇماندانبايدى. ءدال وسى ۇرپاق ورتا ازيانىڭ بىرىگۋىنە دە ۇيىتقى بولۋى قاجەت.
“وزبەكستاننىڭ ايماقتىق دارەجەدەگى، الەمدىك دەڭگەيدەگى بەدەلى ارتىپ كەلەدى. اشىق ساياسات جۇرگىزگەننىڭ جەمىسىن جەپ وتىرمىز. ديالوگقا دايىنبىز.
ءبىر كەزدەرى شەكارامىزدان شەگىرتكە دە وتپەيتىن. ءقازىر ەل ازاماتتارى الىس-جاقىن شەتەلگە ساپارلاپ، سونداعى تۋىس-تۋعاندارىمەن قاۋىشىپ جاتىر. كورشىلەرمەن كىرجىڭدەسكەن كەزەڭ كەلمەسكە كەتتى. جاراتقان ورتا ازيانى اۋىزبىرشىلىكتەن ايىرماسىن.
سوڭعى جىلدارى ايماق ەلدەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعى جاڭا دارەجەگە كوتەرىلدى. ساياساتتا “ورتاازيالىق رۋح” دەگەن ۇعىم پايدا بولادى. ءيا، ورتا ازيانىڭ رۋحىن وياتتىق. ايماقتىڭ اتىنان حالىقارالىق ساياساتقا ىقپال ەتەرلىك، باعدار بەرەرلىك باتىل ۇسىنىستار ايتىلۋدا.
ارامىزدى سۋىتپاي، ءجيى-جيى جۇزدەسىپ تۇراتىن جاقسى ءداستۇر قالىپتاستىردىق. تۇنەۋكۇنى تۇركمەنستاندا وتكەن جۇزدەسۋدە دامۋدىڭ جاڭا باعىتتارىن ايقىندادىق”، – دەگەن ميرزيايەۆ وسى ورايدا اۋعانستانداعى احۋالعا دا توقتالىپتى.
“ول جاقتاعى جاعدايدىڭ قالاي قۇبىلارى بەلگىسىز. بىزگە بۇل ەلدە تۇراقتىلىق ورناعانى قاجەت. اۋعانستان ورتا ازيا مەن وڭتۇستىك ازيانىڭ اراسىنداعى وتكەل جانە سول ميسسياسىنان ايىرىلماۋى كەرەك.
وزبەكستان اۋعانستانمەن اراداعى دوستىق بايلانىستاردىڭ ۇزىلمەۋىنە مۇددەلى. بوتەن ەلدىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسپايمىز، ايتسە دە بۇل ەلدەگى بيلىك ءترانزيتىنىڭ ىڭ-شىڭسىز وتكەنىن قالايمىز”، – دەيدى ول.
جالپى وسى جيىندا ميرزيايەۆ جاڭا وزبەكستان تۋرالى ءجيى-جيى ايتتى. سول ارقىلى كارىموۆتىڭ قاتەلىگىنەن ساباق العانىن، ونىڭ تۇسىنداعى وزبەكستان مەن بۇگىنگى ەلدىڭ بەتالىسىندا الشاقتىق بارىن اڭعارتقىسى كەلسە كەرەك.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
