جاڭا جوبانى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتى كەزىندە ق ر بعم «وقۋلىق» عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى عاني بەيسەمبايەۆ مىرزا تانىستىرىپ ءوتتى. سونىمەن قاتار باسپا ءسوز ءماسليحاتىنا «نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دببۇ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى سۆەتلانا ەسبوسىنوۆا جانە «ءبىلىم-يننوۆاسيا» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان وتە قاتىسقانىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
القالى باسقوسۋدا ءبىرىنشى بولىپ ءسوز العان عاني بەكتاي ۇلى بۇل جوبا ءبىلىم سالاسىن دامىتۋدىڭ جول كارتاسى اياسىندا قولعا الىنىپ وتىرعان ماڭىزدى باعىتتاردىڭ ءبىرى ەكەنىن العا تارتتى.
– «وقۋعا قۇشتار مەكتەپ» جوباسىن ەلىمىزدەگى مەكتەپ قاسىنداعى كىتاپحانالاردىڭ جۇمىسىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا مەكتەپ جانىنداعى كىتاپحانالاردا 200 ملن دانادان استام كىتاپ قورى ساقتاۋلى. ولاردىڭ 38 ملن كوركەم ادەبيەتتەر قۇرايدى. وسى كوركەم ادەبيەتتەردىڭ 20-30 پايىزىن 80-90 جىلدارى شىققان، ەسكى كوركەم ادەبيەتتەر مەن مەرزىمدى باسىلىمدار قۇرايدى.
ولار وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتپايتىنى انىق. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءبىلىم سالاسىن جول كارتاسىن دامىتۋ باعدارلاماسىندا مەكتەپ كىتاپحانالارىن قاجەتتى كوركەم ادەبيەتتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن تاپسىرعان بولاتىن. وسى رەتتە بىزدەر پرەزيدەنت تاپسىرماسىن زەردەلەي كەلە، كىتاپحانا قورىن قىزىقتى كىتاپتارمەن بايىتۋ ءىسىن الداعى بەس جىلدى تولىقتاي قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەپ وتىرمىز، – دەپ «وقۋلىق» عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى عاني بەيسەمبايەۆ جاعدايدى قىسقاشا بايانداپ بەردى.
مىنە، ماسەلە قايدا جاتىر. ادەتتە اقىن-جازۋشىلار ءبىرىنىڭ اۋزىنا ءبىرى تۇكىرىپ قويعانداي، جاستار كىتاپ وقىمايدى دەپ جاستاردى بوسقا كىنالاۋ ادەتكە اينالعانى جاسىرىن ەمەس. ءوز كەزەگىندە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ قوعامداعى ماسەلەنى ءدال بايقاپ، بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ وڭتايلى جولىن ۇسىنباعاندا نە ىستەر ەدىك؟
«وقۋلىق» ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى مەكتەپ كىتاپحانالارىنداعى كەڭەس زامانىندا باسىلىپ شىققان كوركەم ادەبيەتتىڭ ابدەن ەسكىرگەنىن ءوزى دە مويىندادى. كەڭەستىك يدەولوگيا تۇرعىسىنان جازىلعان مۇنداي كىتاپتاردى وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇسىنۋدىڭ ءوزى ابەس قىلىق ەكەنى انىق. الداعى ۋاقىتتا بۇل ماسەلەنى جەدەل تۇردە شەشىپ، مەكتەپ وقۋشىلارىنا قىزىقتى كوركەم ادەبيەتتەردى ۇسىنۋدىڭ ماڭىزى زور.
«وقۋلىق» ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى عاني بەكەتاي ۇلى الداعى بەس جىلعا جوسپارلانعان جوبادا جاستاردى قىزىقتىراتىن ءتورت باعىت بەلگىلەنىپ، سول تاقىرىپتار اياسىندا كوركەم ادەبيەتتەردى شىعارىپ، ونى ەلىمىزدەگى مەكتەپ كىتاپحانالارىنا تاراتۋدى كوزدەپ وتىرعانىن العا تارتتى. وسى رەتتە بەلگىلەنگەن ءتورت تاقىرىپ جايىندا ايتا كەتسەك. ءبىرىنشى باعىتتا مويىندالعان قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيك اقىن-جازۋشىلارىنىڭ كىتاپتارىن قايتا باسۋ كوزدەلسە، ەكىنشى باعىتتا الەم ادەبيەتى كلاسسيكتەرىنىڭ كىتاپتارىن قازاق تىلىندە سويلەتىپ، مەكتەپ جاسىنداعى بالالارعا قىزىقتى شىعارمالاردى ۇسىنۋ قاراستىرىلىپتى. ءۇشىنشى باعىتتا قازىرگى زامانعى تالانتتى جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىن كىتاپ قىلىپ شىعارۋ قاراستىرىلعان. ال ءتورتىنشى باعىتتى عىلىمي-تانىمدىق جانە وقۋ-ادىستەمەلىك ادەبيەتتەردى شىعارۋ جوسپارلانىپتى. وسى باعدارلاما ىسكە اسقان جاعدايدا ەلىمىزدەگى مەكتەپ كىتاپحانالارىنىڭ قورى جىل سايىن 20 پايىزعا جاڭارىپ وتىرادى ەكەن. تاعى دا ايتا كەتەتىن جايت، جوعارىدا اتاپ وتكەن باعىتتار بويىنشا تاڭدالىنىپ العان تۋىندىلاردى بىلىكتى مامانداردان قۇرالعان ارنايى كوميسسيا سۇرىپتاپ، تالداعاننان كەيىن كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىعاتىنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
جالپى، «وقۋعا قۇشتار مەكتەپ» جوباسى ءساتتى ىسكە اساتىن بولسا، ەلىمىزدەگى اقىن-جازۋشىلاردىڭ كىتاپتارى كوپتەپ باسىلىپ شىعىپ، ەل اراسىنا كەڭ تارايتىنى انىق. بۇدان كەيىن ەل اراسىنداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن اڭگىمەگە نۇكتە قويىلاتىنى انىق. «وقۋعا قۇشتار مەكتەپ» جوباسى الداعى ۋاقىتتا كىتاپ وقۋعا قۇمار ۇلت دەگەن مارتەبەلى اتىمىزدى قايتارۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىن ماڭىزدى باستاما بولىپ تۇر.
ورتالىق كوممۋنيكاسيا قىزمەتىندە وتكەن باسقوسۋدا «وقۋلىق» عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى عاني بەيسەمبايەۆ بۇل جوبا اياسىندا مەكتەپ كىتاپحانالارىنىڭ قورىن تولىقتىرۋدان بولەك، كىتاپحانالاردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعدايىن جاقسارتۋ ىسىنە دە ايرىقشا كوڭىل ءبولىنىپ وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتتى.
– قازىرگى تاڭدا مەكتەپ كىتاپحانالارىندا وقۋشىلاردىڭ كىتاپ وقۋىنا قولايلى وقۋ زالدارى جوق. الداعى ۋاقىتتا وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىراتىن بولامىز. بۇگىندە جاڭادان سالىنعان مەكتەپتەردىڭ وزىندە وقۋ ورنى قاراستىرىلماعان. بۇل كەمشىلىكتى تەز ارادا جوياتىن بولامىز. وقۋ زالدارى بەزەندىرىلىپ، قاجەتتى كومپيۋتەرلىك جابدىقتارمەن جابدىقتالاتىن بولادى. بۇدان باسقا مەكتەپ كىتاپحانالارىندا جۇمىس ىستەيتىن كىتاپحاناشىلاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋدى دا كوزدەپ وتىرمىز. ءبىرىنشى كەزەكتە ولاردى اتتەستاسيادان وتكىزىپ، ايلىق جالاقىسىن كوتەرۋ قاراستىرىلۋدا. بۇدان كەيىن ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارى دايىندايتىن كىتاپحاناشى ماماندىعىنىڭ ستاتۋسىن كوتەرىپ، «پەداگوگ – كىتاپحاناشى» دەگەن مارتەبە بەرىلەتىن بولادى، – دەدى عاني بەيسەمبايەۆ.
وسىلايشا، ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى كوپتەن بەرى قوعام نازارىنان تىس قالعان مەكتەپتەگى كىتاپحانالاردىڭ جاعدايىن جاقسارتۋدى العاش رەت قولعا الىپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلىمىزدە ۇلتجاندى، پاتريوت جاستاردىڭ سانىن ارتتىرا تۇسەتىن ماڭىزدى شارا دەپ ەسەپتەيمىز.
نۇرلان جۇماقانوۆ
