سوڭعى جىلدارى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن ەلىمىزدەگى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ دامۋى – ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ماڭىزدى جۇيەسى رەتىندە تانىلىپ، ۇلكەن وزگەرىستى باستان وتكەردى. وسى رەتتە Dalanews.kz اقپاراتتىق اگەنتتىگى وبلىس ورتالىقتارىنداعى وقۋ ورىنداردىڭ وسىپ-وركەندەۋىنە قانداي ماڭىزدى فاكتورلار اسەر ەتكەنىنە تالداۋ جاساعان ەدى. ەندى سوعان نازار اۋدارساڭىزدار.
بۇل رەتتە ءبىرىنشى كەزەكتە ق ر عىلىم جانە جوعارىعى وقۋ ورىندار مينيسترلىگى قۇرىلىپ، جۇيە جاڭعىردى. بۇدان كەيىن مينيسترلىك ۋنيۆەرسيتەتتەرگە اكادەميالىق ەركىندىكتى كەڭەيتۋ باعىتىندا رەفورمالاردى باتىل جۇرگىزگەنىن ايرىقشا اتاپ ايتۋعا بولادى. وسى رەفورمانىڭ ارقاسىندا وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەر ءوز باعدارلامالارىن ەشكىمگە جالتاقتماي ازىرلەپ، وقىتۋ ءىسى حالىقارالىق ستاندارتتارعا جاقىنداتۋعا مۇمكىندىك الدى دەسەك بولادى.
وسى ءۇردىستىڭ ارقاسىندا وقۋ ورىندارى ستۋدەنتتەرگە قاجەتتى ماماندىقتار مەن پاندەر بويىنشا يكەمدى وقۋ جوسپارلارىن قۇراتىن مۇمكىندىككە يە بولدى. سونىمەن قاتار وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردى دامىتۋ باعدارلامالارى اياسىندا وزدەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، عىلىم سالاسىندا باسەكەنى كۇشەيتكەنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسىنان كەيىن ەلىمىزدەگى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماتەريالدىق بازاسىن نىعايتۋ كوڭىل بولىنە باستادى. جاڭا تالاپ بويىنشا وبلىس ورتالىقتارىندا ورنالاسقان وقۋ ورىندارى زامان تالابىنا ساي ءبىلىم بەرۋگە، تەحنيكالىق، عىلىمي ينفراقۇرىلىمدى ۇدايى جاڭارتۋعا مۇددەلى بولا باستادى.
وسى رەتتە ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ باعىتىنداعى قولعا العان جۇمىستارعا از-كەم توقتالا كەتسەك. قازىرگى تاڭدا وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردە زەرتحانالاردى زاماناۋي قۇرال-جابدىقتارمەن جابدىقتاۋ – ماتەريالدىق بازانى نىعايتۋ وزەكتى ماسەلەلىردىڭ بىرىنە اينالۋدا. كوپتەگەن وقۋ ورىندارىندا ءقازىر فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، ينجەنەريا، جانە IT سالالارى بويىنشا زەرتحانالار اشقانىن اتاپ ايتۋعا بولادى. ماسەلەن، اگرارلىق جانە تەحنيكالىق باعىتتاعى ۋنيۆەرسيتەتتەردە اگروتەحنولوگيالار، مەحانيكا، ەلەكترونيكا زەرتحانالار پايدا بولىپ، ولاردا سوڭعى تەحنولوگيالىق جابدىقتارمەن جاراقتاندىرۋدا. بۇل ستۋدەنتتەرگە زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانۋدى ۇيرەنۋگە جانە تاجىريبەلىك داعدىلارىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنى ءسوزسىز.
قازىرگى سيفرلىق ترانسفورماسيا زامىناندا وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردە سيفرلىق ينفراقۇرىلىمدى قالىپتاستىرۋ وزەكەتى ماسەلە تۇر. ويتكەنى سيفرلاندىرۋ ءبىلىم وردالارىنداعى وقۋ ۇردىسىنە سيفرلىق تەحنولوگيالاردى بەلسەندى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل رەتتە جاڭا كومپيۋتەرلىك سىنىپتار، جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەت جەلىسى تارتىلىپ، ينتەراكتيۆتى تاقتالار مەن ونلاين وقۋ پلاتفورمالارى ەنگىزىلىپ جاتقانىن بىلەمىز. سيفرلىق ينفراقۇرىلىمنىڭ نىعايۋى قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ مەن وقىتۋدىڭ ارالاس فورماتتارىن دامىتۋعا جول اشقانى بەلگىلى. ونلاين پلاتفورمالار ارقىلى پاندەميا كەزىندە ستۋدەنت جاستاردىڭ كىدىرىسسىز ءبىلىم الىپ، وقۋىن جالعاستىردى. سوندىقتان وقۋ ورىنداردىڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىستى ورىستەتىپ، دامىتۋىنىڭ ماڭىزى زور.
وقۋ ورندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن سيفرلىق فورماتقا كوشىرۋى كىتاپحانالاردا ەلەكتروندى وقۋىلاقتاردىڭ سانىن ارتۋىنا ىقپال ەتكەنى ايتۋعا ءتيىسپىز. قازىرگى تاڭدا وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى كىتاپحانالاردا ەلەكتروندى كىتاپحانالار مەن سيفرلىق رەسۋرستارعا قولجەتىمدىلىگى كۇن وتكەن سايىن ارتىپ كەلەدى. كوپتەگەن وقۋ ورىندارى عىلىمي جۋرنالدارعا، حالىقارالىق دەرەكقورلارعا، ەلەكتروندىق كىتاپتارعا قول جەتكىزەتىن پلاتفورماعا قوسىلىپ، الەمدىك عىلىمي ورتانىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارىنا ءدال ۋاقىتىندا قول جەتكىزىپ وتىر. بۇل ءوز كەزىگىندە ەلىمىزدەگى عىلىمنىڭ زامان كوشىنەن قالماي العا قادام باسۋىنا ىقپال ەتەتىن ماڭىزدى فاكتور دەسەك بولادى. مۇنداي مۇمكىندىك عالىمدار مەن ستۋدەنتتەردىڭ قۇندى عىلىمي دەرەككوزدەرىنە ەركىن قول جەتكىزىپ، عىلىمي جۇمىس پەن زەرتتەۋلەردىڭ ساپاسىن ارتتىراتىنى ءسوزسىز.
بۇگىندە قازاقستانداعى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردى دامىتۋ باعدارلامالارى اياسىندا ستۋدەنتتىك جاتاقحانالاردى سالۋ جانە وقۋ عيماراتتارىن جاڭارتۋ جۇمىستارى دا قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. بۇل اسىرەسە ستۋدەنتتەر سانى كوپ ايماقتاردا ورىن الىپ، وقۋ ورىندارىنىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن جاقسارتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. جاڭا جاتاقحانالار مەن ستۋدەنتتەرگە ارنالعان تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى ستۋدەنتتەردىڭ تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋعا جانە ولاردىڭ ءبىلىم الۋ پروسەسىن قولايلى ەتۋگە باعىتتالعان.
مەملەكەتتىك قولداۋ جانە حالىقارالىق گرانتتار ارقىلى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماتەريالدىق بازاسىن نىعايتۋعا قاراجات بولىنۋدە. بۇل گرانتتار مەن باعدارلامالار ينفراقۇرىلىمدى جاڭارتۋعا، جاڭا تەحنولوگيالار ەنگىزۋگە جانە عىلىمي زەرتتەۋلەردى قارجىلاندىرۋعا كومەكتەسەدى. مىسالى، قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋ ماقساتىندا حالىقارالىق سەرىكتەستىكتەر ارقىلى عىلىمي جوبالارعا، زەرتحانالار اشۋعا جانە سيفرلىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا قولداۋ كورسەتىلەدى.
قازاقستانداعى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماتەريالدىق بازاسىن نىعايتۋ – ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا، ستۋدەنتتەردىڭ تاجىريبەلىك داعدىلارىن دامىتۋعا جانە زاماناۋي تالاپتارعا ساي مامانداردى دايارلاۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى قادام دەسەك بولادى. بۇل وقۋ ورىندارىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاڭارتۋى ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جاقسارتا وتىرىپ، ولاردى ەڭبەك نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋگە ىقپال ەتەدى.
قازىرگى كەزدە قازاقستاننىڭ وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەرى شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىمەن سەرىكتەستىك ورناتىپ، حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا قاتىسۋدا. ەلىمىزدەگى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەر تەك ءبىلىم بەرۋ عانا ەمەس، عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنا دا نازار اۋدارىپ كەلەدى. قازىرگى تاڭدا وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتتەردىڭ جانىنان عىلىمي ورتالىقتار مەن زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىن قۇرۋ ارقىلى ۋنيۆەرسيتەتتەر ايماقتىق ەكونوميكانىڭ سۇرانىستارىنا جاۋاپ بەرەتىن يننوۆاسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا دا ارالاسىپ جاتقانىن بىلەمىز.
ايتالىق، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەكولوگيا جانە ونەركاسىپ سالالارى بويىنشا كەڭ كولەمدى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ، ونى ناتيجەلەرى وندىرىسكە ەنگىزىلۋدە. بۇگىندە وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەر ءوز ايماقتارىنداعى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەردى ەسكەرىپ، جەرگىلىكتى مامانداردى دايارلاۋعا باسىمدىق بەرىپ وتىر. اسىرەسە اۋىل شارۋاشىلىعى، ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى سالالارعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ، بۇل باعىتتا مامانداردى دايىنداۋ كۇشەيە تۇسكەن. بۇل وڭىرلەردىڭ ەڭبەك نارىعىن قاجەتتى كادرلارمەن قامتاماسىز ەتۋگە جانە ايماقتاردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى.
قازاقستانداعى وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ دامۋى ەلدەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ دامۋىنا، ايماقتىق ەكونوميكانىڭ كۇشەيۋىنە جانە كادرلاردىڭ ساپالى دايىندىعىنا ۇلكەن ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز. اتالعان وقۋ ورىندارى ايماقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قاجەتتىلىكتەرىنە ساي كەلەتىن يننوۆاسيالىق ورتالىقتارعا اينالۋدا، ءارى حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەگە قابىلەتتى مامانداردى دايارلاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن دەڭگەيگە جەتۋى ءتيىس.
