نازاربايەۆ: «ۇكىمەت لاتىنعا كوشۋدى باستاۋى كەرەك»

Dalanews 12 ءساۋ. 2017 07:40 812

مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2017 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن عالىمداردىڭ كومەگىمەن، بارشا قوعام وكىلدەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ، قازاق ءالىپبيىنىڭ جاڭا گرافيكاداعى ءبىرىڭعاي ستاندارتتى نۇسقاسىن قابىلداۋدى جۇكتەدى.

ال 2018 جىلدان باستاپ جاڭا ءالىپبيدى ۇيرەتەتىن مامانداردى جانە ورتا مەكتەپتەرگە ارنالعان وقۋلىقتاردى دايىنداۋعا كىرىسۋ كەرەك، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

– ءبىز بۇل ماسەلەگە نەعۇرلىم دايەكتىلىك قاجەتتىگىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، بايىپپەن قاراپ كەلەمىز جانە وعان كىرىسۋگە تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى مۇقيات دايىندالدىق. قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيى تىم تەرەڭنەن تامىر تارتاتىنىن بىلەسىزدەر، – دەپ جازدى نازاربايەۆ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە شىققان ماقالاسىندا.
وسىدان كەيىن تۇركى ءتىلىنىڭ دامۋ تاريحى جايىندا ايتا كەلە، التىن وردانىڭ بۇكىل رەسمي قۇجاتتارى مەن حالىقارالىق حات-حابارلارى نەگىزىنەن ورتاعاسىرلىق تۇركى تىلىندە جازىلىپ كەلگەنىن اتاپ كورسەتتى. ال ۇلى دالاعا يسلام ءدىنى تاراعاننان كەيىن رۋنيكالىق جازۋلار بىرتىندەپ ىسىرىلىپ، اراب ءتىلى مەن اراب ءالىپبيى تارالا باستادى.

ح عاسىردان حح عاسىرعا دەيىن، 900 جىل بويى قازاقستان اۋماعىندا اراب ءالىپبيى قولدانىلدى. 1929 جىلعى 7 تامىزدا كسرو ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى مەن كسرو حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ پرەزيديۋمى لاتىنداندىرىلعان جاڭا ءالىپبي – «ءبىرتۇتاس تۇركى ءالفاۆيتىن» ەنگىزۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى. لاتىن ءالىپبيىنىڭ نەگىزىندە جاسالعان جازۋ ۇلگىسى 1929 جىلدان 1940 جىلعا دەيىن قولدانىلىپ، كەيىن كيريلليساعا اۋىستىرىلدى. 1940 جىلعى 13 قاراشادا «قازاق جازۋىن لاتىنداندىرىلعان الىپبيدەن ورىس گرافيكاسى نەگىزىندەگى جاڭا الىپبيگە كوشىرۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى.

وسىلايشا، قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيىن وزگەرتۋ تاريحى نەگىزىنەن ناقتى ساياسي سەبەپتەرمەن ايقىندالىپ كەلدى.
– مەن 2012 جىلعى جەلتوقسان ايىندا جاريا ەتكەن «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا «2025 جىلدان باستاپ لاتىن الىپبيىنە كوشۋگە كىرىسۋىمىز كەرەكتىگىن» مالىمدەدىم. بۇل – سول كەزدەن بارلىق سالالاردا ءبىز لاتىن قارپىنە كوشۋدى باستايمىز دەگەن ءسوز. ياعني، 2025 جىلعا قاراي ءىس قاعازدارىن، مەرزىمدى ءباسپاسوزدى، وقۋلىقتاردى، ءبارىن دە لاتىن الىپبيىمەن باسىپ شىعارا باستاۋعا ءتيىسپىز. ول كەزەڭ دە تاياپ قالدى، سوندىقتان ءبىز ۋاقىت ۇتتىرماي، بۇل جۇمىستى وسى باستان قولعا الۋىمىز كەرەك. ءبىز وسىناۋ اۋقىمدى جۇمىستى باستاۋعا قاجەتتى دايىندىق جۇمىستارىنا قازىردەن كىرىسەمىز. ۇكىمەت قازاق ءتىلىن لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋدىڭ ناقتى كەستەسىن جاساۋى كەرەك. لاتىنشاعا كوشۋدىڭ تەرەڭ لوگيكاسى بار. بۇل قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالىق ورتانىڭ، كوممۋنيكاسيانىڭ، سونداي-اق، ءححى عاسىرداعى عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى. مەكتەپ قابىرعاسىندا بالالارىمىز اعىلشىن ءتىلىن وقىپ، لاتىن ارىپتەرىن ونسىز دا ۇيرەنىپ جاتىر. سوندىقتان، جاس بۋىن ءۇشىن ەشقانداي قيىندىق، كەدەرگىلەر بولماق ەمەس، – دەپ اتاپ كورسەتتى پرەزيدەنت.

ەلباسى 2017 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن عالىمداردىڭ كومەگىمەن، بارشا قوعام وكىلدەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ، قازاق ءالىپبيىنىڭ جاڭا گرافيكاداعى ءبىرىڭعاي ستاندارتتى نۇسقاسىن قابىلداۋ كەرەكتىگىن دە جەتكىزدى. ال 2018 جىلدان باستاپ جاڭا ءالىپبيدى ۇيرەتەتىن مامانداردى جانە ورتا مەكتەپتەرگە ارنالعان وقۋلىقتاردى دايىنداۋعا كىرىسكەن دۇرىس دەپ سانايدى. «الداعى 2 جىلدا ۇيىمداستىرۋ جانە ادىستەمەلىك جۇمىستار جۇرگىزىلۋگە ءتيىس. ارينە، جاڭا الىپبيگە بەيىمدەلۋ كەزەڭىندە بەل­گىلى ءبىر ۋاقىت كيريلليسا ءالفاۆيتى دە قول­دانىلا تۇرادى»، – دەپ جازدى مەملەكەت باسشىسى.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار