ۇلتتىق كىتاپحانادا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان مايتالمان عالىم ەرەجەپ مابەتقازييەۆ «رەكتور ايتار اقيقاتى» دەپ اتالاتىن مونوگرافياسىنىڭ تۇساۋىن كەستى. ايتۋىل شاراعا عىلىمدار مەن وقۋ ورىن رەكتورلارى قاتىسىپ، كىتاپ اۆتورىنىڭ ءومىر جولى جايىندا جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. عىلىمي ورتادا كىشپەيىلدىگىمەن تانىلعان. ە. مابەتقازييەۆتىڭ جاڭا ەڭبەگىنىڭ تانىستىرىلىمىن وتكىزۋگە ق ر پرەزيدەنتىنىڭ الماتى بيۋروسىنىڭ باسپا قىزمەتى باستاماشى بولعانىن ايتى كەتۋىمىز كەرەك.

ەرەجەپ مابەتقازييەۆ قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىندا ايرىقشا ورىنى بار تۇلعا. ول ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە يە بولىپ، ەڭ العاش جەكە مەملەكەت رەتىندە شاڭىراق كوتەرگەندە قازاقستاننىڭ ەڭ العاشقى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى بولىپ، مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ وزىنە جۇكتەگەن مىندەتىن ابىرويمەن اتقارعان ازامات. وسىلايشا بىلىكتى مامان تاۋەلسىز ەلدىڭ ءبىلىم جۇيەسىن قايتا جاساقتاپ، كەڭەس زامانىندا كەمەلدەنگەن عىلىمىن ساقتاۋدا ايرىقشا ەڭبەك ءسىڭىردى سول كەزدە ە. مابەتقازييەۆتىڭ ورىنباسارى بولعان، بۇگىندە اباي اتىنداعى قازۇپۋ رەكتورى سەرىك پىرالييەۆ:

– سول ءبىر قيىن كەزەڭدە ەرەجەپ اعامىز ءبىلىم، عىلىم سالاسىنىڭ كۇيرەمەۋىنە جول بەرگەن جوق. بۇدان كەيىن دە جوعارعى وقۋ ورىنداردا رەكتور قىزمەتىن تابىستى اتقارىپ، زامان تالابىنا ساي قازاقستان-امەريكاندىق ەركىن ۋنيۆەرسيتەتىن قۇرىپ، ونى ەلىمىزدەگى جەتەكشى وقۋ ورىندارىنىڭ بىرىنە اينالدىردى. بۇگىندە سول ءبىلىم ورداسى 20 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتۋدە، – دەپ مايتالمان عالىمنىڭ شەبەر ۇيىمداستىرشى، بىلىكتى بولعانىن العا تارتتى.

جوعارى ءبىلىمدى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار باسەكەگە قابىلەتتى بولۋ – قازىرگى زامان تالابى. بۇل  ەرەجەپ مامبەتقازييەۆتىڭ ومىرلىك ۇستانىمى دەسەك قاتەلەسپەيمىز.  جيىن بارىسىندا ءسوز العان عۇلاما عالىم:

ءقازىر ەلىمىزدە جەكە جوعارى وقۋ ورىندارى دامىپ جاتىر. ءبىراق ەسەسىنە ستۋدەنتتەرگە دەگەن تالاپ ازايا تۇسۋدە. وقۋ ورىندارى مەن ءوندىرىس اراسىنداعى بايلانىس ءالى دە ءوز دەڭگەيىندە ەمەس. نارىقتىڭ تالاپتارى ەسكەرىلە بەرمەيد

– مەن ءوزىمنىڭ بۇل كىتابىمدا 30 جىل رەكتورلىق قىزمەتىمدە جيناعان تاجىريبەلەرىمدى پايدالانا وتىرىپ، ءبىلىم سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، ولاردىڭ شەشۋ جولدارىن ىزدەستىرۋگە تىرىستىم. ارىپتەستەرىمدى اشىق اڭگىمەگە شاقىرعىم كەلەدى. مەن بيزنەسمەن ەمەسپىن. ءومىر بويى مامان دايارلاۋمەن اينالستىم. ءقازىر جاستار ءۇشىن زامان تالاپتارىنا ساي بولۋ وڭاي ەمەس. 21 عاسىر الەمدى وزگەرتتى. قازىرگى جاس ماماندار جوعارى ءبىلىمدى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار باسەكەگە قابىلەتتى، ۇشقىر بولا ءبىلۋى ءتيىس. ايتپەسە تابىستى بولۋ مۇمكىن ەمەس، – دەدى ە. مامبەتقازييەۆ.

سونداي-اق ول ارىپتەستەرىمەن كەزدەسۋدە قازىرگى ءبىلىم سالاسىنداعى ءبىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەردى العا تارتتى. «ءبىز جاس ۇرپاقتىڭ الدىندا قارىزدارمىز. ولاردى ءبىز ويلاماساق كىم ويلايدى؟ تالقىلايتىن ماسەلەلەر جەتكىلىكتى. وعان الەۋەتىمىز دە تاجىريبەمىز دە جەتەدى. بىرىنشىدەن جاسالىپ جاتقان رەفورمالاردا جۇيەلىلىك جەتىسپەۋدە. ولاردى قولعا الاردان بۇرىن جۇزەگە اسىرۋ مەحانيزمدەرىن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن الدىن الا ويلاستىرىپ الۋ قاجەت. ءقازىر ەلىمىزدە جەكە جوعارى وقۋ ورىندارى دامىپ جاتىر. ءبىراق ەسەسىنە ستۋدەنتتەرگە دەگەن تالاپ ازايا تۇسۋدە. وقۋ ورىندارى مەن ءوندىرىس اراسىنداعى بايلانىس ءالى دە ءوز دەڭگەيىندە ەمەس. نارىقتىڭ تالاپتارى ەسكەرىلە بەرمەيدى، – دەدى ە. مامبەتقازييەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر جوعارى وقۋ ورىندارىندا قاعازباستىلىق تىم كوبەيىپ كەتكەن.

– ال بۇل وقىتۋشىلاردىڭ ويىن بولەدى، ۋاقىتىن الادى، وقىتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا، عىلىممەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. سونداي-اق، پروفەسسورلىق-وقىتۋشىلىق قۇرامنىڭ ەڭبەك اقىسى دا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە ەمەس. سول سەبەپتى دە بۇل سالادا جوعارى بىلىكتى عىلىمي پەداگوگيكالىق كادرلار جەتىسپەي جاتىر. وسىنداي سەبەپتەردىڭ سالدارىنان وقىتۋشىلار ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتەن ەكىنشى ۋنيۆەرسيتەتكە بارىپ قوسىمشا جۇمىس اتقارۋعا ءماجبۇر بولۋدا. ال بۇل ءبىلىم ساپاسىنا وراسان زور نۇقسان كەلتىرەدى. سونىمەن قاتار، ءقازىر ەلىمىزدە پروفەسور-وقىتۋشىلىق قۇرامنىڭ جۇمىس ۋاقىتى جىلىنا 800-900 ساعاتتى قۇرايدى. بۇل وتە اۋىر سالماق. شەت ەلدەردە بۇدان ءۇش ەسە از. مىنە وسىنداي ماسەلەلەرگە ءسىز بولىپ ءبىز بولىپ جاۋاپ ىزدەۋىمىز قاجەت، – دەدى ە. مامبەتقازييەۆ.

نۇرلان جۇماحان