ءبىز، ءبارىمىز بالالارىمىزدىڭ ءقاۋىپسىز ورتادا ءومىر ءسۇرىپ، وقىعانىن قالايمىز. سوندىقتان پوليسيانىڭ بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدەگى ءرولىن مويىنداي وتىرىپ، ولاردىڭ مۇنداي قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ سانىن ازايتۋعا بار كۇش-جىگەرىن سالۋىنا كومەكتەسۋىمىز كەرەك. وسى تۇستا ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ مۇعالىمدەرمەن جانە اتا-انالارمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋى ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ويتكەنى، ادەتتە، جاسوسپىرىمدەردىڭ قىلمىس جاساۋىنىڭ باستى سەبەبى – اتا-اناسىنىڭ ولاردىڭ مىنەز-قۇلقىنا ءتيىستى باقىلاۋدىڭ بولماۋى.
ءبارىمىز بىلەتىندەي، جاسوسپىرىمدەر كوبىنەسە تۇنگى ۋاقىتتا زاڭدى وكىلدەرىنىڭ ەرىپ ءجۇرۋىنسىز تۇرعىن ءۇي-جايلاردان تىس جانە ويىن-ساۋىق ورىندارىندا بولعانى ءۇشىن ۇستالادى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قاراستى كامەلەتكە تولماعاندار ىستەرى جونىندەگى بولىمشەلەر ەسەپتە تۇرعان جاسوسپىرىمدەرمەن، سونداي-اق قولايسىز وتباسىلارمەن پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار جۇرگىزەدى. سول سەبەپتەن دە سالا ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ اتا-انالاردان بالالارىنا مۇقيات بولۋدى، ولارمەن ءجيى سويلەسۋدى، وقۋىنا، قورشاعان ورتاسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتۋدى، ولارمەن كوبىرەك ۋاقىت وتكىزۋدى سۇرايدى.
– راس، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە دە جۇيەلى پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. ولاردىڭ ءارقايسىسىنا يۋۆەنالدى پوليسيا قىزمەتكەرلەرى، ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار مەن انىقتاۋشىلار بەكىتىلگەن. ەلىمىزدەگى بارلىق مەكتەپتەر بەينەباقىلاۋ كامەرالارىمەن جابدىقتالعان. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جاۋاپتى ورگاندارمەن بىرگە ازىرلەگەن بالالاردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋدىڭ، ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋدىڭ جانە ولاردىڭ قۇقىقتارى مەن ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ 2023-2025 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىنا كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىققا ىقپال ەتەتىن سەبەپتەردى ەرتە انىقتاۋ جانە الدىن الۋ بويىنشا ۇسىنىستار ەنگىزگەن، – دەپ اتاپ ءوتتى شەنەۋنىك.
شىندىعىندا، ەل باسشىلىعىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ، مينيسترلىكتىڭ جوبالارى مەن باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋ كاسىبي جانە بىلىكتى ماماندارسىز مۇمكىن ەمەس. ال جاقىندا مەملەكەت باسشىسى القا ماجىلىسىندە پوليسيانى تۇبەگەيلى وزگەرتۋ قاجەتتىگىن ايتقان بولاتىن. پرەزيدەنت: «پوليسيا قاشاندا حالىققا ۇلگى بولۋى كەرەك، سوندا عانا حالىق پوليسياعا سەنەدى، ولارعا سەنىم ارتادى»، – دەدى. سوندىقتان ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە 2024 جىل ادام رەسۋرستارىن جەتىلدىرۋ جىلى دەپ جاريالاندى.
– بيىل ورتا بۋىن باسشىلارىنىڭ كەزەكتەن تىس اتتەستاتتاۋى دا وتەدى. بۇل جەردە ءبىز ەشكىمدى جۇمىستان شىعارۋ ماقساتىن كوزدەپ وتىرعان جوقپىز، ءبىراق بۇل قىزمەتتەردە كىم جۇمىس ىستەيتىنىن كورىپ، ساپالى كادرلىق رەزەرۆتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن لايىقتى مامانداردى تاپقىمىز كەلەدى. سونىمەن قاتار، بۇدان بىلاي جۇمىسىمىز ءتورت ۆەكتورلى كادر ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ تۇرىندە قۇرىلىمدالاتىن بولادى. ءبىرىنشىسى – ادىلەتتى كادر جۇيەسى. بۇل باعىتتا ءبىز ءاربىر ماقساتتى اۋديتورياعا ءتيىمدى ءتاسىلدى قولداناتىن بولامىز: مەكتەپ جانە كوللەدج تۇلەكتەرىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا ءتۇسۋ مۇمكىندىگىنە قىزىقتىرۋ، ازاماتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىن ءبىتىرىپ، اسكەري بورىشىن وتەپ كەلگەندەردى ىنتالاندىرۋ، پوليسيادا قىزمەت ەتۋگە تارتۋ. ال كادرلىق رەزەرۆكە الۋ كانديداتتاردىڭ رەيتينگىسىنە نەگىزدەلگەن القالىق شەشىمنىڭ ناتيجەسى بولماق، – دەدى ەرجان سادەن ۇلى.
ونىڭ سوزىنشە، ەكىنشى ۆەكتور – ءتارتىپ پەن زاڭدىلىقتى نىعايتۋ. وسى جۇمىستىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە تۇتاستىقتى تەكسەرۋدى قولدانۋ ارتاتىن بولادى. سونداي-اق ەتيكالىق مىنەز-قۇلىق الگوريتمىن ازىرلەۋ جوسپارلانۋدا. ءۇشىنشى ۆەكتور – قىزمەتكەرلەر اراسىندا كورپوراتيۆتىك رۋح پەن مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ جانە ينكليۋزيۆتىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ. ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتارىمىز پوليسياعا جۇگىنگەن كەزدە قولايسىزدىقتى سەزىنبەۋى ءتيىس. ال ءتورتىنشى ۆەكتور، وتە ماڭىزدى، كاسىبي دايىندىق. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋدىڭ ءۇش ساتىلى مودەلى ەنگىزىلەدى. مۇنداعى باستى كريتەريي – بولاشاق پوليسيا قىزمەتكەرىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيى.
– جاس پوليسەيلەردى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى – ۇرپاقتار ساباقتاستىعى. ويتكەنى، العا قويعان ماقساتتارىنا جەتۋگە اعا ارىپتەستەردىڭ وزىق كوپجىلدىق تاجىريبەسى كومەكتەسەدى. سوندىقتان بيىلدان باستاپ مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ بارلىق قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىندە تالىمگەرلىك كەڭەستەر قۇرىلدى. ارداگەرلەرىمىز كاسىبي كادرلاردىڭ قالىپتاسۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ، قىزمەتتە قالۋدا. بۇل وسكەلەڭ قىزمەتكەرلەردىڭ ىرگەتاسىن دۇرىس قالىپتاستىرۋ ءۇشىن وتە قاجەت، – دەپ ءتۇسىندىردى مينيستر.
پوليسەي ماماندىعى – پسيحولوگيالىق تۇرعىدان ەڭ قيىن، ءقاۋىپتى، سونىمەن بىرگە تاپتىرماس ءارى قاجەتتى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى. بۇل - ەرجۇرەك، باتىل جىگىتتەرگە ارنالعان كاسىپ، مۇندا نەمقۇرايلىلىق پەن جايباسارلىققا جول بەرىلمەيدى. پوليسيا قىزمەتكەرى بولۋ دەگەنىمىز – ءارتۇرلى جاعدايدا ادامداردى قورعاۋ جانە كومەكتەسۋ. ادامدار پوليسياعا قوڭىراۋ شالۋ ارقىلى ءوزىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە جول اشادى. تۋراسىن ايتقاندا، كەزەكشىلىككە شىققان قىزمەتكەرلەر – ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن كۇزەتەتىن قاھارماندار. ولاردىڭ كۇندەلىكتى تاۋلىك بويى قىزمەت كورسەتەتىن، كەيدە قاراپايىم ادامدارعا كورىنبەيتىن قىزمەتى قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋعا جانە قىلمىستىڭ الدىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارى قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋ باعىتىندا كوپتەگەن رەفورمالار ورىن الدى. ءيا، الدكىمدەر رەفرما دەسە، شوق باسقانداي شورشىپ تۇسەتىنى جاسىرىن ەمەس. ءبىراق ءومىر زاڭى بويىنشا كەز كەلگەن سالادا وزگەرىستەر بولىپ تۇرۋى شارت. سوندىقتان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنداعى باستامالاردى حالىقتىڭ دۇرىس قابىلداۋى ماڭىزدى. ويتكەنى، قوعامدىق ءومىر زامان اعىمىنا ساي وزگەرىپ وتىراتىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. وسى تۇرعىدان العاندا ۋچاسكەلىك پوليسەيلەر سالاسى جان-جاقتى وزگەرىستەردىڭ باستان وتكەرىپ، بۇگىندە سەرۆيستىك پوليسيا دەڭگەيىنە جەتىپ وتىر.
– راس، ىشكى ىستەر ورگاندارىنداعى قىزمەت ومىرگە ءقاۋىپ توندىرەدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قىزمەت بابىندا 817 قىزمەتكەرىمىز قازا تاۋىپ، 4 657 قىزمەتكەرىمىز جاراقات الدى. ولاردىڭ ءارقايسىسى ءوز بورىشى مەن انتىنا ادال بولدى، ولار - ءبىز ءۇشىن باتىر. ءبىز ولاردىڭ جارقىن بەينەسىن ءارقاشان قاستەرلەيمىز. ولاردىڭ ەرلىگى - ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ جاس بۋىنىنا ۇلگى. مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا، مەكتەپتەردە وسىنداي داڭقتى ەسىمدەرمەن اتالاتىن كادەت سىنىپتارى اشىلىپ جاتىر. ونداي باتىرلارىمىزدىڭ وتباسىن دا ۇمىتپايمىز. مەنىڭ ورىنباسارلارىم وڭىرلەرگە جۇمىس ساپارلارى كەزىندە ولارعا ۇنەمى بارىپ تۇرادى. قايتىس بولعان قىزمەتكەرلەردىڭ بالالارى اكەلەرىنىڭ جۇمىسىن جالعاستىرعىسى كەلىپ، پوليسيا قىزمەتكەرى ماماندىعىن تاڭداعاندا، ەرەكشە قۋانامىز. ءبىز ولاردىڭ وقۋ ورىندارىنا تۇسۋىنە ءاردايىم قولداۋ كورسەتەمىز، – دەدى ەرجان سادەنوۆ.
ونىڭ دەرەگىنشە، قىزمەت بابىندا قازا تاپقان پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەرلىكتەرى تۋرالى كىتاپتار جازىلىپ جاتىر، بۇلار كەيىنىرەك ءفيلمنىڭ سەنارييىنە اينالۋى دا مۇمكىن. سونىمەن قاتار ءار پوليسيا بولىمشەسىندە «مىندەت. ار-نامىس. ەرلىك» - پوليسيا قاھارماندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان «ەرلىك بۇرىشتارى» بار.
قازىرگى تاڭدا ىشكى ىستەر ورگاندارىندا اۋقىمدى وزگەرىستەر ءجۇرىپ جاتىر، جۇمىستىڭ سەرۆيستىك ۇلگىسىنە كوشۋ باعىتىندا ىلكىمدى ىستەر قولعا الىنعان. وسى ۋاقىتقا دەيىنگى جەتىستىكتەردى اتاپ وتسەك، قىزمەتتىك مودەلدى جانە «پوليسيا جاياۋ قاشىقتىقتا» قاعيداتىن ەنگىزۋ اياسىندا پوليسيانىڭ قوعامدىق ورىنداردا تۇراقتى بولۋىن قامتاماسىز ەتەتىن شارالار قابىلدانۋدا. تۇرعىن ۇيلەردىڭ اۋلالارىندا، ساياباقتاردا، اللەيالاردا جاياۋ پاترۋلدەردىڭ سانى كوبەيگەن.
– دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، قازىرگى زامانعى ستاسيونارلىق پوليسيا بەكەتتەرىن قالالاردىڭ قىلمىسقا بەيىمدى ايماقتارىنا ورناتتىق. ال قوعامدىق ورىنداردا، حالىق كوپ شوعىرلاناتىن ورتالىقتاردا جانە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولداردا پوليسياعا جەدەل قوڭىراۋ شالۋ ءۇشىن اۋديو-بەينە اقپاراتتاردى جىبەرەتىن «SOS» تۇيمەلەرىن قويىپ جاتىرمىز. وسىمەن قاتار، مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ىشكى ىستەر بولىمدەرىنىڭ باسشىلارى حالىقپەن كەزدەسۋلەر مەن ەسەپ بەرۋ جيىندارىن ۇدايى وتكىزىپ، تۇرعىنداردىڭ وتىنىشتەرىنە جەدەل دەن قويادى. ازاماتتار پوليسياعا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى دا حابارلاسا الادى، – دەپ جەتكىزدى باس پوليسەي.
ونىڭ مالىمەتىنشە، 2024-2028 جىلدارعا ارنالعان قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇجىرىمداماسى دا ءتۇرلى زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى جويۋعا باعىتتالعان. قۇجات وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ۇكىمەت قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ونىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرى ەل باسشىلىعى مەن قوعامنىڭ سەنىمىن اقتاۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردى ساپالى ورىنداۋعا قاي كەزدە دە ساقاداي ساي.
