سايتىمىزدىڭ وسىعان قاتىستى ساۋالىنا جاۋاپ بەرگەن كەلىمبەتوۆ كليماتتىڭ وزگەرۋى قازىرگى تاڭداعى اسا اكتۋالدى ماسەلەنىڭ ءبىرى دەيدى. الايدا قورشاعان ورتاعا قۇرمەتپەن قاراۋ ءۇشىن الدىمەن قوعامدىق مادەنيەت قالىپتاستىرۋ قاجەت. بۇل دەڭگەيگە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن كوتەرگەندە عانا قول جەتكىزۋگە بولادى.
ءسوي دەگەن كەلىمبەتوۆ ءال-اۋقاتى ارتىپ، دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلعان مەملەكەت ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە دە اۋقىمدى قاراجات بولە الارىن ايتادى.
“2012 جىلى قابىلدانعان “قازاقستان - 2050” ستراتەگياسىندا قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ەرەكشە باسىمدىق بەرىلگەن، سونىڭ ىشىندە كليماتتىڭ وزگەرۋىنەن تۋىنداۋى مۇمكىن جاھاندىق سىناقتار دا ەگجەي-تەگجەيلى ءسوز بولعان ەدى.
قازاقستان وسى تاراپتا ادىم-ادىمداپ العا جىلجىپ كەلەدى. 2013 جىلى “جاسىل” ەكونوميكاعا كوشۋ كونسەپسياسى قابىلداندى.
ال 2025 جىلعا قاراي ءبىزدىڭ ەل قايتا قالپىنا كەلەتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسىن ەل كولەمىندە 3 پايىزعا، 2030 جىلى 10 پايىزعا، 2050 جىلعا قاراي 50 پايىزعا جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر”، – دەدى كەلىمبەتوۆ.
…
ونىڭ اتاپ وتكەنىندەي 2013-2018 جىلداردىڭ ارالىعىندا قايتا قالپىنا كەلەتىن ەنەرگيا كوزدەرى، سونىڭ ىشىندە كۇن جانە جەل ەنەرگياسىنىڭ ءوندىرىسىن دامىتۋ باعىتىندا اۋقىمدى جۇمىس اتقارىلعان.
وسى ارالىقتا كۇن مەن جەلدەن ەنەرگيا الاتىن نىسانداردىڭ سانى 23-تەن 111-گە وسكەن.
قايرات كەلىمبەتوۆ ەلىمىزدىڭ 2015 جىلى پاريج كەلىسىمىنە قوسىلعانىن، بىلتىرعى جىلدىڭ جەلتوقسانىندا وتكەن جاھاندىق كليماتتىق وزگەرىستەرگە قاتىستى سامميتتە قازاقستاننىڭ “2060 جىلعا دەيىن كومىرقىشقىل گازىنىڭ ۇلەسىن تومەندەتۋ” تۋرالى مالىمدەمە جاساعانىن ەسكە سالدى.
ءازىر ايتىلعان باعىت بويىنشا ارنايى باعدارلاما ازىرلەنۋ ۇستىندە.
بۇدان بولەك 2025 جىلعا دەيىن قابىلدانعان “جاسىل قازاقستان” باعدارلاماسى جانە بار. بۇل باعدارلاما ىلگەرىدە ايتىلعان ماڭىزدى مىندەتتەردى تۇگەل قامتىماق.
“بۇل ءبىز ءۇشىن انشەيىن ۇردىسكە ىلەسۋ ەمەس. قوعامنىڭ ءوزى بىزدەن وسىنى تالاپ ەتىپ وتىر. جاڭا ءداۋىردىڭ ينۆەستورلارى “جاسىل” جوبالارعا قارجى قۇيعاندا ءجون كورەدى. بۇل تەك ەۋروپادا عانا كورىنىس تاۋىپ وتىرعان ترەند ەمەس. قازاقستاندا “جاسىل” ەكونوميكاعا كاپيتال باعىتتاعىسى كەلەتىن كاسىپكەرلەر سانى ارتۋ ۇستىندە”، – دەيدى كەلىمبەتوۆ.
سوندىقتان دا ۇكىمەت جاڭا بۋىن ينۆەستورلاردىڭ ۇدەسىنەن شىعۋ ءبىلۋى كەرەك. ول ءۇشىن “جاسىل” ەكونوميكاعا بارىنشا باسىمدىق بەرگەن ابزال.
“ۋاقىت وتە كەلە ەكولوگياعا، “جاسىل” ەكونوميكاعا كوڭىل بولگىسى كەلمەيتىن ەلدەرگە ينۆەستورلار دا تۇراقتاعىسى كەلمەيدى. ءقازىردىڭ وزىندە تەك “جاسىل” ەكونوميكامەن بايلانىسى بار جوبالارعا قارجى قۇياتىن ينۆەستورلار پۋلى قالىپتاسقان. ياعني، قالتالى كاسىپكەرلەر قارجى قۇياتىن جوبا بىرىنشە كەزەكتە ەكولوگيالىق تازا، قۋاتتى ۇنەمدەپ قولداناتىن، سۋ رەسۋرستارىن ءراسۋا ەتپەيتىن، قورشاعان ورتانى لاستامايتىن جوبا بولۋى ءتيىس. ال ەگەر ايتىلعان تالاپتان شىقپاسا، وندا قارجىلاندىرۋ دا بولماسى انىق”، – دەيدى كەلىمبەتوۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە، بىرتە-بىرتە جاھان ەلدەرى وسىناۋ ستاندارتقا توسەلەدى. بۇل ستاندارتتى ءبىزدىڭ ەل دە جاتىرقاماي قابىلداۋعا ءازىر، قازاقستان قازىردەن باستاپ اتالعان تالاپقا بەيىمدەلە باستاۋى كەرەك. سەبەبى، كەشىگەر بولساق، كوشتەن قالىپ قالۋىمىز مۇمكىن.
“البەتتە، بۇل ءۇشىن وسى تاراپتاعى زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ قاجەت. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان “جاسىل تاكسومانيا” تۇسىنىگىن ۇسىندىق. بۇل جوبا اۋاداعى زياندى گازداردىڭ ۇلەسىن ازايتۋعا باعىتتالعان. قورشاعان ورتانى لاستامايتىن تازا ترانسپورت، قوقىستى سورتتاۋ مادەنيەتى، ورگانيكالىق اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدارىنىڭ ءوندىرىسىن دامىتۋ، سۋدى ۇنەممەن قولدانۋ، مىنەكەي وسىنىڭ ءبارى “جاسىل تاكسومانيا” تۇسىنىگىنە كىرەدى”، – دەيدى ول.
كەلىمبەتوۆ قازاقستاننىڭ بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتاتىن بارلىق مۇمكىندىگى بار دەپ ەسەپتەيدى. ايتكەنمەن، بۇل تاراپتا كولدەنەڭ كەزدەسەر كەدەرگىلەر دە كوپ ەكەنىن جاسىرمايدى.
“جاسىل” ەكونوميكا اتتى ۇعىمعا حالىقتىڭ قۇلاعىن ۇيرەتە بەرۋ قاجەت. قازبا بايلىققا دەگەن سۇرانىس جىل وتكەن سايىن ازايىپ كەلەدى. ينۆەستورلارعا جەردىڭ استى ەمەس، ءۇستى، عالامشار تاقىرىبى تارتىمدى بولىپ تۇر. سونداي زامان كەلگەندە ءبىز دە “جاسىل” ەكونوميكاعا ارقا سۇيەيتىن جاعدايدا بولۋىمىز قاجەت”، – دەيدى كەلىمبەتوۆ.
