شارانىڭ ۇيىمداستىرۋشىلارى: ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى، «پەدياترلار وداعى» قوعامدىق بىرلەستىگى.
كونفەرەنسياعا تمد، قازاقستان جانە شەت ەلدەردەن 100-دەن استام جاس پەدياترلار مەن بالالار حيرۋرگ-دارىگەرلەرى قاتىستى. باسقوسۋ وففلاين جانە ونلاين تۇرىندە ءوتتى.
وسىمەن بەسىنشى جىل قاتارىنان وتكىزىلگەن كونفەرەنسيانىڭ باستى ماقساتى - جاس عالىمداردىڭ عىلىمي الەۋەتىن ارتتىرۋ، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى كوتەرۋ، دامۋى مەن كەلەشەگىن سارالاۋ، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى سالاسىنداعى يننوۆاسيالار بويىنشا جاس عالىمدار اراسىندا تىعىز حالىقارالىق قارىم-قاتىناستى ورناتۋ، جاس مامانداردى عىلىممەن اينالىسۋعا شاقىرۋ.
بيىلعى جىلعى كونفەرەنسيا ەلىمىزگە بەلگىلى بالالار حيرۋرگى، تانىمال «التىن قولدى» دارىگەر، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ حيرۋرگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اقش-تىڭ سينسينناتي كلينيكاسىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى، ەۋروپا جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، حالىقارالىق دارەجەدەگى عالىم احپاروۆ نۇرلان نۇركينۇلىن ەسكە الۋ قۇرمەتىنە ارنالدى. 2021 جىلدىڭ قازان ايىندا احپاروۆ نۇرلان نۇركين ۇلىنىڭ مەزگىلسىز قايتىس بولۋى پەدياتريا ورتالىعى ءۇشىن عانا ەمەس، قازاقستاننىڭ بۇكىل مەديسينا قاۋىمداستىعى ءۇشىن ورنى تولماس قازا بولدى.
كونفەرەنسيانىڭ اشىلۋىندا قاتىسۋشىلار نۇرلان نۇركينۇلىمەن قاتار، قىزمەتتەس-ارىپتەس، ۇستازدارى مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ورمانتايەۆ الماز كامالۇلىن، نەوناتالدى حيرۋرگ ليتوش ۆلاديمير ەۆگەنيەۆيچتى ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى.
پەدياتريا ورتالىعىنىڭ باسشىسى ريزا بورانبايەۆا، س.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازۇمۋ-دىڭ رەكتورى تالعات نۇرعوجين، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ارىن نۇرلان مۇحتار ۇلى العى ءسوز سويلەپ، عىلىمعا قادام باسقان جاس عالىمدارعا جاڭا ىزدەنىس تىلەدى. سونىمەن قاتار، شارانىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، نۇرلان نۇركەن ۇلى تۋرالى ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى.
نۇرلان نۇركين ۇلى مەديسينا سالاسىندا 40 جىلدان استام ۋاقىت قىزمەت ەتتى. ونىڭ 28 جىلىن پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنا ارناپ، 1994 جىلدان بەرى بالالار حيرۋرگياسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن ابىرويمەن اتقاردى. حيرۋرگيا ءبولىمى 1994 جىلى اكادەميك كامال ورمانتايەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن اشىلعان ەدى. كامال ءسارۋار ۇلى نۇرلان نۇركينۇلىن ءبولىم باسشىسى ەتىپ ءوزى تاعايىنداعان بولاتىن.
قىزمەت جولىندا نۇرلان نۇركين ۇلى 10 000-نان استام وپەراسيا جاساپ، قانشاما مىڭ بالانىڭ ءومىرىن امان الىپ قالدى. ول وتانىڭ 21 ءتۇرىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا العاش رەت ەنگىزگەن نوۆاتور عالىم.
مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى نۇرلان نۇركين ۇلى 300-دەن استام عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ، 3 مونوگرافيانىڭ، 21 ونەرتابىس پاتەنتتەرىنىڭ، 3 راسيوناليزاتورلىق ۇسىنىستىڭ اۆتورى. ونىڭ عىلىمي جۇمىستارى حالىقارالىق رەسەنزيالانعان جۋرنالداردا جاريالانعان. ونىڭ جەتەكشىلىگىمەن ءبىر دوكتورلىق جانە ەكى كانديداتتىق ديسسەرتاسيا قورعالدى. ول ءتۇرلى عىلىمي فورۋمدارعا (رەسەي، گەرمانيا، تۇركيا، اقش، يتاليا، فرانسيا) قاتىستى.
ول العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ، جالپى حيرۋرگيا (نيۋ-يورك ق.، ءاقىىى، 2004) مەن بالالار كولوپروكتولوگياسى بويىنشا (سينسيناتي ق.، اقش، 2006) امەريكا قۇراما شتاتىندا ارنايى كۋرستان وتكەن. سونىمەن قاتار رەسەيدە «گارمونيك» ۋلترادىبىستىق سكالپەلدى مەڭگەرۋ ( ماسكەۋ ق.) مەن لاپوروسكوپيالىق حيرۋرگيا بويىنشا (سانكت-پەتەربۋرگ ق.) ءبىلىم الدى. امەريكاداعى تاجىريبەدەن سوڭ ن.احپاروۆ قازاقستاندا تۇڭعىش رەت انورەكتالدى مالفورماسيا اقاۋلارى بار (ءىش قۋىسى مۇشەلەرىنىڭ قاتەرسىز جانە قاتەرلى ىسىكتەرى) بالالارعا ارنالعان جاڭا وتا جاساۋ ءتۇرىن پەدياتريا ورتالىعىندا عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارىنا ەنگىزدى. رەسەيدە مۇنداي وپەراسيا ءتۇرى قازاقستاننان ءبىر جارىم جىلدان كەيىن عانا ەنگىزىلگەن.
نۇرلان نۇركين ۇلى 2008 جىلى مەديسينا مەن عىلىمعا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن قازاقستان مەسەناتتار كلۋبىنىڭ «يلحام» رەسپۋبليكالىق سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانسا، 2009 جىلى ءمىنسىز ەڭبەگى مەن ءوز قىزمەتىنە ادالدىعى ءۇشىن «حالىق باتىرى» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. بىلىكتى حيرۋرگ سونىمان قاتار «قۇرمەت» وردەنىمەن (2020)، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى» بەلگىسىمەن (2005)، «ۇزدىك قىزمەتكەر»، «ۇزدىك عالىم، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇزدىگى» جانە ت.ب. توسبەلگىلەرىمەن ماراپاتتالعان.
ن.نۇركين ۇلى 2007 جىلدان امەريكانىڭ «سينسيناتي چيلدرەنس» كلينيكاسىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى، ەۋروپالىق جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى بولدى. عىلىمعا قوسقان زور ۇلەسى ءۇشىن 2016 جىلى روبەرت كوح مەدالىمەن، 2017 جىلى ەۋروپانىڭ ءىىى الەكساندر وردەنىمەن ماراپاتتالعان. بۇل سىيلىقتى الەم بويىنشا 17 ادام عانا العان. ايتۋلى ماراپات «EuroMedica-2018» ەۋروپالىق كونگرەسستە (Hannover، Deutschland) تابىستالدى.
احپاروۆ ن.ن. تومەندەگى جۋرنالداردىڭ رەداكسيالىق القاسىنىڭ مۇشەسى بولدى:
- قازاقستاننىڭ پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى؛
- تاجىكستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى؛
- 2018 جىلدان - American Journal of Pediatrics؛
- 2019 جىلدان باستاپ - EVRO MEDICA مۇراعاتى.
«بىلىكتى حيرۋرگ نۇرلان نۇركينۇلىن بىلمەيتىن جان جوق، ونى ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىر دارىگەرلەرى، الىس-جاقىن شەتەلدەردىڭ ماماندارى جاقسى تانيدى، قۇرمەت تۇتادى. ونىڭ مەديسينا مەن عىلىمداعى جوعارى جەتىستىكتەرى تىنىمسىز ەڭبەك پەن مول ىزدەنىستىڭ، ءوز ماماندىعىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جەمىسى. ول بالالارداعى اۋرۋلاردى دياگنوستيكالاۋدىڭ جانە حيرۋرگيالىق ەمدەۋدىڭ جاڭا، ماڭىزدى ءارى ءتيىمدى ادىستەرىن ەلىمىزدە بەلسەندى تۇردە ازىرلەپ، ەنگىزدى. مەديسينا عىلىمى مەن تاجىريبەسىنىڭ زاماناۋي دامۋى جاس عالىمداردىڭ عىلىمي الەۋەتىنسىز مۇمكىن ەمەس. نۇرلان نۇركين ۇلى شاكىرتتەرى مەن ستۋدەنتتەردى جىگەرلەندىرەتىن، جاڭا عىلىمي تىڭ يدەيالاردىڭ گەنەراتورى، جاڭاشىلدىققا ۇمتىلعان جارقىن دا دارىندى تۇلعا بولدى. ول كوپتەگەن جاس دارىگەرلەردىڭ ۇستازى، ارىپتەسى ءارى تالىمگەرى بولا ءبىلدى. كورنەكتى دارىگەر بىرنەشە بۋىن بىلىكتى حيرۋرگتاردى، مىقتى مامانداردى تاربيەلەپ شىعاردى. نۇرلان نۇركين ۇلى جاس دارىگەرلەردىڭ بويىنا وزىنە دەگەن سەنىمدىلىكتى نىعايتىپ، العا ۇمتىلۋعا ۇيرەتتى، ونىڭ ءار ءسوزى ستۋدەنتتەردى ءبىلىمدى دە بىلىكتى بولۋعا قاناتتاندىردى. بۇل كونفەرەنسيا جاس دارىگەرلەردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ سالاسىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، نۇرلان نۇركين ۇلىنىڭ ءىزىن جالعاستىرۋعا ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىز»، دەپ اتاپ ءوتتى كونفەرەنسيانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ باسقارما ءتورايىمى ريزا بورانبايەۆا.
حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكەن كونفەرەنسيادا پەدياتريا جانە حيرۋرگيا سالاسى بويىنشا 100-دەن استام عىلىمي جۇمىستار، ارنايى باياندامالار، ماقالالار جانە پوستەرلىك باياندامالار ۇسىنىلدى. باسقوسۋدا بالالارداعى اۋرۋلاردى ەمدەۋ مەن دياگنوستيكالاۋدىڭ زاماناۋي ادىستەرى، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسىن دامىتۋدىڭ عىلىمي جانە پراكتيكالىق اسپەكتىلەرى، بالالار دەنساۋلىعىن ساقتاۋ قىزمەتىنە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ، پەريناتالدىق پاتولوگيالار بويىنشا دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋ، الدىن-الۋ بويىنشا جاڭا ءتيىمدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ مەن دامىتۋ، بالالار حيرۋرگياسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر، بالالارداعى تۋا بىتكەن اقاۋلاردى دياگنوستيكالاۋ جانە حيرۋرگيالىق ەمدەۋ ماسەلەلەرى، بالالارداعى ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق اۋرۋلاردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارى، سيرەك كەزدەسەتىن اۋرۋلاردى ەرتە دياگنوستيكالاۋ، ەمدەۋ، وڭالتۋ، اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋ جانە تىركەۋ ماسەلەلەرى جانە ت.ب. پەدياتريا جانە حيرۋرگيا سالاسىنا قاتىستى وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلانىپ، پراكتيكاداعى ەرەكشە كلينيكالىق جاعدايلار ورتاعا سالىندى.
عىلىمي جوبالاردى پەدياتريا جانە حيرۋرگيا سالاسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىنان قۇرالعان قازىلار القاسى سارالادى. كونفەرەنسيا سوڭىندا ۇسىنىلعان جۇمىستار «ۇزدىك بايانداما» (پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى سالاسى بويىنشا)، «ۇزدىك ماقالا»، «ۇزدىك پوستەرلىك بايانداما» اتالىمدارى بويىنشا انىقتالىپ، ارنايى ديپلومدارمەن ماراپاتتالدى.
ۇزدىك باياندامالار مەن عىلىمي ماقالالار «پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى» عىلىمي جۋرنالىندا جاريالاناتىن بولادى.
«پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى» باسپا ءسوز قىزمەتى
