قازاق قوعامى ءۇشىن ناشاقورلىق ەڭ ءقاۋىپتى قۇبىلىس ەكەنى انىق. سوندىقتان وعان قارسى كۇرەستى ارتتىرىپ، كۇن وتكەن سايىن جەتىلدىرىپ وتىرۋدىڭ ماڭىزى زور.
سوڭعى جىلدارى ەلىمىزگە دەندەپ ەنگەن ينتەرنەتتى ەسىرتكى ساتۋمەن اينالىساتىندار دا ءوز مۇددەسىنە بارىنشا پايدالانىپ قالۋعا تىرىسۋدا. قازىرگى تاڭدا عالامتورداعى ءبىرقاتار سايتتاردا استىرتىن ەسىرتكى ساۋداسىنىڭ كورىگىن قىزدىرۋعا كۇش سالىپ جۇرگەنى جاسىرىن جاسىرىن ەمەس. ولاردىڭ انىقتاپ، دەر كەزىندە بۇعاتتاپ وتىرماسا، ولار جاستاردى الداپ، ارباۋعا قاشان دا دايىن تۇرادى.
سول سەبەپتى الماتى قالاسى پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس ءبولىمى بۇل باعىتتا دا جان-جاقتى جۇمىس ىستەپ، ەسىرتكى ساۋداسىن ناسيحاتتايتىن سايتتاردى انىقتاپ، ولاردىڭ بۇعاتتاۋعا بار كۇش-جىگەرىن جۇمساپ كەلەدى.
قازىرگى تاڭدا ەسىرتكىمەن جانە ءدىني ەكستريميزممەن كۇرەس شىناي ومىردە عانا ەمەس، بۇل باعىتتاعى كۇرەستەرى ءۆيرتۋالدى الەمدەدە قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر.
ءبىزدىڭ بۇل سوزىمىزگە وتكەن جىلدىڭ وزىندە الماتى پوليسياسىنىڭ جەدەل ارەكەت ەتۋدنىڭ ارقاسىندا ەسىرتكى ساۋداسىن استىرىنتىن جارنامالاعان 150 سايت بۇعاتتاعان. وسى ءبىر مالەمەتتەن-اق بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ قارقىندى ءجۇرىپ جاتقانىن اڭعارۋعا بولادى.
ستاتيستيكالىق دەرەك كوزدەرىنە كوز جۇگىرتەتىن بولساق، 2022 جىلى الماتى قالاسىندا ەسىرتكى زاتىن ساقتاپ، تاراتۋمەن اينالىستى دەگەن ايىپپەن 203 ادام ۇستالىپ، ونىڭ 127 ازاماتتىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان.
زامان دامىعان سايىن ەسىرتكى زاتتارىن تارتۋ ءىسى دە دامىپ كەلەدى. بۇگىندە ەسىرتكى زاتتارىنىڭ نەشە ءتۇرى پايدا بولىپ، ولاردىڭ تارالۋ جولدارى دا كەڭەي تۇسكەن.
كەرەك دەسەڭىز، ەسىرتكى زاتتارى الكوگول مەن تەمەكى سياقتى تەز قول جەتكىزەتىن زاتقا اينالىپ بارادى. بۇل رەتتە بار ماسەلە مەديسينالىق پرەپاراتتارعا قاتىستى بولىپ تۇر.
بۇگىندە ەسىرتكىگە جاقىن كەيبىر دارى-دارمەكتەر كوپشىلىك ءۇشىن قولجەتىمدى. كەيبىر اپتەكاداعى ساتۋشىلار مۇنداي دارى-دارمەكتەردى دارىگەردىڭ رەسەپتسىز ساتاتىن وقيعالارى دا ءجيى كەزدەسەدى.
بۇل جاعداي ءوز كەزەگىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىستارىن قيىنداتا تۇسەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ءتىپتى، مۇنداي جاعدايلار ەسىرتكىگە جاقىن دارى-دىرمەكتەردى جاستاردىڭ مولشەردەن تىس قولدانىپ، سوڭى ولىممەن اياقتالاتىن وقيعالار دا كەزدەسەتىنى جاسىرىن ەمەس.
سوندىقتان دارىگەردىڭ رۇساتىنسىز ساتىلاتىن دار-دىرمەكتەرگە دە باقىلاۋدىڭ كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزى زور.
وسىدان ءبىرشاما ۋاقىتا بۇرىن الماتىنى ماڭايىنداعى اۋىلدارعا بارعانىمىزدا اۋىل جاستارىنىڭ كولىك جوندەگەندە قوسالقى بولشەكتەردى مايدان تازالايتىن «كاربتاردى» جاستار يىسكەپ، ەسىرتكىنىڭ ورنىنا قولدانىپ جۇرگەنىن ەستىگەندە جاعامىزدى ۇستادىق.
مۇنداي «كاربتار» كەز كەلگەن بازاردان ساتىلادى. ەشكىم ونىڭ ساتىلۋىنا توسقاۋىل قويا المايتىنى بەلگىلى. بۇگىندە «كارب» يسكەپ، ەسى كەتىپ جۇرگەن جاستاردىڭ وسە كەلە ناشاقورعا اينالماسىنا كىم كەپىل؟
سوندىقتان ەسىرتكىگە قارسى كۇرەستى تەك قانا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ەنشىسىنە قالدىرىپ الاڭسىز جۇرۋگە بولمايدى.
بۇگىندە ەسىرتكىنىڭ ورنىن الماستىراتىن ءتۇرلى حيميالىق زاتتار مەن دارى-دارمەكتەر كەز كەلگەن بازاردا ەركىن ساۋدالانۋدا. سول سەبەپتى جاس ۇرپاقتىڭ ەسىرتكىنىڭ قارماعىنا ءتۇسىپ قالماۋى ءۇشىن اتا-انالار دا بالا تاربيەسىنە باسا كوڭىل ءبولۋى كەرەك. بۇدان باسقا بۇل باعىتتاعى اقپاراتتىق كۇرەس شارالارىن دا كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزى زور.
ەسىرتكىنىڭ تارالۋىنا قوعام بولىپ قارسى تۇرۋىمىز كەرەك. سول كەزدە عانا كۇرەسىمىز ناتيجەلى بولادى.
قۋانىش سماعۇل
