قازاقستان قارجىگەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ (ققق) تالداۋ ورتالىعى 2025 جىلدىڭ قاڭتار-مامىر ايلارىنداعى ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساۋدا اينالىمىنا شولۋ جاسادى. جالپى كورسەتكىشتەرگە قاراساق، بيىلعى بەس ايداعى ساۋدا اينالىمى بىلتىرعى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 4،5%-عا تومەندەپ، 53،5 ملرد دوللاردى قۇرادى. ونىڭ نەگىزگى سەبەبى – ەكسپورتتىڭ كۇرت ازايۋى (-9،2%)، ال يمپورت، كەرىسىنشە، 2،2%-عا ارتقان، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"قازاقستان ەكسپورتىنىڭ قۇلدىراۋىنا نەگىزىنەن شيكىزات ونىمدەرى باعاسىنىڭ تومەندەۋى اسەر ەتكەن. اتاپ ايتقاندا، مينەرالدىق ونىمدەر ەكسپورتى 2،7 ملرد دوللارعا، حيميا ونىمدەرى 399 ملن دوللارعا قىسقارعان. دەگەنمەن بۇل تومەندەۋ ازىق-تۇلىك ەكسپورتىنىڭ (+764 ملن دوللار) وسۋىمەن ءىشىنارا وتەلدى. بۇعان الەمدىك نارىقتا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى باعاسىنىڭ ءوسۋى ىقپال ەتتى. ناتيجەسىندە ەكسپورت قۇرىلىمىنداعى مۇناي ۇلەسى بىلتىرعى 56،4%-دان بيىل 52،9%-عا دەيىن ازايدى"، - دەيدى قاۋىمداستىق ساراپشىلارى.
بيىلعى بەس ايداعى قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرى – جۇڭگو (11،9 ملرد دوللار)، رەسەي (9،6 ملرد دوللار)، يتاليا (7،3 ملرد دوللار)، نيدەرلاندى (2،4 ملرد دوللار) جانە فرانسيا (2،0 ملرد دوللار). بۇل ەلدەرمەن جاسالعان ساۋدا كولەمى جالپى تاۋار اينالىمىنىڭ 62%-ىن قۇرادى.
سوڭعى ءۇش جىلدا شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتىڭ ۇلەسى بىرتىندەپ ارتىپ كەلەدى. بىلتىر بۇل كورسەتكىش 32%-دان 35،3%-عا دەيىن ءوستى. بۇعان مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ("قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى"، "يمپورت الماستىرۋ باعدارلاماسى"، "ۇلتتىق ەكسپورتتىق ستراتەگيا"، "گپيير-2") ىقپالى بايقالعانىمەن، ولاردىڭ تيىمدىلىگى ءالى دە شەكتەۋلى كۇيدە قالىپ وتىر.
"يمپورت قۇرىلىمى سوڭعى ۋاقىتتا ينۆەستيسيالىق جانە شيكىزاتتىق باعىتتاعى تاۋارلارعا قاراي اۋىسۋدا. يمپورتتىڭ نەگىزگى ءوسىمىن مينەرالدى ونىمدەر (+225،9 ملن دوللار) مەن كولىك قۇرالدارى (+187،0 ملن دوللار) قۇرادى. بۇل ەلدەگى ينفراقۇرىلىمدىق جانە ينۆەستيسيالىق جوبالاردىڭ جاندانۋى، سونداي-اق وتاندىق ءوندىرىستىڭ جەتكىلىكتى دامىماعانىن كورسەتەدى"، دەلىنگەن تالداۋدا.
جەكەلەگەن يمپورتتىق تاۋارلار باعاسىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى بايقالدى. مىسالى، ۇيگە ارنالعان جيھاز باعاسى ءبىر تونناعا شاققاندا 1 ملن تەڭگەگە قىمباتتاپ، 1،8 ملن تەڭگەگە جەتكەن. سونداي-اق شوكولاد (+894 مىڭ تەڭگە، تونناسىنا 2،5 ملن تەڭگە)، مۇزداتقىش جابدىقتار (+262،1 مىڭ تەڭگە، تونناسىنا 2،6 ملن تەڭگە) جانە مايلاۋ ماتەريالدارى (+208 مىڭ تەڭگە، تونناسىنا 1،9 ملن تەڭگە) باعاسى ايتارلىقتاي ءوستى. بۇل قىمباتشىلىققا سىرتقى نارىقتاعى باعا ءوسىمى مەن ۆاليۋتا باعامىنىڭ اۋىتقۋى اسەر ەتكەن.
بيىلعى جىلدىڭ العاشقى بەس ايىندا قازاقستانداعى ينفلياسيا بىلتىرمەن سالىستىرعاندا ۇدەپ، 11،3%-عا جەتتى. ال ەۋرووداق پەن رەسەيدە، كەرىسىنشە ينفلياسيا باياۋلاعان (ەو-دا – 2%، رەسەيدە – 9،4%). قىتايدا ينفلياسيا دەڭگەيى 0،1% شاماسىندا.
"قازاقستانداعى باعا وسىمىنە رەسەيدەگى ينفلياسيا مەن ءرۋبلدىڭ تەڭگەگە شاققانداعى باعامىنىڭ نىعايۋى (جىل باسىنان بەرى +41%) تىكەلەي اسەر ەتۋدە. لوگيستيكا شىعىندارىنىڭ ءوسۋى مەن نارىقتاعى باسەكەنىڭ تومەندىگى دە يمپورتتىق ينفلياسيانى كۇشەيتىپ وتىر. بۇل جاعداي ۇلتتىق بانكتىڭ اقشا-نەسيە ساياساتىن قالىپقا كەلتىرۋىنە قيىندىق تۋعىزادى".
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بيىل سىرتقى ساۋدا اينالىمىنىڭ ديناميكاسى ناشارلاۋى مۇمكىن:
"ەكسپورتتىق تۇسىمدەردىڭ قىسقارۋى، يمپورتتىڭ ءوسۋى جانە ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ كۇشەيۋى – ەلدىڭ تولەم بالانسىنا، ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ باعامىنا جانە قارجى تۇراقتىلىعىنا ءقاۋىپ توندىرەدى. جىل سوڭىنا قاراي ەكسپورت كولەمى، ۇلتتىق بانكتىڭ بولجامى بويىنشا، 75،5 ملرد دوللارعا دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن. ال يمپورت 62،3 ملرد دوللارعا دەيىن وسەدى دەگەن بولجام بار. مۇنداي جاعدايدا ساۋدا ءپروفيسيتى بىلتىرعى 21،8 ملرد دوللاردان بيىل 13،2 ملرد دوللارعا دەيىن (-39،5%) قىسقارادى. بۇل جاعداي تەڭگە باعامىنىڭ تۇراقتىلىعىنا قوسىمشا تاۋەكەلدەر تۋىنداتادى".
وسىلايشا، بيىلعى جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا سىرتقى ساۋداداعى احۋالدىڭ ناشارلاۋى جالعاسۋى مۇمكىن. الەمدىك شيكىزات نارىعىنداعى جاعدايدىڭ جاقسارماۋى جانە يمپورت قۇرىلىمىنىڭ كاپيتالدىق تاۋارلارعا قاراي ىعىسۋى بۇل قاۋىپتەردى ارتتىرادى. قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ سىرتقى جاعدايلارعا تۇراقتىلىعى ەكسپورتتىق تاۋارلاردىڭ باعاسى قانشالىقتى تەز قالپىنا كەلەتىنىنە، مەملەكەتتىك ءىرى ينۆەستيسيالىق جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا جانە شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتىڭ قانشالىقتى كەڭەيەتىنىنە تىكەلەي بايلانىستى بولماق.
