قازاقستان ەكونوميكاسى حالىق تابىسىنىڭ ءوسىپ جاتقانىن ناقتىلايدى، الايدا بۇل ءوسىم بۇگىندەرى شىنايى ومىردەن الدەقايدا جىراقتاپ جاتقانىنىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز. 2025 جىلدىڭ II-توقسانىندا جان باسىنا شاققانداعى اقشالاي تابىس 359 638 تەڭگەگە جەتىپ، ءبىر جىلدا 8،9%-عا ارتىپتى. قاعازدا بۇل ءوسىم ءپوزيتيۆتى قارقىن رەتىندە كورسەتىلەدى. الايدا قىمباتشىلىق ۇدەپ، تۇتىنۋ باعاسى جوعارى قارقىنمەن ەكپىندەپ جاتقان ومىردە مۇنداي نومينالدى ءوسىم حالىق جاقسىراق ءومىر سۇرە باستادى دەگەندى استە بىلدىرە المايدى. تەك ولاردىڭ شىعىنى قىمباتتاي تۇسكەنىن ايقىندايدى. بۇل تۋرالى ەكونوميست رۋسلان سۇلتانوۆ ايتادى، دەپ جازادى Dalanews.kz economyKZ.org-قا سىلتەمە جاساپ.
"حالىقتىڭ تابىسىنىڭ بۇتىندەي كولەمى كۇندەلىكتى تۇتىنىسقا كەتەدى: ورتا ەسەپپەن تابىس كولەمىنىڭ 98،7%-ى تاۋار ساتىپ الۋ مەن قىزمەتەرگە جۇگىنۋگە جۇمسالادى، ال جيناققا نەمەسە ينۆەستيسياعا ەشتەڭە قالمايدى. 2025 جىلى ءىى-توقساندا ءبىر ادامعا شاققاندا ورتاشا شىعىن كولەمى 311 192 تەڭگەگە، تۇتىنىسقا كەتەتىن اقشا 315 252 تەڭگەگە جەتتى. الماتى، ماڭعىستاۋ جانە شىمكەنتتە بۇل كورسەتكىش 100%-عا جەتىپ وتىر، بۇل وڭىرلەردە حالىق تولىعىمەن اي سايىنعى تابىسقا تاۋەلدى جانە اقشا جيناۋعا جاعدايلارى جوق"، - دەيدى ول.
تابىس قۇرىلىمى دا ەكونوميكالىق ءوسىم كورسەتكىشى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنا ەمەس، تەك ساندىق وسىمگە سۇيەنىپ وتىرعانىن كورسەتەدى. نەگىزگى تابىس كوزى – ەڭبەكاقى، ونىڭ ۇلەسى 75%، سونىڭ ىشىندە 66،8% – جالدامالى جۇمىس، 8،2% – ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتۋشىلار. ءبىراق ءبىرقاتار وڭىرلەردە الەۋمەتتىك تولەمدەرگە تاۋەلدىلىك جوعارى: تۇركىستان، جامبىل، اباي جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا الەۋمەتتىك ترانسفەرتتەردىڭ ۇلەسى 20%-دان اسادى. بۇل وڭىرلەردە تابىستىڭ ەداۋىر بولىگى ەڭبەكاقى ەمەس، مەملەكەت تاراپىنان تولەنەتىن جاردەماقى مەن الەۋمەتتىك كومەكتەر ارقىلى قالىپتاسىپ وتىر. مۇنداي مودەل تۇراقسىز، ويتكەنى ترانسفەرت قىسقارسا، تابىس بىردەن قۇلدىرايدى.
شىعىن قۇرىلىمى دا ءومىر ساپاسىنىڭ ايتارلىقتاي وزگەرمەگەنىن كورسەتەدى. ازىق-تۇلىككە ورتا ەسەپپەن بارلىق شىعىننىڭ 52،5%-ى جۇمسالادى:
- ەڭ كوبىسى – تۇركىستاندا (62،7%) جانە جامبىلدا (61،9%)،
- ەڭ ازى – الماتىدا (36،8%) جانە استانادا (38،5%).
تاۋارلارعا كەتەتىن شىعىن كولەمى - ورتا ەسەپپەن 20،3%،
- ەڭ جوعارىسى – الماتىدا (29،4%) جانە استانادا (27،8%)،
- ەڭ تومەنى – تۇركىستاندا (11،3%) جانە جامبىلدا (12،1%).
قىزمەتتەرگە كەتەتىن شىعىن كولەمى – ورتا ەسەپپەن 18،5%،
- ەڭ جوعارىسى – الماتىدا (27،1%) جانە استانادا (25،3%)،
- ەڭ تومەنى – تۇركىستاندا (7،8%) جانە جامبىلدا (8،2%).
"سونىمەن قاتار كەي ايماقتاردا قارىز بەن نەسيەنى وتەۋگە كەتەتىن شىعىن جوعارى، بۇل ۇلەس ۇلىتاۋ وبلىسىندا 12%-دان استام، قاراعاندىدا شامامەن 10%-دى قۇرايدى. بۇل بورىش جۇكتەمەسىن اۋىرلاتىپ، پايىزدىق مولشەرلەمەلەر وسكەندە نەمەسە تابىس ازايعاندا كەي وتباسىلاردى تىعىرىققا تىركەپ، كەدەيلەندىرە تۇسەدى.مۇنىڭ ءبارى نەگىزگى ماسەلەنى ايقىن كورسەتەدى: تابىس ءوسىپ جاتقانىمەن، ساتىپ الۋ قابىلەتى ارتپاي وتىر. شىنايى تابىس (ينفلياسيانى شەگەرگەندە) الدەقايدا باياۋ ءوسىپ جاتىر، كەي وڭىرلەردە مۇلدە توقىراپ قالعان. دەمەك، حالىق بۇرىنعىداي تاۋار مەن قىزمەتتىڭ سول كولەمىن عانا تۇتىنادى، تەك قىمباتتىراق باعامەن"، - دەيدى ەكونوميست.
بۇل جاعداي ساندىق ءوسىمنىڭ شەگىنە جەتكەنىن كورسەتەدى. ەگەر باستى ماقسات تابىس پەن شىعىن كولەمىن ارتتىرۋ بولسا، ال ولاردىڭ ساپاسى مەن قۇرىلىمى وزگەرمەسە ەل ينفلياسيالىق يىرىمگە ءتۇسىپ قالادى: ساندار وسە بەرەدى، ال ادامدار ءوزىن باي سەزىنبەيدى.
قازاقستانعا مۇندايدا جاڭا كوزقاراس، جاڭا امال قاجەت:
- ينفلياسيانى اۋىزدىقتاۋ، سوندا جالاقى ءوسىمى باعا وسىمىمەن جۇتىلمايدى؛
- حالىقتىڭ ءومىر ساپاسىن تىكەلەي ارتتىراتىن ءبىلىم، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ينفراقۇرىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ؛
- قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى دامىتۋ، حالىقتىڭ تەك "ايلىقتان ايلىققا" ءومىر سۇرمەي، اقشا جيناپ ۇيرەنۋىنە مۇمكىندىك بەرۋ.
"تابىستىڭ وسكەنى جاقسى، ول كەرەك تە، ءبىراق بۇل ماقسات ەمەس. ناعىز ماقسات – حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ. ول ءۇشىن باعا تۇراقتى جانە تومەن بولۋى ءتيىس. ايتپەسە تابىستىڭ كەز كەلگەن ءوسىمى تەك ستاتيستيكادا عانا كورىنىپ، ادامداردىڭ ءومىرىن جاقسارتپايدى"، - دەيدى رۋسلان سۇلتانوۆ.
