www.turkystan.kz
ديەۆالۆاسيا تۋرالى كۇدىكتىڭ قايدان تۋعانى بەلگىلى. جۋىردا دۇنيەجۇزىلىك بانك قازاقستان كورسەتكىشىن قايتا وزگەرتىپ، مۇلدە باسقاشا باعالادى. جىل باسىنداعى جاقسى جاعداي بىردەن قۇلدىراپ شىعا كەلدى. ناتيجەسىندە ەلىمىزدىڭ 2014 جىلعى ءجىو-ى 5،8-6 پايىزدان 5،1 پايىزدىق كورسەتكىشكە ءتۇسىپ قالدى. "بۇگىندە ديەۆالۆاسيا ەرتەڭ نەمەسە ارعىكۇنى بولادى دەگەن اقپارات جوق. سىزدەرگە ايتايىن، ديەۆالۆاسيانىڭ بولۋى شامالانىپ وتىرعان جوق"، - دەدى دوسايەۆ ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە.
[caption id="attachment_8187" align="alignleft" width="214"]
ماگبات سپانوۆ: جۇرت ەلىمىزدىڭ قارجىلىق الەۋەتىنە، اتقارۋشى بيلىككە سەنىمسىزدىكپەن قارايدى.[/caption]
ال ديەۆالۆاسيا تۋرالى ەكونوميست ماگبات سپانوۆتان سۇراعانىمىزدا، سايلاۋعا دەيىن تەڭگەنىڭ قۇلدىرامايتىنىن ايتتى.
«بۇل ماسەلە سوڭعى كەزدەرى ءجيى كوتەرىلۋدە. دەگەنمەن،بۇل كەلەڭسىزدىك نەنى بىلدىرەدى؟ مەنىڭ ويىمشا، حالىق ەلىمىزدىڭ قارجىلىق الەۋەتىنە، اتقارۋشى بيلىككە سەنىمسىزدىكپەن قارايتىن بولعان. 2014 جىلعى اقپان ايىنداعى ديەۆالۆاسيانىڭ كەرى ىقپالى كوپ بولدى. اتاپ ايتساق، ۇكىمەتتىڭ الدىن-الا ايتقان ۋادەلەرى ورىندالمادى. سونداي-اق نازار اۋداراتىن ءبىر جايت، بۇل ديەۆالۆاسيا 2009 جىلعى ديەۆالۆاسياعا وتە ۇقساس. بۇل جەردەن بەلگىلى ءبىر ديناميكانى انىق بايقاۋعا بولادى. مىسالى، 1999 جىلى رەسمي تۇردە ديەۆالۆاسيا جاريالانسا، ودان كەيىن 2009 جىلى، كەيىنگىسى 2014 جىلى ورىن الدى. بايقاساق، اراقاشىقتىعى جىل وتكەن سايىن قىسقارىپ وتىر. ەكونوميكاعا، قارجى جۇيەسىنە قىسىم كورسەتۋ ۇلعايعان. 90-جىلدارداعى رەفورمالار 2000 جىلداردىڭ باسىندا بەلگىلى ءبىر ەكونوميكالىق وسىمگە قول جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزسە دە، ءقازىر مۇلدە باسقا قىرىن تانىتىپ وتىر. ارينە، وعان الەمدىك ەكونوميكانىڭ دا اسەرى بار. سونداي-اق كەدەندىك وداقتىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدىق. قازاقستاننىڭ ساۋدا-ساتتىق بويىنشا نەگىزگى سەرىكتەسى. وسىنىڭ بارلىعى جەرگىلىكتى حالىق ساياسي ينستيتۋتتارعا دا، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا دا سەنبەيتىندىگىن كورسەتۋدە. ناتيجەسىندە كاپيتال سىرتقا اعاتىن بولادى. جەكەشەلەندىرۋ ورالىمسىز جۇزەگە اسىرىلاتىندىقتان، قاراجاتتىڭ ەلدەن جىراققا باعىتتالۋىنا اكەپ سوقتىرۋدا"، - دەدى ەكونوميست.
مينيستر دوسايەۆ مىرزا بۇل تۇرعىدا رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ءتول ۆاليۋتاسى مەن ەكونوميكالىق احۋالىن ءجىتى قاداعالاپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. "بيىل رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمى 0،6 پايىز بولادى دەپ شامالاعانىن ەسكەرە وتىرىپ، بولجامدارىمىز وزگەردى، ءبىراق سوڭعى ۋاقىتتا حالىقارالىق اگەنتتىكتەر مەن ءتۇرلى قارجى ۇيىمدارى اناعۇرلىم تومەنگى ءوسىم تۋرالى ايتىپ وتىر. ۇلتتىق بانك ۇكىمەتپەن بىرگە رەسەي ءرۋبلىنىڭ يا نىعاياتىنىن، يا السىرەيتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن الدىن الۋ شارالارى جونىندە جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر»، - دەدى ول.
[caption id="attachment_8188" align="alignright" width="206"]
ولجاس قۇدايبەرگەنوۆ: ساراپشىلاررۋبل 10 پايىزعا تومەندەسە، تەڭگەنى دە 10 پايىزعا السىرەتۋ كەرەك دەگەندى ايتىپ ءجۇر.[/caption]
ءرۋبلدىڭ قۇلدىراۋى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكىنىڭ قازىرگى ساياساتىنىڭ وزگەرۋىنە اكەلمەيدى. وسى ورايدا ەكونوميست، ەكونوميستەر اسسوسياسياسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ولجاس قۇدايبەرگەنوۆكە وسى ساۋالمەن ارنايى حابارلاسقان ەدىك.
- نەگىزى رەسەي ءرۋبلدى ەركىن اينالىمعا جىبەرۋدىڭ از-اق الدىندا. قازاقستاننىڭ ەكشەلگەن كۋرسىنا قاراعاندا رەسەيدەگى ۆاليۋتا كۋرسى ۇنەمى وزگەرىپ تۇرادى، ماسەلەن بىردە قۇلدىراسا، بىردە بەكي تۇسەدى. سوندىقتان ايتارلىقتاي وزگەرىس بولمايدى. ساراپشىلاردىڭ ەسەپتەۋىنشە، ءرۋبلدىڭ دوللارعا قاتىستى ناعىز كۋرسى 36-37 دەڭگەيىندە، ال ۇستىندەگىسى گەوساياسي پرەميا. باسقاشا ايتقاندا، ءرۋبلدىڭ السىرەۋىنىڭ سەبەبى ۋكراينا جاعدايى مەن سوعان بايلانىستى تۋىنداعان سانكسيالار سالدارىنان. ەگەر دە بەيبىتشىلىككە قولجەتكىزىپ، سانكسيالار كۇشىن جويا باستاسا، رۋبل بىردەن بەكيدى. مىنە، وسى كەزدە تەڭگەنىڭ رۋبلگە قاتىستى كۋرسى تۇراقتالادى. سەبەبى ەلىمىزدە ديەۆالۆاسيا ارتىعىمەن جاسالعان، ەگەر ءرۋبلدىڭ قۇلدىراۋىنا نەگىزدەلگەن پسيحولوگيالىق فاكتورلار جويىلسا، نارىق تەڭگەنىڭ كۇشەيۋىنە اسەر ەتە باستايدى. ەگەر جاعداي بۇدان دا ناشارلاسا، ءرۋبلدىڭ دە جاعدايى ناشارلاي بەرەدى.
كەيبىر ساراپشىلار رۋبل كۋرسىنىڭ وزگەرۋىن تىم جاقىن قابىلدايدى. سوندىقتان كۋرستى تىكەلەي بايلانىستا وزگەرتىپ وتىرۋ كەرەك دەگەندى ۇسىنادى. ياعني رۋبل 10 پايىزعا تومەندەسە، تەڭگەنى دە 10 پايىزعا السىرەتۋ كەرەك دەگەندى ايتىپ ءجۇر. بۇل ءبىر عانا دەرەككە سۇيەنگەن ءبىرجاقتى تالداۋ. سەبەبى مۇنداي ماسەلەلەر جان-جاقتى تالداۋدى تالاپ ەتەدى. ولاي بولسا مۇنداي تىكەلەي بايلانىستى جاساماۋعا بىرنەشە سەبەپ بار ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. رەسەيلىك ءرۋبلدىڭ قۇلدىراۋى رەسەيدىڭ ىشكى نارىعىنداعى باعالارىنىڭ وسىمىنە اكەلەدى. بۇل رەسەيلىك تاۋاردىڭ ارزانداۋىن جويادى، ەندەشە قازاقستانعا جىبەرىلەتىن يمپورتتى دا ازايتادى. جوعارىدا اتالعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، ءرۋبلدىڭ ديناميكاسى تەڭگەگە اسەر ەتپەيدى دەپ ايتۋعا بولادى، - دەدى قۇدايبەرگەنوۆ مىرزا.
اقنيەت وسپانباي
