نۇرلان بايجىگىت ۇلى اسانوۆ[/caption]
ون سەگىز مىڭ الەمدى جوقتان بار ەتكەن جاراتۋشى اللا تاعالا ادام بالاسىنىڭ تۋىلعان ءاربىر پەرزەنتىن، ءارقايسىسىن تازا، پاكيزا، كىرشىكسىز ءمۇمىن ەتىپ جاراتقان. كەيىنىرەك ولاردى اتا – اناسى مەن قوعام وزدەرىنىڭ نانىم – سەنىمى، سالت ساناسىنا ساي، بەلگىلى ءبىر سەنىممەن تاربيەلەيدى. ارداقتى (س.ع.س.) پايعامبارىمىز وسىلاي حاديستە «فيترا» دەپ، كەلتىرگەن. جالپى، كەز – كەلگەن ادامنىڭ دىنگە كەلۋى، يماندى بولۋى، ونىڭ جەكە ءىسى مەن امالى، دۇنيەدەگى تۋرا جولى، ال قيامەتتە باقىتى. ادام وسىنداي نازىكتىكپەن دىنگە ەنەدى. ءدىني تۇرعىدا جاراتۋشىنى جالعىز دەپ تانۋ، شاماسىنا قاراي ءدىني تالاپتارعا مويىنسۇنۋىمەن مۇسىلماندىققا قادام باسادى. ءدىني جورالعىلار قازاق حالقىنىڭ داستۇرىنە سالت بولىپ، ومىرىنە سىڭگەن. بۇل دەگەنىمىز، دىنگە كىرۋ بەلگىلى ءبىر قاجەتتىلىكتى تالاپ ەتەتىن قاعيدا. تۋرا سول سياقتى، دىننەن شىعۋ دا ۇلكەن ماسەلەلەردى قامتيدى.
«تاكفير ال – حيدجرا» دەگەن ادامدى اتا دىنىنەن شىعارۋشى ءارى ءدىن ءۇشىن ءوز وتانىن، ەلى مەن جەرىن الماستىرۋعا ۇندەيتىن اداسقان اعىم. بۇل جولدى دۇرىس دەپ تاۋىپ، تۋعان جەرىن قارالاپ، جات ەلگە كەيبىر جاستارىمىزدىڭ قاشقانى دا بار. وسى اتپەن الەمگە تانىلعان، ءدىندى ءوز ىقتيارىنا بۇرمالاعان بۇل توپتى ەلىمىزدە «ەكسترەميستىك لاڭكەستى تىيىم سالىنعان ۇيىم» بولىپ تانىلدى. بۇل وتە دۇرىس شەشىم. سەبەبى، بۇگىنگى مۇسىلمان ۇمبەتىنىڭ ورداسىنا ىلاڭ سالعان اسا ءقاۋىپتى ۇيىم. ونىڭ كەسىرىن الەم مۇسىلماندارى كورىپ وتىرعاندا، ءبىزدىڭ ەلىمىز دەر ۋاقىتىندا قابىلدادى. كەز كەلگەن ادام بالاسىنىڭ دىنگە كىرۋى مەن شىعۋى، ونىڭ جۇرەكتەگى سەنىمىنە، سويلەگەن سانالى سوزىنە، ىستەگەن امالىنا بايلانىستى. ال، ادامنىڭ دىنگە كىرۋى مەن شىعۋى جاراتقان اللانىڭ عانا قۇزىرىنداعى دۇنيە. سوندىقتان، ءبىزدىڭ ەسەبىمىزدەگى مۇسىلمان بالاسى قانداي دا ءبىر كۇنا ىستەسە نەمەسە قۇران ۇكىمدەرىن اتقارماسا، ونىڭ سەنىم – نانىمىنا، يمانىنا ەشكىمنىڭ تالاسى بولماۋى كەرەك. سەبەبى، ونىڭ جۇرەگى اللاعا عانا ايان. ءبىر عازاۋاتتا، ءبىر كاپىر ايگىلى ساحابامەن جەكپە – جەكتە جەڭىلىپ، كاليما ايتسا دا ولتىرىلەدى. سوندا، پايعامبارىمىز (س.ع.س) ونىڭ مۇسىلمان كۇيىندە ولتىرىلگەندىگىن ايتادى. الگى ساحابا «ول يمانسىز بولدى، يمان كاليماسىن ياعني «ءلا يللاھا يللاللاھ، مۋحامادۋر راسۋللا» دەۋى دە اجالدان قۇتىلۋ ءۇشىن بولدى عوي» دەگەنىن دە، پايعامبارىمىز (س.ع.س.) ونىڭ جۇرەگى اللاعا عانا ءتان، ادامنىڭ جۇرەگىندەگىن ادامزات بىلە المايدى دەگەنى بار.
ەلىمىزدىڭ ءداستۇرلى حانافي ءمازھابىنىڭ كوزقاراسىندا ادام قانداي اۋىر كۇنا ىستەسە دە، يمان سەنىم جۇيەسىنەن شىعىپ، كاپىر بولمايتىندىعى ايتىلادى. تەك، ول حارامدى اۋزىمەن قۇپتاماۋى، ماقتاماۋى كەرەك. ولاي بولعان جاعدايدا دا، ول ادامنىڭ ساناسىنا، ساۋاتىنا قارالاتىندىعى كىتاپتاردا تاپتىشتەپ جازىلعان. ناماز وقىماعاندى كاپىر ەتىپ، ادامدى تاكفيرلەپ، دىننەن شىعارۋ ەشكىمنىڭ قۇزىرەتىنە بەرىلمەگەن. ول قازىنا جاراتقاننىڭ ەنشىسى. يبراحيم (ع.س.) پايعامبارىمىز جوعارى ماقامعا كوتەرىلگەندە، كۇنا ىستەپ جاتقان بىرنەشە ادامداردى كورەدى. ول جەبىرەيىل (ع.س.) پەرىشتەگە قايىرىلىپ، بۇل كۇناحارلاردىڭ كوزىن جويۋعا سۇرانادى. جەبىرەيىل (ع.س.) پەرىشتە قاناتىنىڭ ۇشى تيىسىمەن ولار عايىپ بولادى. تاعى دا سونداي كۇناحارلاردى كورىپ، جەبىرەيىلگە (ع.س.) قايىرىلعاندا، اللا تاعالا:
– بۇلار كۇنالى بولسا دا، مەنىڭ جاراتقان پەندەلەرىم. ويلاناتىن شىعار، تاۋبەگە كەلەر، ساباسىنا تۇسەر. قۇلدارىمدى ماعان قالدىر، مەنىڭ كەشىرىمىم، كەڭدىگىم شەكسىز – دەپتى.
بۇگىندە ءاربىر ءىس پەن سوزگە حارام مەن حالالدى كوبىرەك قولدانۋ بايگەگە اينالعانداي ىسپەت بايقالادى. «حارام، حارام» دەۋمەن حالال كوبەيمەيدى، كاپىر دەۋمەن مۇسىلمان تولىقپايدى. كەيبىر ءدىني ساۋاتى تومەن جاستار ادام تۇگىلى، تىكەلەي ءبىر مەملەكەتتى حالقىمەن قوسا، تاكفيرگە شىعارىپ ياعني سەنىمىن اياققا تاپتاپ، ولارعا كاپىر دەپ ۇكىم بەرىپ، دۇنيەسى مەن قانىن ادالدىققا تارتىپ جۇرگەندەر بار. وسىنداي كۇنالى ىستەرىن ياكي ۋاعىزدارىن، تاكفيرلى جايتتارىن، قىلمىستارىن، ادام ولتىرۋلەرىن بەينە ارقىلى تاسپاعا جازىپ، ءار ءتۇرلى قۇرىلعى ارقىلى تاراتۋدىڭ ءوزى ۇلكەن كۇنا ەكەندىگىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. ەلباسىمىز تاريحي ۇلىتاۋ وڭىرىندەگى ايتۋلى سىر سۇحباتىندا تياناقتاپ، بۇل جاعدايدى باياندادى. ەلىمىزدىڭ دامۋى مەن وركەندەۋىنە العان باعىتى تەك قانا ءدىن مەن ۇلتارالىق تاتۋلىق بولعاندا عانا العا باساتىندىعى حاق. ءدىندى دۇرىس ۇستاپ، اتا – بابامىزدىڭ جولىنان الشاقتاماي، قاسيەتكە اينالدىرۋ اركىمگە مىندەت. ەندەشە، جاستارىمىزدى جات اعىمدى قاسىرەتتى جولدان ساقتاۋعا ات سالىسايىق، اعايىن!
نۇرلان بايجىگىت ۇلى اسانوۆ
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ باس يمامى
