قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاندىقتاردى جازۋشى
بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىمەن
قۇتتىقتادى
الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانىنىڭ نارىنقول اۋىلىندا قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى، كلاسسيك جازۋشى بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان ەسكەرتكىشتىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى ءوتتى.
ءىس-شاراعا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ قاتىسىپ، جەرگىلىكتى جۇرتشىلىققا ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىپ بەردى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ قۇتتىقتاۋىندا بەردىبەك سوقپاقبايەۆ قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان قارىمدى قالامگەر ەكەنى ايتىلعان. ونىڭ «بالالىق شاققا ساياحات»، «مەنىڭ اتىم قوجا»، «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى»، «جەكپە-جەك» سىندى تەڭدەسسىز تۋىندىلار جازىپ، ەشقاشان ەسكىرمەيتىن عاجايىپ مۇرا قالدىرعانى دا نازارعا الىنعان.
ادام پسيحولوگياسىن، قازاقتىڭ جان دۇنيەسىن اسقان شەبەرلىكپەن اشا بىلگەن سۋرەتكەردىڭ شىعارمالارىنداعى شىنايى بەينەلەر ناعىز حالىقتىق كەيىپكەرلەرگە اينالدى. بىرنەشە بۋىن ۇرپاقتىڭ جازۋشى تۋىندىلارىن وقىپ ءوسۋى – وسىنىڭ ايقىن دالەلى.
«بەردىبەك سوقپاقبايەۆ قازاق ادەبيەتىندە ەشكىمگە ۇقسامايتىن قايتالانباس قولتاڭباسىن قالدىردى. ارداقتى ازاماتتىڭ ەسىمىن ۇلىقتاپ، ەڭبەگىن ەل جادىندا جاڭعىرتۋ – بارىمىزگە ورتاق پارىز.
وسى ورايدا، جازۋشىنىڭ 100 جىلدىعى يۋنەسكو-نىڭ اتاۋلى كۇندەرى تىزبەسىنە ەنگىزىلۋى جانە تۋعان جەرىندە ساۋلەتتى ەسكەرتكىشىنىڭ بوي كوتەرۋى – ايگىلى ءسوز زەرگەرىنە دەگەن قادىر-قۇرمەتتىڭ بەلگىسى.
قالامگەردىڭ وزىنە عانا ەمەس، ونىڭ كەيىپكەرىنە ەسكەرتكىش ورناتۋ – وتە سيرەك كەزدەسەتىن وقيعا. استانا تورىندە تۇرعان قوجانىڭ ءمۇسىنى سوقپاقبايەۆ شىعارماشىلىعىنىڭ ۇلت رۋحانياتىندا ەرەكشە ورىن الاتىنىن كورسەتەدى»، – دەلىنگەن پرەزيدەنتتىڭ قۇتتىقتاۋىندا.
ماۋلەن اشىمبايەۆ ءوز سوزىندە اتالعان ولكەدەن رايىمبەكتەي ايبىندى باتىر مەن مۇقاعاليداي ارقالى اقىن شىققانىن تىلگە تيەك ەتىپ، وسى ءوڭىردىڭ ءتول پەرزەنتى بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ ەسىمى قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلعانىنا نازار اۋداردى. سونداي-اق ول سوڭىنا قالدىرعان مۇراسى ۇلتتىڭ رۋحاني قازىناسىنا اينالعان كورنەكتى تۇلعالاردىڭ ەسىمىن ۇلىقتاۋ جانە ولاردى ونەگەلى ءومىرىن كەڭىنەن زەردەلەپ، دارىپتەۋ اسا ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
پالاتا سپيكەرى ب.سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعى ءاردايىم وزگەلەردەن دارالانىپ تۇراتىنىن جانە ولار شىنايىلىق پەن قاراپايىمدىلىققا تابان تىرەيتىنىن ايتتى. جازۋشىنىڭ تۋىندىلارى قازاقستاندىقتارمەن بىرگە بۇكىل الەم وقىرماندارىنىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ، ءار بۋىننىڭ جادىندا ساقتالاتىن قۇندى دۇنيەگە اينالدى. قالامگەردىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» پوۆەسىنىڭ 68 تىلگە اۋدارىلۋى سونىڭ جارقىن كورىنىسى.
ال، شىعارما جەلىسىمەن تۇسىرىلگەن كينوكارتينا 1967 جىلى كانن قالاسىندا وتكەن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان فيلمدەردىڭ حالىقارالىق كينوفەستيۆالىندە ديپلومانت اتاندى.
سونىمەن قاتار سەنات ءتوراعاسى جاس بۋىننىڭ بويىندا دۇرىس قۇندىلىقتار جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ىسىندە ادەبيەتتىڭ، ونەردىڭ جانە كرەاتيۆتى يندۋستريانىڭ ءرولى جوعارى ەكەنىن، بۇل ماسەلەگە مەملەكەت باسشىسى بىرنەشە مارتە توقتالعانىن اتاپ ءوتتى.
«پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ بويىندا وقۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزىنا نازار اۋدارىپ، وسى باعىتتا «بالالار كىتاپحاناسى» اتتى جاڭا باعدارلامانى قولعا الۋدى تاپسىردى. بۇل جوبا قازاق ادەبيەتىنىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرى مەن جانرلارىن قامتيتىن كىتاپتاردىڭ ارنايى ءتىزىمىن جاساقتاپ، ولاردىڭ بالالارعا قولجەتىمدى بولۋى قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيدى. سونداي-اق بيىل ەلدە «ۇلتتىق كىتاپ كۇنى» بەلگىلەندى. وسىنداي كەشەندى شارالاردىڭ بارلىعى قالامگەرلەرىمىزدىڭ ەسىمىن ماڭگىلىك ەتۋگە زور ۇلەسىن قوساتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن جازۋشىلار وداعى بىرلەسە وتىرىپ، وسى باعىتتاعى جۇيەلى جۇمىستاردى ءارى قاراي جالعاستىرادى دەپ سەنەمىز»، – دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
ساپار اياسىندا پالاتا سپيكەرى قاراساز اۋىلىنا ارنايى ات باسىن بۇرىپ، مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ادەبي-مەموريالدىق مۋزەيىنە باردى جانە ءوڭىردىڭ دارىندى جاستارىن قولداۋعا ارنالعان ونەر مەكتەبىنىڭ اشىلۋ راسىمىنە قاتىستى.
بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا جينالعان مەيماندارمەن بىرگە جازۋشى اتىنداعى ساياباقتا اعاش وتىرعىزدى. ودان بولەك، كەگەن اۋىلىنا بارىپ، «قامقورلىق» بالالاردى وڭالتۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتىمەن تانىستى.
سونداي-اق ماۋلەن اشىمبايەۆ ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان «اۋىل كىتاپحانالارىنا ارنالعان 100 كىتاپ» اكسياسىنا اتسالىستى. پالاتا ءتوراعاسى جازۋشى بەردىبەك سوقپاقبايەۆ تۋعان قوستوبە اۋىلىنداعى مەكتەپكە قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكتەرى مەن شەتەلدىك اۆتورلاردىڭ كىتاپتارىن تارتۋ ەتتى. اتاپ ايتقاندا، مەكتەپ كىتاپحاناسى بەردىبەك سوقپاقبايەۆپەن بىرگە اباي، ىبىراي التىنسارين، مۇحتار اۋەزوۆ، شىڭعىس ايتماتوۆ، ەرنەست حەمينگۋەي، دانيەل دەفو، يۆان تۋرگەنيەۆ، جيۋل ۆەرن جانە باسقا دا جازۋشىلار مەن اقىنداردىڭ شىعارمالارىمەن تولىقتى.
