الاياقتىقپەن كۇرەسىپ جۇرگەن زاڭگەر، الاياق.نەت جوباسىنىڭ اۆتورى نۇرسۇلتان ورىنبەك كەيىنگى ۋاقىتتا قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان بىرنەشە داۋلى ىسكە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

سولاردىڭ ءبىرى — ءانشى اباي بەگەيدىڭ قىزى مەن كۇيەۋ بالاسى.

“ءانشى اباي بەگەيدىڭ قىزى مەن كۇيەۋ بالاسى زاڭسىز 162 ميلليون تەڭگە تابىس تاپقان دەپ ايىپتالىپ وتىر. بۇعان قوسا، بيىل ساۋىردە ءۇش ءزاۋلىم مەيرامحانا سالدى دەگەن اقپارات تارادى. جالپى كولەمى – 20 ميلليارد تەڭگە. ەندى وسى سومانى قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگى قازبالاي الا ما دەگەن سۇراق كوپتىڭ كوكەيىندە”، – دەدى Sadaq media ءجۋرناليسى زاڭگەرگە قويعان سۇراعىندا.

زاڭگەردىڭ ايتۋىنشا، اتالعان ىستە تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار.

“بىرىنشىدەن، كىناسىزدىك پرەزۋمپسياسى بار ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ەكىنشىدەن، جۋرناليست ارىپتەستەرىمىز دە “قاماۋعا الىندى” دەگەن راستالماعان اقپارات تاراتتى. بۇل جەردە ونىڭ سانكسياسى بولەك. ياعني، 214 باپ بويىنشا ءىس قوزعالدى. مونيتورينگ اگەنتتىگى دە ءوزىنىڭ زاڭىنا سۇيەنە وتىرىپ، سومانى انىقتادى. بانكتەن الىنعان وپەراسيالاردى قارادى. ەندى ونىڭ ەكىنشى شەتى بىزدە جالعىز عانا مونوپوليست بار. ول — “ءساتتى جۇلدىز”. لوتورەيا بولسىن، لوتورەياعا ۇقساس ساتىلىمدار بولسىن وسىنداي جوبالاردى وزىنە الىپ العان. ناتيجەسىندە جەكە كوممەرسيالىق ۇيىم جەكە مونوپوليست بولىپ الدى. ەندى وعان تىركەلمەگەندەر قىلمىسكەر بولىپ جاتىر. بۇل جەردە مونوتورينگ بارلىق زاڭدىلىقتى انىقتايدى. ءبىراق بۇل جەردە ايتپاعىم، ونداي حارام ۇيىمداستىرىپ جاتقاندار كوپ. ولاردىڭ كوبىسىنىڭ ءۋاجى “نەگە تەك ءساتتى جۇلدىز؟”. ونى دەپۋتاتتار دا كوتەردى. ال ەندى گۇلەركەمنىڭ جاعدايىنا كەلەتىن بولساق، ولار سايكەسىنشە ءبىز قىزمەت كورسەتىپ، كۋرس ۇيرەتتىك دەيدى. مەن بۇل ماسەلەمەن جاقىن تانىسپىن. العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اۋەل باستان ناقتى زاڭسىز جەرلەرىن كورسەتكەنمىن. سەبەبى نومەر بەرۋ سەكىلدى ماسەلەلەر بولدى. ولار بۇل جاعداي ءۇشىن اكىمشىلىك جازا رەتىندە ميلليون تەڭگەدەن ايىپپۇل تولەگەن. مەن ول وقيعانى بىلەمىن. ال ەندى ءقازىر قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ جاتىر. ەندى ونىڭ زاڭدى نە زاڭسىز ەكەنىن ادۆوكاتتار، سوت ورگاندارى مەن تەرگەۋشىلەر شەشەدى. ءبىراق وسىعان قاتىستى جاعدايلاردا “ءساتتى جۇلدىز” اتاۋى تاسادا قالىپ كەتەدى. ەندى بۇل ادىلەتسىزدىك”، – دەيدى ول Sadaq media YouTube ارناسىنا بەرگەن سۇقباتىندا.

سونىمەن قاتار زاڭگەر بالعىنبەك يماشيەۆكە قاتىستى دا ءۋاجىن جەتكىزدى. ونىڭ سوزىنشە، قوعامدا بۇل ءىس جابۋلى قازان كۇيىندە قالعان.

“ايتىسكەر بالعىنبەك يماشيەۆكە بايلانىستى جەكە سۇراقتار دا بولدى. بازارعا قاتىستى اڭگىمە ءالى شەشىمىن تاپقان جوق. ونى جۋرناليست گۇلميرا ءابىقاي دا ۇلكەن ماسەلە رەتىندە كوتەردى. ءبىراق تۇبىنە جەتە الماي جاتىر. جاۋاپكەرشىلىكتى ەشكىم ارقالاعان جوق. جاقىندا بالاسىنا قاتىستى ءىس قوزعالدى. وعان قاجىلىققا اپارامىز دەپ ەلدى الداعانى تۋرالى ايىپ تاعىلدى. ەندى بۇل جەردە دە قۇيتىرقى ارەكەتتەر كوپ. ونىڭ ايتۋىن ايتامىز. الايدا ناتيجە بولماعاننان كەيىن حالىقتا سەنىم ازايادى. سوندىقتان كىم بولسا دا جارناما جاسايتىن كەزدە جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋى كەرەك. بۇل 217 باپتان بولەك باسقا دا كۇماندى دۇنيەلەردى جارنامالاعاندارعا زاڭ شارا قولدانۋى كەرەك. سەبەبى زاڭنىڭ التىن ەرەجەسى بار: زاڭدى بىلمەۋ جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتقارمايدى. سوندىقتان بىلمەي قالدىم دەگەن اقتالۋ ورىنسىز. زاڭ اياسىندا بىر-ەكەۋىن ناقتى سوتتاۋ كەرەك”، — دەيدى ول.

سونىمەن بىرگە ول تانىمال ينفوبيزنەسمەن قۋانىش شونبايدىڭ جاعدايىنا دا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ينفوبيزنەس سالاسىنىڭ قازاقستانداعى باستاۋى وسى تۇلعا بولعانىمەن، بۇگىندە بۇل سالا اداسۋشىلىق پەن الاياقتىقتىڭ كوزىنە اينالعان.

“ينفوبيزنەستى ولار جاقسى نيەتپەن باستاعان شىعار. ءبىراق بۇگىندە بۇل سالادا قانشاما بىلىكسىز “ەكسپەرتتەر” پايدا بولدى. ولاردىڭ جالعىز ماقساتى – اقشا. ولار ادامداردىڭ سەنىمىنە كىرۋدى، پسيحولوگيالىق مانيپۋلياسيا جاساۋدى ۇيرەتتى. ناتيجەسىندە، ينفوالاياقتار كوبەيدى. ولار وزدەرىن ءدىندار ەتىپ كورسەتەدى، ءبىراق ادامداردىڭ كوز جاسىنا قالىپ جاتقانىن تۇسىنبەيدى. سوندىقتان مەنىڭ ويىمشا، بۇل ينفوبيزنەستىڭ كۇناسى مەن ساۋابى دا شونبايلارعا جازىلادى”، – دەپ تۇيىندەدى زاڭگەر.

نۇرسۇلتان ورىنبەكتىڭ پىكىرىنشە، ەل ءىشىن الداعاندارعا زاڭ ناقتى ارەكەت ەتۋى كەرەك. ايتپەسە، قوعامداعى سەنىم ءبىرجولا جوعالۋى مۇمكىن.

ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن ايتىسكەر اقىن بالعىنبەك يماشيەۆتىڭ ۇلى دانيار يماشيەۆ الاياقتىق بويىنشا كۇدىككە ىلىنگەن ەدى.

تەرگەۋگە نە تۇرتكى بولدى؟

قاجىلىققا ۇشا الماعان ءبىر توپ تۋريست “Qazaq travel” كومپانياسىنا شاعىمدانعان. ال دانيار يماشيەۆ اتالعان كومپانيانىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقارادى.

Bairaqmedia-نىڭ دەرەگىنشە، بۇگىندە قاسيەتتى مەكەنگە ۇشۋى ءتيىس بولعان تۋريستەر اۋەزوۆ اۋداندىق پوليسيا باسقارماسىنىڭ الدىنا جينالىپ، جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ بەرۋدى تالاپ ەتىپ جاتىر. سەبەبى “Qazaq travel” كومپانياسى ۇشۋعا ءبىر كۇن قالعاندا ولاردىڭ ەشقايدا ۇشپايتىنىن حابارلاعان.

“توعىزى كۇنى ۇشاتىن رەيسىمىزدەن ەشقانداي ادام ۇشپادى. ءتىپتى كومپانيا حالىققا شىعىپ، ۇندەۋ دە جاسامادى. بيلەتتىڭ باعاسى ءوسىپ كەتتى-اۋ، باسقا دا جاعداي بولىپ قالدى-اۋ دەگەن ەسكەرتۋ بولمادى. بىزگە ەشقانداي دالەل كورسەتىپ تۇرعان جوق. بيلەت پەن ءقوناقۇي اقىسى تولەندى دەگەن اقپارات تا بولمادى" ،  - دەپ مالىمدەدى كومپانيانىڭ كليەنتى مەدينا جارىلعاپوۆا Bairaqmedia-عا.

قازىرگى ۋاقىتتا “Qazaq travel” كومپانياسىنىڭ كەڭسەسى جابىلعان. ءمادينا مەن مەككەگە ۇشا الماعان 50-گە تارتا ادام پوليسياعا شاعىم تۇسىرگەن. وسىدان كەيىن پوليسەيلەر الاياقتىق دەرەگى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، كۇدىكتى رەتىندە ءۇش ادامدى تانىعان. ولاردىڭ اراسىندا دانيار يماشيەۆ تا بار. ال جۋرناليستەر ونىڭ قاجىلىقتان قالۋ سەبەبىن سۇراعانىمەن، دانيار يماشيەۆ بۇگىن ءۇن قاتپادى.
ال، تۋىنداعان قيىندىقتاردىڭ سەبەبىن  قاجىققا اتتانباق بولعان قازاقستاندىقتارعا بالعىنبەك يماشيەۆ ءتۇسىندىرىپ بەرگەن. ايتىسكەر اقىن اۋە بيلەتتەرى مەن ءقوناقۇي باعالارىنىڭ قىمباتتاعانىن جانە مۇندا الاياقتىقتىڭ جوقتىعىن مالىمدەگەن.

“كوپ ادام تۋردى اكسيامەن، ارزان باعادا ساتىپ العان. ءقازىر باعا قىمباتتاپ جاتىر. قىمبات بيلەتتەر الىنۋدا. ۇشاقتىڭ باعاسى مەن ءقوناقۇيدىڭ باعاسى ءوستى. سوندىقتان قۇرىلتايشىلار ءوز قالتاسىنان قوسىمشا اقشا سالىپ، سىزدەردىڭ قىزمەتتەرىڭىزدى ۇسىنۋعا تىرىسىپ جاتىر”، - دەپ ءتۇسىندىردى بالعىنبەك يماشيەۆ.

الايدا ۋمراعا ۇشا الماعاندار ونىڭ ايتقاندارىنا سەنبەي، تولەنگەن قاراجاتتى قايتارۋدى تالاپ ەتۋدە. ولار “Qazaq travel” كومپانياسىنىڭ باسقا مۇسىلمانداردى الداماۋىن تىلەيدى.

پوليسيا نە دەيدى؟

اتالعان جاعدايعا بايلانىستى الماتى پوليسيا باسقاراماسى رەسمي پىكىر ءبىلدىردى.

“الاياقتىق دەرەگى بويىنشا قازىرگى ۋاقىتتا اۋەزوۆ اۋداندىق پوليسيا باسقارماسىنا قاراستى بولىمدە قىلمىستىق ءىس تىركەلىپ، تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا 50-گە جۋىق ازاماتتان ارىز ءتۇستى. قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ زاڭناماسىنا سايكەس بارلىق قاجەتتى تەرگەۋ ارەكەتتەرى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ءىستىڭ وبەكتيۆتى ءمان-جايلارى انىقتالعاننان كەيىن ءتيىستى پروسەستىك شەشىم قابىلداناتىن بولادى”، — دەدى پوليسيا.

ءانشى اباي بەگەيدىڭ قىزىنىڭ ءىسى

كەيىن اراعا ۇزاق ۋاقىت سالماي ءانشى اباي بەگەيدىڭ قىزى گۇلەركەم نيازقۇلوۆا مەن كۇيەۋ بالاسى زاڭسىز ونلاين-لوتەرەيا وتكىزۋ فاكتىسى بويىنشا ۇستالدى. بۇل جونىندە قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى مالىمدەدى.

اگەنتتىكتىڭ مالىمەتىنشە، ەرلى-زايىپتى Instagram، TikTok جانە Telegram پلاتفورمالارىندا 850 مىڭنان استام جازىلۋشىسى بار پاراقشالار ارقىلى لوتەرەيا ويىندارىن ۇيىمداستىرىپ كەلگەن. الايدا ولاردىڭ تىركەلگەن رەسمي لوتەرەيا وپەراتورى مارتەبەسى بولماعان.

سوعان قاراماستان، ولار پاتەر، اۆتوكولىك جانە باعالى سىيلىقتار ۇتىسقا تىگىلگەن اۋقىمدى ويىندار وتكىزگەن. اتالعان لوتەرەياعا 1800-دەن استام ازامات قاتىسقان.

تەرگەۋ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، زاڭسىز قىزمەتتەن تۇسكەن پايدا كولەمى 162 ميلليون تەڭگەدەن اسقان. قازىرگى تاڭدا كۇدىكتىلەردىڭ مۇلىكتەرى مەن بانكتىك ەسەپشوتتارىنا بۇعات قويىلىپ، سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلۋدە.

قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى بۇل ءىستى ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر.