بەلگىلى جۋرناليست مارات توقاشبايەۆ وسىنداي ساۋالدى ورتاعا تاستاعان ەكەن. ورىندى. ويلانتادى. ءبىراق، ساعىنتايەۆ قۇلاعىنا ىلەر مە ەكەن مۇنى؟ ۇكىمەتتى سول باسقارىپ وتىر عوي.
"قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ نازارىنا! ۇكىمەت وتىرىستارىنىڭ ورىس تىلىندە ءوتۋى – زاڭسىز!" دەيدى توقاشبايەۆ. ءدال وسى سوزدەردى بادىرايتىپ باس ارىپپەن جازىپتى.
ساعىنتايەۆ، ءسىز بىلەسىز بە؟
قازاقستان كونستيتۋسياسىنىڭ 7-بابىنىڭ 1-تارماعىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەملەكەتتiك تiل – قازاق تiلi» ەكەندىگى تۇجىرىمدالىپ، 2-تارماعىندا «مەملەكەتتiك ۇيىمداردا جانە جەرگiلiكتi ءوزiءن-وزi باسقارۋ ورگاندارىندا ورىس تiلi رەسمي تۇردە قازاق تiلiمەن تەڭ قولدانىلادى» دەپ كورسەتىلگەن.
نازار اۋدارىڭىزدار، ۇكىمەت مەملەكەتتىك ۇيىم ەمەس، ول – مەملەكەتتىك ورگان.
مەملەكەتتىك ۇيىمدار دەگەنىمىز مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولاردىڭ ءوز مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قۇرعان ۇيىمدارى. ايتالىق، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى – مەملەكەتتىك ورگان بولسا، ول قۇرعان ۆەتەريناريالىق قىزمەت –مەملەكەتتىك ۇيىم سانالادى. ورىس ءتىلىنىڭ رەسمي تۇردە قازاق تىلىمەن تەڭ قولدانىلاتىنى تۋرالى نورما مىنە، وسىنداي تەك ەكىنشى دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك ۇيىمدارعا عانا قاتىستى.
ۇكىمەت مىنانى وقىشى!
قازاقستان كونستيتۋسياسىنىڭ 64-بابىنىڭ 1-تارماعىندا «ۇكiمەت قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتقارۋشى بيلiگiن جۇزەگە اسىرادى، اتقارۋشى ورگانداردىڭ جۇيەسiن باسقارادى جانە ولاردىڭ قىزمەتiنە باسشىلىق جاسايدى» دەسە، 2-تارماعىندا «ۇكىمەت القالى ورگان بولىپ تابىلادى» دەيدى. ياعني «اتقارۋشى ورگانداردىڭ جۇيەسىن باسقاراتىندىعىن» ءارى «القالى» ەكەندىگىن ەسكەرسەك اتا زاڭىمىز ۇكىمەتتىڭ ورگان ەكەندىگىن دالەلدەپ تۇر. اناۋ-مىناۋ ەمەس – مەملەكەتتىك ورگان! ۇكىمەتتىڭ مەملەكەتتىك ۇيىم ەمەس مەملەكەتتىك ورگان بولۋى سەبەپتى ونىڭ مەملەكەتتىك تىلدە ەمەس باسقا تىلدە جۇمىس ىستەۋى،
ۇكىمەت وتىرىستارىن ورىس تىلىندە جۇرگىزۋى كونستيتۋسياعا قايشى ارەكەت! ۇكىمەت وتىرىستارى ورىس تىلىندە ءوتسىن دەگەن كونستيتۋسيالىق نورما ەش جەردە جوق.
ياعني بۇل زاڭسىزدىق! مۇنداي قاتەلىكتەر جەدەل تۇزەتىلۋگە ءتيىس!
بۇدان شىعاتىن قورىتىندى
بۇعان قوسىمشا، مىنانداي جاعدايدى ەسكەرۋ قاجەت. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تiل تۋرالى زاڭنىڭ 4-بابىندا "مەملەكەتتiك تiل – مەملەكەتتiڭ بۇكiل اۋماعىندا قوعامدىق قاتىناستاردىڭ بارلىق سالاسىندا قولدانىلاتىن مەملەكەتتiك باسقارۋ، زاڭ شىعارۋ، سوت iسiن جۇرگiزۋ جانە iس قاعازدارىن جۇرگiزۋ تiلi» ەكەندىگى باياندالعان.
سونداي-اق ۇكىمەتتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتiك تiلدi بارىنشا دامىتۋعا، ونىڭ حالىقارالىق بەدەلiن نىعايتۋعا مىندەتتى ەكەندىگى ايتىلعان. ونىڭ ۇستىنە ق ر كونستيتۋسيالىق كەڭەسىنىڭ 2007 جىلعى 23-اقپانداعى № 3 قوسىمشا قاۋلىسىندا: «مەملەكەتتىك ۇيىمداردا جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگاندارىندا ورىس ءتىلى رەسمي تۇردە قازاق تىلىمەن تەڭ قولدانىلادى دەگەن كونستيتۋسيالىق نورما ورىس تىلىنە ەكىنشى مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسى بەرىلەتىنىن بىلدىرمەيدى» دەگەن تۇجىرىمى تاعى بار. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى مەملەكەتتىك ورگان تەك مەملەكەتتىك تىلدە عانا جۇمىس ىستەۋگە ءتيىس!
باقىتجان ءابدىر ۇلى، قاتەلىك قاشان تۇزەتىلەدى؟!
