2016 جىلدان باستاپ 2021 جىلعا دەيىن بانكتەردىڭ مەنشىكتى كاپيتالى 1،7 ترلن تەڭگەگە، ال 2021 جىلدان 2024 جىلعا دەيىن بىردەن 4،4 ترلن تەڭگەگە وسكەن. ەگەر 2021 جىلعا دەيىن 20% جوعارى رەنتابەلدىلىك دەپ سانالسا، وندا دا ءبىر رەتتىك ءبىرقاتار فاكتورلاردىڭ ارقاسىندا، ال ءقازىر بۇل كورسەnكىشتىڭ تۇراقتى تۇردە 30% جانە ودان جوعارى ەكەنىن بايقاپ وتىرمىز: بارلىق دەرلىك بانكتەردە. دەمەك، بۇل دەگەنىڭىز جىل سايىن بانكتەردىڭ كاپيتالى 30%-عا وسەدى (ديۆيدەندتەر تولەمىن ەسەپتەمەگەندە)، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
بۇل قالاي بولعانى؟ سوندا سوڭعى ءۇش جىلدا بانك سەكتورىندا نە وزگەردى دەرسىزدەر؟
"مۇنداي شالت ءوسىم بولشەك نەسيەلەۋدىڭ وركەندەۋى، وندا دا ءبولىپ تولەۋ (راسسروچكا) تەتىگىنىڭ ءبىر جولعا قويۋىلۋىنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. بانكتەردىڭ تاۋەكەلى تومەن، ءبىراق تابىستى، ال سۇرانىسى پايىزدىق مولشەرلەمەگە تىكەلەي بايلانىستى ەمەس زايمداردىڭ بولاشاعى بارىنا كوز جەتكىزگەن كەز بۇل. راسىندا، باتىس كەڭەسشىلەرى مەن ساراپشىلارىنىڭ ءوزى بۇعان الدىندا تاڭ قالدى. ويتكەنى ولار تاۋەكەلى جوعارى دەپ سانايتىن كەپىلدىك بەرىلمەيتىن تۇتىنۋشىلىق زايمدار قازاقستاندا، كەرىسىنشە قاۋىپ-قاتەر تاۋەكەلى تومەن بولىپ شىققان. وسىلايشا شىعىنىن جوعارى پايىزدىق مولشەرلەمەلەر جابادى دەگەن قاۋىپ-قاتەرى جوعارى زايم تۋرالى يدەيانىڭ كۇل-تالقانى شىقتى. ال ءبىزدىڭ ومىردە بانكتەر ءۇشىن ولار كورپوراتيۆتىك زايمدار مەن اسىرەسە شوب-قا بەرىلەتىن نەسيەلەرگە قاراعاندا الدەقايدا تاۋەكەلى تومەن"، - دەيدى Monetarity ارناسىنىڭ اۆتورى ۆلاديسلاۆ تۋركين.
ونىڭ ايتۋىنشا، بانكتەر ساتىپ الۋ مەن ساتۋ اراسىندا بەلگىلەنەتىن "سپرەد" دەپ اتالاتىن پايىزدىق ارالىق دەڭگەيدى دە تۇراقتى تۇردە ارتتىرىپ وتىرادى. اكتيۆتەردىڭ كىرىسى بانك مىندەتتەمەلەرىنىڭ قۇنىنا قاراعاندا الدەقايدا جاقسى قارقىنمەن وسۋدە.
"ەستەرىڭىزدە بولار، ق ر ۇلتتىق بانكتەگى بانكتەردىڭ اشىق پوزيسياسى سيپاتىنداعى ارتىق وتىمدىلىك. سول كەزدە مەن نەسيەلەۋگە باعىتتاۋدى قاجەت ەتەتىن ارتىق وتىمدىلىك پايدا بولدى دەۋگە ەرتە دەپ ايتقان ەدىم. ءسويتىپ تەڭگە تۇرىندەگى دەپوزيت پەن تەڭگەلەي نەسيەنىڭ اراقاتىناسىن مىسالعا كەلتىرگەنمىن. بۇل قالاي سوندا؟ ۇلتتىق بانكتەگى بانكتەردىڭ اشىق پوزيسياسىنداعى قوماقتى سومانى كورمەيدى مە دەرسىزدەر؟ ول بىلاي، بانك بالانسىندا دەپوزيتتەردەن تىس دەپوزيتتىك ەمەس قاراجات جانە وزىندىك كاپيتال دەگەن بولادى. "وتىمدىلىكتىڭ ارتىلۋى" - بانكتەردىڭ رەنتابەلدىلىگى مەن وزىندىك كاپيتالدىڭ ارتىلىپ جاتقانىنىڭ تىكەلەي كورىنىسى. بۇل ارادا ماسەلە بازالىق مولشەرلەمە ءوسىمى، سايكەسىنشە تاۋەكەلى تومەن قۇرالدار بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەسى جوعارى تابىس اكەلىپ، وزىندىك كاپيتالدى ارتتىرادى. ۇلتتىق بانكتەگى اشىق پوزيسيا سومماسى دا قوماقتى، ءبىراق 30% رەنتالبەلدىلىكتى تۇراقتى ۇستاپ تۇرعان وزىندىك كاپيتال ءوسىمى دە قوماقتى عوي. ياعني، بانكتەر وزىندىك كاپيتالدى دا نەسيەلەندىرۋگە جۇمسايدى"، - دەيدى ول.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ەندى بانكيرلەردى وزىندىك كاپيتالىن ءقازىر تابىس تاۋىپ وتىرعان قۇرالداردان وزگەسىنە باعىتتاۋ مۇمكىن ەمەس. ول ءۇشىن وتە جوعارى پايىزدىق مولشەرلەمەلەردى قامتيتىن نەسيەلەۋ جوبالارى كەرەك، ءبىراق ونداي بىزدە جوقتىڭ قاسى.
"سوندىقتان وتىمدىلىكتىڭ ارتىلۋى نەمەسە بوس اقشا تۋرالى ءسوز ەتكەندە، مىنانى بىلگەن ءجون: نەگىزگى سوما – جوعارى سىياقى مولشەرلەمەلەر، نەسيەلەندىرۋدىڭ اگرەسسيۆتى قارقىنى ارقاسىندا وتە جاقسى ءوسىپ وتىراتىن وزىندىك كاپيتال"، - دەيدى تۋركين.
ەندى سيفرلار كەلسەك، سوڭعى ءۇش جىلدا حالىقتى كرەديتتەۋ كورسەتكىشى جىلىنا ورتا ەسەپپەن 27%-عا وسسە، جەكە كاسىپكەرلەردى قوسا العاندا، بيزنەستى كرەديتتەۋ قارقىنى ورتا ەسەپپەن 17%-دى قۇرادى. حالىقتى كرەديتتەۋدىڭ نەگىزگى وسىمىنە ورتاشا مولشەردە جىلىنا 31%-عا وسكەن تۇتىنۋشىلىق كرەديت بەرۋ كورسەتكىشى ىقپال ەتتى.
ماسەلەن، 2024 جىلى Kaspi 1،1 ترلن تەڭگە تابىس تاپقان. 2025 جىلى اتالعان بانك بۇل كورسەتكىشتى 20%-عا ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر، ياعني 1،3 ترلن تەڭگەدە اسىرسام با دەيدى.
2024 جىلى Halyk 921 ملرد تەڭگە كولەمىندە تابىس تاپتى. ال بيىلعى جىلى ولار 1،1 ترلن تەڭگە پايدا تاپساق با دەيدى، ياعني شامامەن 20% ءوسىم. ارينە، اتالعان ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر بولجامدى پايىزدى ءسال تومەندەتىپ الىپ وتىر. ايتپەسە، 2024 جىلى Kaspi بانكتىڭ تاپقان تابىسى 25%، ال Halyk بانكتىكى 33% بولعانى بەلگىلى.
PS. نەگىزى، اتالعان ەكى بانكتى قاراپايىم تۇتىنۋشىلار كوپ پايدالانادى. ءبىرى سيفرلىق ارتىقشىلىعىن دۇرىس كورسە، ءبىرى سالالىق باعىتىن ۇتىمدى پايدالانۋدا. ياعني، ءبىرىنىڭ سيفرلىق قوسىمشاسى جاقسى جەتىلدىرىلگەن، قاراپايىم تۇتىنۋشىعا قولايلى، ال ەكىنشىسىندە، اسىرەسە، بيۋدجەتتە جۇمىس ىستەيتىندەر توپتاسقان. جالاقىنى وسى بانكتەن الاتىندىقتان، جۇمىسشى نەسيەنى دە وسى بانكتەن الۋعا تىرىسادى، ويتكەنى بۇل رەتتە قانداي ءبىر جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلاتىندىعى بەلگىلى.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "وكىرتىپ تابىس تاپسا دا مەملەكەتتەن العان قارىزىن قايتارماي جۇرگەن قاي بانكتەر" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. سونداي-اق "قاڭتار ايىنىڭ قورىتىندىسى: بانك سەكتورىندا اكتيۆتەر قىسقارىپ، دەپوزيتتەر دە ازايعان" دەگەن ماتريالدى دا وقي وتىرىڭىزدار. قازاقستاندا كاپيتالدىڭ سەكتورلىق كونترسيكلدى بۋفەرىن ەنگىزۋ جايى قاراستىرىلۋدا. بانكتەر بۇل رەتتەگى تالاپتى 2026 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ ورىنداۋعا كوشەدى. ۇلتتىق بانك بۇل شارالار جۇيەدەگى قاۋىپ-قاتەر تاۋەكەلدەرىن تومەندەتۋ ءۇشىن قولعا الىنىپ وتىرعانىن ناقتىلايدى.
