جاقىندا بەلگىلى كاسىپكەر احمەتبەك نۇرسيلا دزيۋدودان پاريج وليمپياداسىنىڭ جەڭىمپازى اتانىپ، ءدۇيىم جۇرتتىڭ كوزىنە جاس، كوڭىلىنە قۋانىش سىيلاعان ەلدوس سمەتوۆتىڭ جەڭىسىنە بايلانىستى الەۋمەتتىك جەلىدە جازبا جاريالادى. بۇل ءوز كەزەگىندە كوپشىلىكتىڭ قىزۋ تالقىسىنا ءتۇستى. ءبىرى اشۋعا ءمىنىپ، كاسىپكەردى سوگىپ جاتسا، ەندى ءبىرى ونىڭ پىكىرىن قولداي كەتتى. وسى تۇستا Dalanews.kz تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە جازباسى ۇلكەن رەزونانس تۋدىرعان اۆتوردىڭ جەكە پىكىرىن سۇراپ كوردى.
احمەتبەك نۇرسيلا ادەتتەگىدەي ءسوز باسىن ابايدىڭ ولەڭ جولدارىنان باستادى. ونىڭ سوزىنشە، سپورت سالاسىنداعى جەتىستىكتەر - بوس ماقتانىش.
“وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق” دەپ اباي اتامىزدىڭ سوزىنە قايتا ورالعىم كەلەدى. ماقتان دەگەن نە؟ بۇل جاقسى قاسيەت پە؟ ”ايداعانىڭ بەس ەشكى، ىسقىرىعى جەر جارادى” دەيدى.
مىسالى، قازاقستان نە دەپ ماقتانادى؟ ءيا، ەلگە اتاعىمىز شىعىپ جاتىر. نەمەن ماقتاناسىڭ؟ اسكەرىمىزبەن ماقتانامىز با؟ عالىمدارىمىزبەن ماقتانىمىز با؟ وندىرىسپەن ماقتانامىز با؟ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىمەن ماقتانامىز با؟ وسىنداي ۇلان-عايىر جەرىمىز بار، ءبىراق حالقىمىزدىڭ 80 %-ى كەدەي دەپ ماقتانىمىز با؟ ورتا جاسى ەڭ تومەن ەل دەپ ماقتانامىز با؟ سوندا ءبىز نەمەن ماقتانامىز؟ قازاقستاندى نە دەپ تانىتادى؟ ەلدىڭ ءبارى بىلەدى-مىس، الايدا سوعان مەنىڭ ميىم جەتپەيدى. سول ماقتاناتىنداي قازاقتى نە دەپ تانىتتى؟
بۇگىن بىرەۋ باسقالار “قازاقستان” دەگەن ەلدىڭ بار ەكەنىن بىلەدى دەيدى. ءيا، حالقى توزاقتا تۇرىپ جاتقان، اۋعانستان دەگەن ەل دە بار. افريكانىڭ حالقى دا سۇمدىق كەدەي تۇرادى. وسىنداي ەل دە بار. ەندى ونىڭ نەسى ماقتانىش؟ سوعان مەنىڭ ميىم جەتپەيدى. بالكىم، مەن توپاس شىعارمىن. ءبىراق مەن مۇندا ماقتاناتىن ەش نارسە كورىپ تۇرعانىم جوق. ابايدىڭ “ءبىر داۋرەن كەمدى كۇنگە – بوزبالالى” دەگەن ولەڭىنىڭ مىنا ءبىر شۋماقتارىنا ءمان بەرىڭىزدەرشى.
ءبىر داۋرەن كەمدى كۇنگە - بوزبالالىق،
قارتايماستاي كورمەلىك، ويلانالىق.
جاستىقتا كوكىرەك زور، ۋايىم جوق،
دەيمىز بە ەشنارسەدەن قۇر قالالىق.
بار ويى - ولەڭ ايتىپ، ءان سالالىق،
بىرەۋدى قالجىڭ قىلىپ قولعا الالىق.
قىزدى اۋىلعا قىرىنداپ ءۇيىر بولسا -
كوڭىلىنە زور قۋانىش ءبىر بادالىق.
دەمەڭدەر ونبەس ىسكە جۇبانالىق،
اقىل تاپساق، مال تاپساق، قۋانالىق.
قىزدى سۇيسەڭ، ءبىردى-اق ءسۇي، تاڭداپ تاۋىپ،
كورسە قىزار، كۇندە اسىق - ديۋانالىق.
جاستىقتا ءبىر كۇلگەنىڭ - ءبىر قارالىق،
كۇلكى باققان ءبىر كورەر بيشارالىق.
اۋەلى ونەر ىزدەلىك قولدان كەلسە،
ەڭ بولماسا ەڭبەكپەن مال تابالىق” ، - دەيدى ول.
كاسىپكەر سوزىنە دايەك رەتىندە يزرايل مەملەكەتىنىڭ جاي-كۇيىن مىسالعا كەلتىردى.
“نەگە مەن قارسىمىن؟ مىسالى، ءقازىر ءيزرايلدى الىپ قارايىق. الەمنىڭ باسىم بولىگى جابىلىپ، “قوي” دەسە دە، قويماي جاتىر. اتا جاۋلارىمەن سوعىسۋدا. ولاردىڭ ارەكەتىن دۇرىس دەپ ايتپايمىن. ءبىراق 10 ملن-عا جۋىق حالىق تۇراتىن يزرايل قارۋلانۋ جاعىنان، ياعني “قورعانىسى” بويىنشا الەمنىڭ الپاۋىت ەلدەرىنىڭ اراسىندا 17ء-شى ورىندا تۇر. ال بىزدە ساربازدارىمىز شىعادى، ءبىراق مىلتىعى دۇرىس اتىلمايدى.
وسىنداي التىن ساندىقتا جالاڭبۇت وتىرعانىمىزبەن ماقتانامىز با؟ الەمگە ماقتاناتىنداي ءبىزدىڭ جاستارىمىز شەتەلگە كەتىپ، فەيسبۋكتە، گۋگلدا جۇمىس ىستەپ جاتىر. سونىڭ ءبىرى تۋعان جيەنىم - نۇرداۋلەت. ول كەلىنىممەن بىرگە “گۋگلدا” جۇمىس ىستەيدى. سولاردىڭ جانىنداعى دوستارىن دا كوردىم. دەڭگەيلەرى وتە جوعارى.
تاعى ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. ماسەلەن، مۇحتار تايجاننىڭ بالاسى يلون ماسكتىڭ جوبالارىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى. نەگە سولارمەن ماقتانبايمىز؟ نەگە عالىمدارمەن ماقتانبايمىز؟ نەگە ەرەجەسىز جەكپە-جەك پالۋاندارىمەن ماقتانامىز؟ الدا-جالدا ءبىر جاعداي بولسا، ەرتەڭ سول پالۋاندار راكەتانى ۇرىپ قۇلاتا ما؟ تاڭكىلەردى الىپ سوعا ما؟ سول قازاققا تاماق بولا ما، ءۇي بولا ما؟ جاستاردىڭ باسىم بولىگى بوكسەر نەمەسە ءانشى بولامىن دەيدى. سەبەبى ولار حالىق الدىندا جۇرەدى. وسىلايشا ءبارى جاپا تارماعاي نە ءانشى، نە بوكسەر بولعىسى كەلەدى. نەگە سولار بىلىم-عىلىممەن اينالىسپايدى؟ سولاي ىستەسە مەن قۋاناتىن ەدىم. ءىشىڭ تار، قۋانا المايسىڭ دەيدى. مەن ءبىلىم-عىلىم جولىنا تۇسكەن، جاڭالىقتار اشقان، ەلىمىزدى وركەندەتەتىن جاستاردىڭ جەتىستىكتەرىنە قۋانامىن. ال ەندى وليمپيادادا دزيۋدودان مەدال الدى دەيدى. بۇل قازاققا نە بەرەدى؟ ماعان ەشتەڭە كەرەك ەمەس، مەنىڭ جاعدايىم بار. مەندە ەشقانداي ماسەلە جوق. ءبىراق ول قازاق حالقىنا نە بەرەدى؟ سول سالىناتىن ءۇي بولا ما، ەگىن بولا ما؟ ناۋقاستارعا ەم بولا ما؟ نە دەپ قۋانامىز؟”، - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى كاسىپكەر.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن احمەتبەك نۇرسيلا اباي اتامىزدىڭ ءسوزىن مىسالعا كەلتىرىپ، جەلىدە جازبا جاريالاعان ەدى.
“نادان ەل قۋانباس نارسەگە قۋانادى
ءقازىر “وتىرىك كولگىرسىمەشى ەي، حايپ ءۇشىن جازىپ وتىرسىڭ” دەگەن كوممەنتتەردەن كوز اشا المايتىنىمدى بىلەمىن.
وليمپيادا دەگەن نارسە بولايىن دەپ جاتقانان وسى فب دا “رىباكينا وليمياداعا بارمادى، قازاقتىڭ تۋىن مەنسىنبەدى” دەگەن ماقالادان سودان كەيىن “وليمپيادا اشىلۋى ناشار بولدى” دەگەن تاعى ءبىر ماقالادان كوزىم شالىپ قالىپ” حالىقتىڭ اقشاسىن شاشۋ فەستيفالى باستالايىن دەپ جاتىر ەكەن عوي” دەپ قويعام بۇگىن دوستاردىڭ چاتىنان “ەلدوس چەمپيون” دەگەن (ءدال وسىلاي جۇمساق بەلگىمەن جازىلعان) جازبانى وقىپ قالدىم. بىردەن اباي جارىقتىقتىڭ بالۋان مەن بايگە جايلى ءسوزى ەسىمە ءتۇستى.
“ءبىزدىڭ قازاقتىڭ قوسقان اتى الدىندا كەلسە،كۇرەسكە تۇسىرگەن بالۋانى جىقسا، سالعان قۇسى السا، قوسقان ءيتى وزگەدەن وزىپ بارىپ ۇستاسا، ەسى شىعىپ ءبىر قۋانادى.
بىلمەيمىن، سودان ارتىق قۋانىشى بار ما ەكەن؟ ءاي، جوق تا شىعار! وسى قۋانىش ءبارى دە قازاق قارىنداستىڭ ورتاسىندا ءبىر حايۋاننىڭ ونەرىنىڭ ارتىلعانىنا يا ءبىر بوتەن ادامنىڭ جىققانىنا ماقتانارلىق نە ورنى بار؟
جۇيرىك ات – كەيدە ول ەلدە، كەيدە بۇل ەلدە بولاتۇعىن نارسە، قىران قۇس تا، جۇيرىك يت تە – كەيدە ونىڭ قولىنا، كەيدە مۇنىڭ قولىنا تۇسەتۇعىن نارسە.
كۇشتى جىگىت تە ۇنەمى ءبىر ەلدەن شىعا ما؟ كەيدە انا ەلدەن، كەيدە مىنا ەلدەن شىعادى. مۇنىڭ ءبارىن ادام ءوز ونەرىمەنەن جاساعان جوق. ءبىر وزعان، ءبىر جىققان ۇنەمى وزىپ، ۇنەمى جىعىپ جۇرمەيدى.
سونىڭ ءبارىن دە بىلە تۇرا، جەرگە كىرگەندەي بولىپ يا ءبىر ارامدىعى، جاماندىعى شىققانداي نەسىنە ۇيالىپ، قورلانادى ەكەن؟
ەندى وسىلاردان بىلسەڭىز بولادى: نادان ەل قۋانباس نارسەگە قۋانادى ءھام جانە قۋانعاندا نە ايتىپ، نە قويعانىن، نە قىلعانىن ءوزى بىلمەي، ەسى شىعىپ، ءبىر ءتۇرلى ماستىققا كەز بولىپ كەتەدى. ءھام ۇيالعاندارى ۇيالماس نارسەدەن ۇيالادى، ۇيالارلىق نارسەدەن ۇيالمايدى.
مۇنىڭ ءبارى – ناداندىق، اقىماقتىقتىڭ اسەرى.
بۇلارىن ايتساڭ، كەيبىرەۋى «راس، راس» دەپ ۇيىعان بولادى. وعان نانبا، ەرتەڭ ول دا الگىلەردىڭ ءبىرى بولىپ كەتەدى، – دەپ جازدى ول.
