ق ر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ مۇشەسى سامات نۇرتازا اەس-تىڭ ەلىمىزگە ينۆەستورلار تارتۋ ماسەلەسىنە اسەرى تۋرالى باياندادى. ول شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن ەلىمىزدەگى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۋاتى وتە ماڭىزدى ەكەنىن العا تارتتى.
ەلىمىزدىڭ جەر اۋماعى وتە ۇلكەن، الەمدە 9-ورىن الاتىنىمىز بەلگىلى. قازاقستاننىڭ باتىسى مەن سولتۇستىگىن، شىعىسىن ەنەرگيامەن قامتاماسىز ەتكەنىمىزبەن وڭتۇستىكتە ەنەرگيا تاپشىلىعى ماسەلەسىن جويا الماي وتىرمىز. وڭتۇستىكتە قازاقستان حالقىنىڭ ەلۋ پايىزى ءومىر سۇرەدى. سول ەلۋ پايىزىنا ەنەرگيا تاپشىلىعى جىلدان جىلعا قاتتى سەزىلىپ كەلەدى. ءبىرقاتار ازاماتتار نەگە جەل، كۇن، سۋ، گاز جانە كومىر ارقىلى وندىرىلەتىن ءداستۇرلى ەنەرگيا كوزدەرىن جاڭعىرتپاسقا دەپ پىكىر بىلدىرەدى. ءبىز وكىنىشكە قاراي گازى ەمەس مۇنايى كوپ ەلمىز. گازدى كەرىسىنشە وزگە ەلدەردەن ساتىپ الامىز. كومىرىمىز كوپ بولعانمەن، ءبىز سياقتى دامىپ، حالقىنىڭ سانى ارتىپ كەلە جاتقان ەل ءۇشىن ول جەتكىلىكتى ەمەس. ونىڭ ەكولوگيالىق كەرى اسەرى تاعى بار، ءتىپتى سوڭعى جىلدارى اپپاق قاردىڭ نە ەكەنىن ۇمىتىپ قالدىق.
سونىمەن قاتار كوپ ادامداردا چەرنوبىل اپاتىنا بايلانىستى قورقىنىش بار. ونداعى اەس-تىڭ مودەلى ەسكى ءتۇرى بولاتىن. ال فۋكۋسيماداعى جاعدايدا مۇحيت سۋى 13 قابات ءۇيدىڭ دەڭگەيىندەي بيىككە كوتەرىلگەن. بۇل رەتتە بىزدە ونداي مۇحيت سۋلارى جوق ەكەنىن بىلەسىز. ەلىمىزدە وزەندەر تاپشى، سوندىقتان گيدروستانسالاردى دا دامىتۋ قيىن. قازىرگى قولدانىستاعى ەنەرگيا كوزدەرى بۇگىن بار، ەرتەڭ جوق نارسە، سول سەبەپتى بىزگە اەس قاجەت ەكەنى ءسوزسىز.
سونىمەن قاتار كوپتەگەن جەكە ينۆەستورلار جالپى ورتالىق ازياعا كەلىپ، ءوندىرىس ورىندارىن سالامىز دەسە وعان قۇشاعىمىز اشىق، سالاتىن جەرىمىز دايىن بولعانمەن، جەمە-جەمگە كەلگەندە ولاردى ەڭ ءبىرىنشى كەرەگى ەلەكتر ەنەرگياسىمەن تولىق قامتاماسىز ەتە الماي قالامىز دا سودان ولار بىزگە كەلىپ قارجى قۇيىپ، جوبا باستاۋعا بەتتەمەي قويادى. ال ينۆەستور كەلمەگەن ەلدىڭ الەمدە بەدەلى مەن قاۋىپسىزدىگى كۇشتى بولمايدى. سەبەبى ءبىر ەلگە ينۆەستيسيا قۇيعان كومپانيا ءوزىنىڭ قامى ءۇشىن بولسا دا سول ەلدەگى ساياسي، ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ تۇراقتى بولۋىنا مۇددەلىلىك تانىتادى.
ءقازىر سونداي-اق اەس-تى قاي مەملەكەت سالادى دەگەن سۇراق كوپشىلىكتى ءجيى مازالايدى. ەگەر رەفەرەندۋمدا اەس سالۋ تۋرالى وڭ شەشىم قابىلدانسا، ءقازىر ۇمىتكەر بولىپ تۇرعان ءتورت مەملەكەت – جۇڭگو، كورەيا، رەسەي جانە فرانسيا ەلدەرىنىڭ بىرەۋىن تاڭدايدى نەمەسە كونسورسيۋم رەتىندە، ياعني ءار مەملەكەت ستانسانى ءبولىپ سالادى، بىرەۋى قورعانىن، ءبىرى رەاكتورىن، تاعى ءبىرى باسقا دا بولىكتەرىن سالادى. بۇل مەنىڭ جەكە پىكىرىم.
رەفەرەندۋمدا ءبارى «ءيا» دەگەننىڭ وزىندە اەس بىردەن ءقازىر سالىنايىن دەپ جاتقان جوق، وعان 10 جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. بولاشاق ۇرپاعىمىز ەنەرگيا تاپشىلىعىن كورمەي، بىرەۋدەن ساتىپ الۋعا مۇقتاج بولماي ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن ءقازىر دۇرىس شەشىم قابىلداۋىمىز كەرەك. جەرىمىزدىڭ اۋماعى تىم ۇلكەن بولعاندىقتان ءتىپتى بىزگە بولاشاقتا ءبىر اەس-تىڭ ءوزى ازدىق ەتەدى. تۇبىندە اقىلعا جەڭدىرسەك، ەلدە بىرنەشە اتوم ستانساسىن سالۋ قاجەت بولادى. جالپى دامۋشى ەل رەتىندە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە اەس سالۋ قاجەتتىلىگى ارتىپ كەلەدى، ءتىپتى ونى سالۋ ۋاقىتىنان كەشىگىپ تە جاتىرمىز. قازاقستاندا ءومىر سۇرەتىن 20 ملن حالىقتىڭ ىشىندە 12 ملن ادامنىڭ داۋىس بەرۋگە قۇقىعى بار. سول ازاماتتار بيىل 6 قازاندا وتەتىن رەفەرەندۋمدا جالپى ۇلت بولىپ، ءبىر دۇرىس شەشىمگە كەلەدى دەپ سەنەمىن.
