«... «اباي جولى» ەپوپەياسى ارقىلى قازىرگى قازاق پروزاسى كۇللى دۇنيە ءجۇزى ادەبي كلاسسيكانىڭ شىرقاۋ شىڭىنا شىقتى. بۇل دا از، الەمنىڭ باسقا ەلدەرىندە دە وعان تەڭ كەلەتىن شىعارما تابۋ قيىن. بۇل،مەنىڭ ويىمشا، حح عاسىرداعى ەڭ ۇزدىك شىعارمالاردىڭ ءبىرى...»»
فرانسۋز جازۋشىسى لۋي اراگون.
قازاق حالقى ەرتەدەن اق ونەرگە، بىلىمگە، سالت-داستۇرگە باي حالىق بولىپ قالىپتاسقان بولاتىن. ءار قيلى زاماندا باسىنان وتكەرگەن قيىن-قىستاۋ زاماندارعا قاراماستان، ءوز قۇندىلىقتارىن ساقتاپ قالعان قايسار حالىق ەكەنى بارشاعا ءمالىم. سول باستى قۇندىلىقتارىمىزدىڭ ءبىرى- ادەبيەتىمىز ەكەنى بەلگىلى. قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋى مەن ونىڭ كەلەسى ۇرپاقتارعا ساقتالۋى جولىندا قازاعىمىزدىڭ كوپتەگەن اعارتۋشى عالىمدارى مەن جازۋشى،اقىندارى تەر توگە ەڭبەك ەتىپ، تاريحتا ەسىمدەرى التىن ارىپتەرمەن جازىلدى. تاريحىمىز بەن ادەت-عۇرىپ، ءسالت-داستۇرىمىزدى ۇشتاستىرا بىلگەن شوقتىعى بيىك شىعارمالاردىڭ ءبىرى - «اباي جولى» رومانى.قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆ ءوزىنىڭ وسى ەپوپەياسى ارقىلى حح عاسىرداعى قازاق ادەبيەتىنە ۇلكەن جاڭالىق اكەلدى. كىتاپتىڭ العاشقى باسىلىمى 1942 جىلى، ەكىنشى تومى 1947جىلى، ال ءۇشىنشى جانە ءتورتىنشى تومدارى 1952،1956 جىلدارى جارىق كوردى.بۇرىن سوڭدى قازاق ادەبيەتى تاريحىندا ورىن الماعان تۋىندى الەمدى تاڭ قالدىرىپ،دۇنيە جۇزىندەگى ساراپشىلاردىڭ تاراپىنان اسا جوعارى باعالاندى. قازاقتىڭ اسا باي ءارى كوركەم تىلىمەن ورنەكتەلىپ جازىلعان بۇل شىعارما قازاقتىڭ بار بولمىسىن بارىنشا اشىپ كورسەتىپ، حالقىمىزدىڭ بارشا الەمگە تانىلۋىنا تۇرتكى بولدى. اتالعان روماننىڭ باستى كەيىپكەرى قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن جۇلدىزى، قازاق جازبا ادەبيەتەنىڭ، ادەبي ءتىلىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، اعارتۋشى، ۇلى اقىن –اباي قۇنانبايەۆ. اۋەزوۆتىڭ ۇلتتىق تىلمەن كوركەم سۋرەتتەي بىلگەن ءبىلىمدى سۇيگەن، ادىلدىكتى سۇيگەن اباي بەينەسىنەن ۇلگى تۇتار تۇلعا رەتىندە ودان اسقان ادام جوق ەكەندىگىن ۇعىنۋعا بولادى.ءوز زامانىندا اكەنىڭ ەمەس، حالىقتىڭ ۇلى بولا بىلگەن ول قازىرگى جاستارىمىزعا اتانىڭ ەمەس، ەل قامىن جەگەن، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا كوڭىل بولە بىلگەن، ۇلتجاندى ازامات بولۋ كەرەكتىگىن ۇقتىرعانداي. «اباي جولى» رومانىندا قازاقتىڭ ۇلى تۇلعاسى ابايدىڭ ونەگەلى ءومىرى باياندالۋىمەن قاتار، قازاق حالقىنىڭ تاربيەلىلىگى، سالت-داستۇرگە بەرىكتىگى، دانا حالىق ەكەندىگى سۋرەتتەلەدى. كامەرۋن جازۋشىسى: «مەن بۇرىن قازاقتار تۋرالى ەستىمەگەنمىن،ەندى ولاردى وتە جاقسى بىلەمىن. سەبەبى، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ كىتابىن وقىدىم، قازاقتىڭ ۇلى اقىنى ابايمەن تانىستىم. شىعارمانى وقي وتىرىپ، ابايمەن بىرگە ءومىر ءسۇرىپ،قازاق دالاسىنىڭ اۋاسىمەن تىنىستاعانداي كۇي كەشتىم» دەپ ءوز تاڭدانىسىن بىلدىرگەن بولاتىن. الەم وقىرماندارىنىڭ وتە ۇلكەن قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرعان رومان قازىردە 116 تىلگە اۋدارىلىپ شىقتى. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە بولاشاق جاستارىمىزدى وسىنداي ۇلى تۇلعالاردىڭ ۇلگى تۇتار ءومىر جولىمەن تانىستىرۋدا، قازاقي ءسالت-داستۇرىمىز بەن ادەت-عۇرىپىمىزدى تۇسىندىرۋدە، قازاق ادەبيەتىن ودان ءارى دامىتۋ جولىندا ءتۇرلى جوبالار دايىندالىپ، ءىس-شارالار وتكىزىلۋدە. وسى جولدا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بيولوگيا جانە بيوتەحنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ بيوفيزيكا جانە بيومەديسينا كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىلارى دا ءوز ۇلەستەرىن قوستى. كافەدرا وقىتۋشىلارىنىڭ ۇيىمداستۋىمەن ستۋدەنتتەر اراسىندا «100 كىتاپ» جوباسى اياسىندا «اباي جولى» رومانى اتتى ادەبي كەش وتكىزىلدى. اتالعان ءىس-شارا ستۋدەنتتەرگە قازاق ادەبيەتىندە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار الەم ادەبيەتىندە اسا قۇرمەتتى ورىنعا يە، قازاقتىڭ ۇلى تۇلعاسى ابايدىڭ ونەگەلى ءومىرىن تانىستىرىپ، «اباي جولى» رومانىنىڭ، جالپى قازاق ادەبيەتىنىڭ ماڭىزدىلىعى مەن تەڭدەسىز باعاسىن جەتە تۇسىندىرۋگە باعىتتالدى. «100 كىتاپ» جوباسىنا ساي وتكىزىلگەن شارادا ستۋدەنتتەر باستى كەيىپكەرىمىز ابايدىڭ ومىرىمەن تەرەڭىرەك تانىسىپ، «اباي جولى» رومانىنا تالداۋ جاسادى. كەشكە قاتىسۋشىلار ءوز وي پىكىرلەرىن بىلدىرە وتىرىپ، قىزىقتى اقپاراتتارمەن الماستى. الەم تاڭدانىسىن تۋدىرعان تۋىندىنىڭ نەگىزگى مازمۇنىنا نازار قويىلىپ، قورىتىندىسىندا ءتىلىن،ءدىنىن،تاريحىن، ءسالت-داستۇرىن، ادەت-عۇرپىن، ەل مادەنيەتىن ساقتاي بىلگەن حالىق قانا ىرگەسى بەرىك، الىپ ەلگە اينالاتىندىعى ءتۇسىندىرىلدى.سونىمەن قاتار،ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلار اراسىندا تاقىرىپقا ساي سۇقبات ءجۇرىپ، كورگەنى مەن تاجىريبەسى مول ۇستازدار قاي جەردە بولماسىن ۇلى تۇلعا اباي سىندى ادامگەرشىلىكتى، ادىلەتتىلىكتى قولداۋ ءارقاشان دا جەتىستىككە جەتكىزەتىنىن ايتىپ، ومىرلىك اقىل كەڭەستەرىمەن ءبولىستى. جەتپىس جىلدان اسسا دا ءوز ماڭىزدىلىعىن جوعالتپاعان «اباي جولى» سىندى ادەبي بايلىقتارىمىزدىڭ بۇدان كەيىن دە ءوز باعاسىن جوعالتپاي، قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن ساقتالعانى سەكىلدى كەلەسى ۇرپاقتا دا جالعاسىن تابۋى ءۇشىن جانە ەلىمىزدىڭ بولاشاعى بولىپ تابىلاتىن جاستارىمىزدى ۇلتجاندىلىققا باۋلۋدا وسىنداي تاربيەلىك ءمانى زور جوبالاردىڭ ءجيى ۇيىمداستىرىلىپ تۇرۋى نۇر ۇستىنە نۇر بولارى ءسوزسىز.
بيولوگيا جانە بيوتەحنولوگيا فاكۋلتەتى
بيوفيزيكا جانە بيومەديسينا
كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىلارى:
ب.ع.د.، پروفەسسور – مۋرزاحمەتوۆا م.ك.،
ەدۆايزەر، PhD – جامانبايەۆا گ.ت.
PhD- ىدىرىس ءا.
