Әр елдің мемлекеттік рәміздерінде халықтың жаны, жүрегі, рухани құндылығы һәм дүниесі бар. Мемлекеттік Ту, Елтаңба және Әнұран азаматтардың отансүйгіштігі мен ұлттық бірегейлігін нығайтуда маңызды рөл атқарады. Сол себептен де елімізде мемлекеттік рәміздерге ұқыптылық пен құрметпен қарауды насихаттау мақсатында түрлі шаралар қабылданып жатыр.
Жас мемлекеттің өз рәміздерін қорғау үшін қолға алған алғашқы шаралары – заңнамалық деуге негіз бар. Елдің барлық азаматтары мен қонақтары Туды, Елтаңбаны және Әнұранды пайдалану мен қорғауды реттейтін «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері туралы» Заңына сәйкес, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге міндетті. Бұл заңда мемлекеттік рәміздерді қалай және қайда қолдануға болатыны қатаң нақтыланып, оларды құрметтемегені үшін қандай жаза қолданылатыны қарастырылған.
Біреуді бірден бір нәрсені жақсы көруге немесе құрметтеуге мәжбүрлеу мүмкін емес екені де әмбеге аян. Сондықтан да мемлекеттік рәміздерге деген ыстық сезім, Отанға деген сүйіспеншілік патриоттық тәрбие жұмысының маңызды бөлігі болып саналады. Қазақстанның мектептері мен жоғары оқу орындарында мемлекеттік рәміздерге деген құрметті арттыруға бағытталған сабақтар мен іс-шаралар жиі өткізілуде.
Мемлекеттік рәміздерге деген құрмет сезімін оятудың тағы бір шарасы – мәдени шаралар. Елімізде Туды көтеруге арналған ресми рәсімдер жүйелі түрде өткізіліп, Әнұран спорттық және мәдени іс-шараларда үнемі орындалады. Келесі жолы осы іспетті іс-шаралардың бірінде бола қалсаңыз, Мемлекеттік Әнұран орындалған кезде қатысушылардың бәрі бір ауыздан қалай тұрып, оң қолын жүрек тұсына қоятынына назар аударып көрсеңіз болады.
– Меніңше, бұл бағыттағы жұмыстар ілгерілеп бара жатқан сияқты. Өйткені, азаматтарымыз рәміздерге қатысты орындалатын дәстүрлерге әбден үйреніскен. Оның үстіне, туған еліне құрмет көрсетудің түрлі құптарлық тәсілдері көрініс табуда. Бұған мысал ретінде Туды терезеге ілуге немесе өзіңізбен бірге алып жүруге бұрын заңмен тыйым салынғанын еске салайық. Туған елінің Туын неге пайдалана алмайтынын ешкім түсінбеді. Қазір бұл тыйым алынып тасталды. Мұндай шешімнің ықпалының жақсы мысалын біз жақында көрдік. Парижде өткен Олимпиада кезінде көптеген адамдар біздің Туымызбен Францияны аралады. Бұл Еуропада тұратын жерлестеріміз және спортшыларымызды қолдауға Қазақстаннан барған туристер болатын. Трибунадан көк байрағымызды желбіреткен адамдарды көргенде, елге деген мақтаныш сезімі оянады, үлкен іске атсалысуға деген құлшыныс артады. Бір-бірімізден соншалықты алшақ жатқанның өзінде біз мемлекеттік рәміздер мен Отанға деген сүйіспеншіліктің арқасында бірлікті, ынтымақты сезінеміз, – дейді журналист әрі блогер Айжан Әуелбекова.
Отандық БАҚ-тар да ұлтты патриоттыққа тәрбиелеу бағытында көп еңбек етуде. Әлеуметтік желілердегі газеттер мен ақпарат агенттіктерінің беттерінде мемлекеттік рәміздердің маңызын кеңінен насихаттауға және түсіндіруге арналған науқандар жүйелі түрде жүргізіліп тұрады. Осындай іс-шаралар барысында халыққа мемлекеттік рәміздердің тарихы мен қызықты деректері айтылып, белгілі тұлғалар өз пікірлерімен бөлісіп, мамандар түрлі кеңестер береді. Бұл науқандарда Қазақстанның мемлекеттік рәміздерін құрметтеудің маңыздылығын көрсететін бейнероликтер мен жарияланымдар жиі кездеседі.
Сонымен қатар, Айжан Әуелбекова Мемлекеттік Әнұранға көп көңіл бөлу қажеттігін айтады. Оны құрметтеп, орынды пайдаланып, жерлестеріңіз орындаған кезде қолдау көрсету аса маңызды.
– Бізде жай ғана керемет Әнұран бар, ол үшін композитор Шәмші Қалдаяқовқа мың алғыс айтуға тиіспіз. Елдің бұл басты әні әдемі, есте қаларлық әуенге ие. Мен жақында Роза Бағланова туралы фильмді көрдім, енді ол туралы мүмкіндігінше көп адамдарға айтуға тырысамын. Ол кейін әнұранға айналған «Менің Қазақстаным» әнінің алғашқы орындаушысы болды, сонымен қатар ол әнді орындап қана қоймай, еліміздің тарихында маңызды рөл атқарды. Оны көптеген ықпалды адамдар, КСРО-ның бірінші басшысы Иосиф Сталиннің өзі бағалап, құрметтеген. Роза Бағланова өзінің осындай ықпалын пайдаланып, жерлестеріне көмектесіп, қарапайым халықтың атынан сөз сөйледі. Бұл әуен қай кезде де рухты, айбынды, асқақ болды және ол тәуелсіз Қазақстанның Әнұранына айналды. Қай жерде болсаңыз да, бұл әуезді естігенде тоқтай қалып, қосыла шырқайсыз, ол сонысымен құдіретті, – деп жалғастырды Айжан.
Оның ойынша, Әнұранның ел ішінде де, шетелде де айтулы шаралардың барлығында орындалғаны сәтті шығады.
– Тағы да Олимпиада тақырыбына еріксіз оралайын. Өкінішке қарай, біздің Әнұранымыз Францияда бір-ақ рет ойналды, бірақ бұл сәтті одан да әсерлі етеді. Елдос Сметовті марапаттау рәсімінен кадрларды бүкіл ел көрді. Еліңнің Туын көргенде, Әнұранымыздың шырқалғанын естисің, Отаныңды мақтан етесің. Мұндай сәттерде сіз бәрін ұмытып, Қазақстанмен ғана мақтанасыз. Сіз өз еліңізді сүйетіндігіңізді түсінесіз, бұл оны қадірлеуге, құрметтеуге, қорғауға тиісті қасиеттері, – дейді А.Әуелбекова. – Мемлекеттік рәміздерді қорғауды көздейтін заңда мемлекеттік рәміздерді құрметтемегені үшін жазалау, оның ішінде айыппұлдар және басқа да санкциялар қарастырылғаны маңызды рөл атқарады. Бұл халық арасында рәміздерге деген құрметтің жоғары деңгейін сақтауға көмектеседі. «Егер мен бір жерден жыртылған Ту көрсем, ешқашан алаңсыз өтпеймін. Ол қандай да бір әкімшілік ғимарат болса, мен сонда барып, бұл туралы ескертемін немесе менеджерге басқа жолмен хабарласамын. Егер бір жерде Елтаңба стандартқа сай келмесе немесе біреу түсін өзгертіп, лас Тумен бізді масқараласа, бұл туралы әрбір азамат айтуы керек. Ту мен Елтаңба мемлекеттің рәміздері ғана емес, ол біздің бет-бейнеміз. Елімізге келген шетелдіктер бізді өз құндылықтарымызға қаншалықты құрметпен қарайтынымызбен бағалайды, – деп қосты Айжан.
Бірақ азаматтарда қажетті құрмет болмаса, үкіметтің ешқандай шарасы түк пайда әкелмейді. Ең алдымен, әрбір қазақстандық мемлекеттік рәміздердің қолданылуын реттейтін заңнаманы білуі тиіс. Заңды білу, әдейі болмаса да, құрметтемеушіліктен аулақ болуға көмектеседі. Біз мемлекеттік рәміздерді дұрыс пайдалануды және көрсетуді білуіміз қажет. Мысалы, Ту ережелерге сәйкес көтеріліп, ілініп тұруы керек, Елтаңба орынсыз контексте пайдаланылмауы тиіс, Әнұран құрметпен және тік тұрып орындалуы міндетті.
Бүгінгі жұмыс келешекте құнсызданбауы үшін ата-аналар мен ұстаздар балалар мен жасөспірімдерді ел рәміздерінің мәні мен маңызын түсіндіре отырып, оларға құрметпен қарауға тәрбиелеуі керек. Балалардың жастайынан мемлекеттік рәміздердің қадір-қасиетін түсініп, оларды мақтан тұтуы өте маңызды.
– Мен журналист ретінде барлық БАҚ осы тақырыпқа жиі назар аударғанын қалаймын. Еліміздің рәміздері барлық құрметке лайық. Бұл маңызды міндет және оған назар аудару керек. Қазақта «Ту ұстаған ұлың құламасын, жығылса да туы биік болсын» деген сөз бар. Қазақ-жоңғар соғысының аңызын баяндайтын қазақ режиссері Ақан Сатаевтың «Жаужүрек мың бала» деген тамаша фильмі бар. Онда, оқиға бойынша, басқыншылық кезінде жасөспірімдер де соғысуға шыққан. Олар мыңнан астам әскер жинады. Ұрыстың негізгі көріністерінің бірінде жаралы ту ұстаушы құлап жатқан сәт, басқа жауынгер жарасына қарамастан, туды құлатпау үшін оған жүгіреді. Мұндай көркемдік тәсілдер режиссердің ой-пікірін керемет көрсетеді, онымен көпшілік келісетін шығар – ту әрқашан биікте болуы керек, – деп түйіндеді Айжан Әуелбекова.
