Keıingi jyldary Instagram men TikTok keńistiginde “utys oıyndary”, “lotereıa” formatyndaǵy naýqandar kóbeıip keledi. Blogerler úı, kólik, turmystyq tehnıka nemese taýar satyp alǵandar arasynda syılyq oınatý arqyly aýdıtorıa jınap, tabys tabýdyń jańa tásilin qalyptastyryp jatyr. Alaıda zańger Aıgúl Orynbek Dalanews.kz redaksıasyna bergen pikirinde mundaı áreketterdiń basym bóligi Qazaqstan zańnamasyna qaıshy ekenin, al qatysýshylar quqyqtyq turǵyda qorǵalmaıtynyn atap ótti.
Lotereıa – tek ýákiletti operatordyń quqyǵy
Aıgúl Orynbektiń aıtýynsha, Qazaqstanda lotereıa ótkizý arnaıy quqyqtyq rejımge jatatyn qyzmet. Iaǵnı, “Lotereıalar jáne lotereıa qyzmeti týraly” zańǵa sáıkes, lotereıany tek ýákiletti operator ótkize alady. Mundaı qyzmet lısenzıalanady jáne memlekettik baqylaýda bolady.
“Sáıkesinshe blogerlerdiń, jeke tulǵalardyń, komersıalyq akkaýnttardyń óz betinshe utys uıymdastyrýyna zań ruqsat bermeıdi. Ataýy “giveaway” nemese “syılyq oınatý” dep ózgergenimen, onyń máni zańsyz lotereıa bolyp qala beredi”, - deıdi zańger.
Onyń sózinshe, áleýmettik jelilerdegi “aqsha jınap, keıin syılyqty utysqa salý” zańsyz lotereıanyń aıqyn belgisi.
Blogerler arasyndaǵy mysaldar kóbeıip barady
Internet-keńistikte mundaı formattaǵy jarnama men aksıalar áli de órship tur.
Máselen, Abdrahmanova Elmıra esimdi bloger úıdi jıi utysqa qoıyp, jaqynda tikeleı efırde bálzamy men shampýnyn satyp alǵandar arasynda utys oınatqan. Úıdiń quny 70 mln teńge dep kórsetilgen.
Soǵan uqsas mysaldar jeterlik. Biri kýrsyn satyp, utysqa qatystyrsa, biri kıim nemese kosmetıkasyn satyp alýdy talap etedi. Endi biri dúkender men meıramhanalarda “20 myń teńgeden joǵary saýda jasaǵandar utysqa qatysady” dep jarnamalap júr.
Zańger bul áreketterdiń barlyǵy lotereıa belgisi bar komersıalyq operasıalar ekenin aıtady.
Blogerlik utysta kepildik joq
Zańdy lotereıa kezinde qatysýshy utysty tolyq kólemde alýǵa quqyly, erejeler ashyq bolýy tıis, daýly jaǵdaıda azamat sotqa nemese ýákiletti organǵa júgine alady.
“Al blogerler uıymdastyrǵan utystarda qatysýshynyń eshqandaı quqyqtyq kepildigi joq. Utys berilmeı qalsa, jaýapty tulǵany anyqtaý qıyn. Mundaı shemalar kóbine alaıaqtyqqa aınalady”, - deıdi Aıgúl Orynbek.
Onyń pikirinshe, azamattar mundaı oıyndarǵa qatysa otyryp, aqshasyn, senimin, quqyqtyq qaýipsizdigin táýekelge tigedi.
Jaýapkershilik: ákimshilik aıyppuldan qylmystyq iske deıin
Zańsyz lotereıaǵa ákimshilik jaýapkershilik, al keı jaǵdaıda qylmystyq jaýapkershilik qoldanylady.
Aıgúl Orynbek 2025 jyly tirkelgen bir isti mysal retinde keltirdi.
“Janábilovtar otbasynyń utys oıyny ákimshilik sotta qaralyp, keıin is Qarjy monıtorıńi agenttigine qylmystyq is retinde joldandy. Sebebi oınatylǵan múlik iri kólemdi dep tanyldy”, — deıdi ol.
Eger halyqty aldaǵany dáleldense, tabys zańsyz jolmen alynǵan bolsa, “Alaıaqtyq” nemese “Zańsyz kásipkerlik” baptary qoldanylýy múmkin.
Zańgerdiń baǵalaýynsha, búgingi blogerlik utystardyń basym bóligi zań talaptaryna saı emes. Azamattardyń quqyqtaryn qorǵamaıdy jáne qoǵam úshin qaýipti quqyqbuzýshylyqqa jatady.
“Utys dep usynylǵan ár árekettiń artynda zańdyq saldar bar. Bloger de, qarapaıym azamat ta sony túsinýi kerek”, - deıdi Aıgúl Orynbek.
Blogerler arasyndaǵy daýly oqıǵalar
Janábilovterge qatysty qylmystyq is
Janábilovter buǵan deıin Instagram paraqshasynda 11 kólikti utysqa tigetinin jarıalaǵan edi. Sharttary da qarapaıym kóringen, jazbany repost jasaý jetkilikti bolatyn. Alaıda 21 tamyzda jurt kútken tikeleı efırdiń ornyna oqyrmandarǵa quny 30 myń teńge turatyn Zhana Business aqyly kýrsynyń siltemesi usynylǵan. Sóıtip konkýrsqa tek kýrsty satyp alǵandar qatysa alatyny belgili bolǵan.
Bul jaǵdaı áleýmettik jeli qoldanýshylary arasynda úlken narazylyq týdyrdy. Aqyry shýǵa aınalǵan másele sotqa deıin jetti.
Janábilovterge Qylmystyq kodekstiń 214- babynyń 1-bóligi boıynsha qylmystyq is qozǵalǵany belgili boldy. Bul bap boıynsha jaza: 2000 aılyq eseptik kórsetkishke deıin aıyppul salý, ne osy mólsherde túzetý jumystary, ne 600 saǵatqa deıin qoǵamdyq jumysqa tartý, ne 2 jylǵa deıin bas bostandyǵyn shekteý nemese sol merzimge bas bostandyǵynan aıyrý.
Nurtaza Nurbektiń isi
Sonymen qatar taǵy bir bloger – Nurtaza Nurbek (Justking laqap atymen tanymal) ákimshilik is boıynsha aıyppul arqalady. Ol Almatyda úı utysyn uıymdastyrǵan. Qarjy monıtorıńi agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Jeńis Elemesov onyń resmı tabysy bolǵan-bolmaǵany jáne salyq tólegen-tólemegeni tekseriledi.
Ánshi Abaı Begeıdiń qyzynyń isi
Sonymen qatar Abaı Begeıdiń qyzy Gúlerkem Nıazqulova men kúıeý balasy zańsyz onlaın-lotereıa ótkizý faktisi boıynsha ustalǵan edi. Bul jóninde Qarjylyq monıtorıń agenttigi málimdedi.
Agenttiktiń málimetinshe, erli-zaıypty Instagram, TikTok jáne Telegram platformalarynda 850 myńnan astam jazylýshysy bar paraqshalar arqyly lotereıa oıyndaryn uıymdastyryp kelgen. Alaıda olardyń tirkelgen resmı lotereıa operatory mártebesi bolmaǵan.
Soǵan qaramastan, olar páter, avtokólik jáne baǵaly syılyqtar utysqa tigilgen aýqymdy oıyndar ótkizgen. Atalǵan lotereıaǵa 1800-den astam azamat qatysqan.
Tergeý derekterine súıensek, zańsyz qyzmetten túsken paıda kólemi 162 mıllıon teńgeden asqan. Keıin kúdiktilerdiń múlikteri men banktik esepshottaryna buǵat qoıylyp, sotqa deıingi tergeý amaldary júrgizilip jatqany jetkizildi.
