Qazaqstandyqtar ózderi ony baıqamasa da ınternettegi alaıaqtyqpen jıi ushtasyp jatady. Ǵalamtordaǵy aram pıǵyldylardy qalaı anyqtaýǵa bolady? Olardyń quryǵyna ilinbeý úshin ne isteý qajet? Osy suraqtarǵa «Otbasy bank» AQ Aqparattyq qaýipsizdik departamentiniń mamandary óz jaýaptaryn berdi.
Búginde alaıaqtyqtyń túrli tásilderi bar. Olardyń qaı-qaısysy bolmasyn, aqshańyzdy qoldy etýdi maqsat kóredi. Qarajatyńyzdy joǵaltyp almas úshin qaskóılerdiń aılasyn aldyn ala anyqtap alý kerek.
Eń kóp taralǵan alaıaqtyq shemalary
"Qyzmetkermin" dep qońyraý shalý
Bul ádis bylaı jumys isteıdi: alaıaqtar ózderin bank nemese quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkeri retinde tanystyryp, kartańyzdan tólem jasalǵanyn habarlaıdy. İzinshe aqshańyzdy siz ruqsat etpegen, bóten tólemderden qorǵaý úshin qarajatty basqa shotqa aýdarýdy nemese tólem kartańyzdyń derekterin aıtýdy usynady.
Keńes: Qarjylyq shottaryńyzdyń rekvızıtterin eshqashan úshinshi tarapqa aıtpańyz. Esińizde bolsyn, bank qyzmetkerleri men quqyq qorǵaý organdarynyń mamandary jeke aqparattaryńyzdy telefon arqyly eshqashan suramaıdy.
Utys jónindegi habarlamalar
Áleýetti jábirlenýshige avtokólik, aqsha, smartfon sıaqty baǵaly zat utqany týraly elektrondy hat joldanady. Biraq júldeni alý úshin alaıaqtar óz qurbanynan belgili bir rekvızıtterge aqsha aýdarýdy suraıdy.
Keńes: Eshqashan beıtanys adamdardyń elektrondy shottaryna, elektrondy ámıandaryna aqsha aýdarmańyz. Júldeni utys oıynyna qatyspaı utyp alý múmkin emes, sony eskerińiz.
Aldyn ala tólem arqyly onlaın saýda
Siz ınternet-dúkennen óte tıimdi baǵamen uıaly telefon, noýtbýk nemese kamera taýyp aldyńyz. Degenmen taýardy satyp alý úshin dúken aldyn ala tólem surap tur.
Keńes: Eshqashan tekserilmegen ınternet-dúkenderdiń elektrondy ámıany men uıaly telefon shottaryna aqsha aýdarmańyz.
Siltemesi bar habarlamalar
WhatsApp-qa, Telegram-ǵa nemese elektrondyq poshtańyzǵa mýzyka, sýret nemese baǵdarlamany júktep alý úshin belgisiz derekkózden siltemesi bar habarlama keledi.
Keńes: Habarlamada berilgen siltemeni eshqashan baspańyz. Ony basý arqyly qurylǵyńyzǵa vırýs juqtyryp alasyz nemese aqyly qyzmetterge avtomatty túrde jazylasyz.
Alaıaqtardyń qurbany bolmaý úshin taǵy ne bilý kerek?
Alaıaqtar túpnusqasynan ajyratý óte qıyn,bankterdiń jalǵan veb-saıttaryn jıi jasaıdy. Saldarynan klıent bank qyzmetin tutynýdy kózdep, jeke deregin ózi baıqamaı jalǵan veb-saıtqa jazyp qoıýy múmkin.
Braýzerdiń mekenjaı jolaǵyndaǵy saıt domenin tekserińiz. Onyń "https://" dep bastalatynyna jáne bank domenine saı keletinine kóz jetkizińiz. Mysaly, Otbasy bank saıttarynyń áripterimynadaı: https://www.hcsbk.kz jáne https://otbasybank.kz
Kúdikti kózderden alynǵan siltemeni baspańyz, ásirese olar mobıldi qosymshalardy júktep alýdy nemese jeke aqparatty engizýdi usynsa.
Saıtqa qupıa derekterdi engizbes buryn, bettiń URL mekenjaıyn muqıat tekserińiz. Bul naǵyz veb-saıt pa? Onyń mekenjaıynda qosymsha áripter bar ma? Áripter sandarmen aýystyrylmaǵan ba? (mysaly, nól (0) men O árpi).
Dostaryńyzdyń atynan jarıalanǵan siltemelerdi ashpas buryn birneshe ret oılaný kerek. Tym tartymdy usynys jıi alaıaqtyq bolyp shyǵady.
Eger "Otbasy bank" saıtynda fıshıngtik shabýyl anyqtalsa nemese onyń iske asqany jóninde kúdik týyndasa, dereý aqparattyq qaýipsizdik qyzmetine habarlasýyńyz kerek: antifraud@otbasybank.kz. Alaıaqtyqqa qarsy senim telefony - +7 (727) 330-94-82.
