Qazir estıtinderińizdi Sınaı taýynyń shyńy emes, birneshe muzdyqtyń tóbesi ǵana dep uǵarsyzdar. Men Musa (ǵ.s.) emespin, sizder de eski zamandaǵy evreılerge uqsamaısyzdar. Bul − Kalıfornıa mańynda sarǵysh dápterge túsken retsiz shımaılar ǵana.
Qalasańyz, estimegendeı bolyńyz, qajet bolsa, kelispeýge quqyńyz bar, basqasha múmkin bolmasa umytyńyzdar: onda mindettelgen eshteńe joq. Eger munyń ishinde áldene ájetińizge jarasa, qýanyshtymyn. Jaramasa, oǵan ashýlana qoımaspyn.
- Qazir de, keıin de til ushyndaǵy sózdiń dáldigine mán bergen jón-aý deımin. Sózdik qoryńyzdy kóbeıtýge tyrysyńyz jáne oǵan banktegi esepshotpen birdeı qarańyz. Maqsat sheshendik ónerińizdi baıqatý, nemese sizdi tabysty qyzmetker, ıa zıaly aqylgóı qylý emes – degenmen ýaqyt óte ol da múmkin. Maqsat − ózińizdi neǵurlym anyq jáne tolyq uǵyndyrý, bir sózben aıtqanda – sizdiń jan-dúnıeńizdiń tepe-teńdigi. Óıtkeni aıtylmaǵan, formasyn tappaǵan oı men sezim nevrozǵa ákeledi.
Kún saıyn adamnyń jan-dúnıesinde qanshama nárse qubylyp turady, biraq ony jetkizýdiń joly bireý ǵana. Ataýyn tappaǵan sezinister, tolǵanystar, boıaýlar, oılar − qordalana kele psıhologıalyq kúızeliske, ǵumyrlyq sátsizdikke jeteleıdi. Muny boldyrmaý úshin kitap kemirý mindetti emes.
Jaı ǵana sózdik satyp alyp, kún saıyn oqý kerek, al keıde – óleń kitabyn. Olar aıtarlyqtaı qymbat emes, al eń qymbattarynyń ózi (lýpa qosyp beretinderi) psıhıatrdyń qyzmetinen arzanǵa túsedi. Eger qalaı da psıhıatrǵa baramyn dep sheshseńiz, «sóz maskúnemdigi» degen sımptommen barǵan jón.
- Qazir de, keıin de ata-anańyzǵa meıirimdi bolýǵa tyrysyńyz. Olarǵa qarsy shyqpaýǵa ádettenińiz, sebebi Qudaı biledi, ata-anańyz sizden buryn qaıtys bolýy yqtımal. Iaǵnı ózińizdi azadan bolmasa da, ókinishten qutqara alasyz.
Eger bireýge qarsy shyqqyńyz kelse, jany sonshalyqty jeńil jaralanbaıtyn nysan tańdańyz. Ákeńiz ben shesheńiz (baýyrlaryńyz, ápke-qaryndastaryńyz ben jubaıyńyz sıaqty) - tym jaqyn nysana. Mundaı qashyqtyqtan dóp tıgizbeý múmkin emes.
- Saıasatkerlerge tym sene bermeýge mashyqtanyńyz. Saıasatkerlerdiń bári aqylsyz ne pasyq bolǵandyqtan emes (kóbinde solaı bolady da), olarǵa artylǵan jumystyń aýqymy eń jaqsylary úshin de, bir partıa, doktrına, tipti júıe úshin de tym kóp bolǵandyqtan.
Dúnıe minsiz emes; Altyn ǵasyr eshqashan bolmaǵan, bolmaıdy da. Bul álemde bolatyn bir ǵana ózgeris – ol ulǵaıa túsedi, ıaǵnı ólshemderi ózgermese de, adam sany kóbeıe beredi.
- Jurttan bólektenýge tyryspańyz, qarapaıym bolyńyz. Biz qazir de kóppiz, jaqyn arada tipti kóbeıe túsemiz. Jyly orynǵa talas barysynda mindetti túrde bireý japa shegedi. Bireýdiń aıaǵyn basýǵa týra kelgeni – onyń basyna shyǵý kerek degen sóz emes.
Onyń ústine maqsatqa jetkende siz kóretin bir-aq nárse: jyly orynǵa jaıǵasqan, biraq «qalaı bolar eken» dep erteńine alańdaýly adamdar ǵana. Eń dáýletti jáne ataqty jandar da osy «qalaı bolar eken» degen ýaıymmen tynystaıdy. Túptiń túbinde óziń sıaqtylardan dáýletiń asyp turǵany da jaqsy emes, ásirese «óziń sıaqtylar» mıllıardtap sanalsa.
Basqa bireýde bar áldeneni qalaý óz ereksheligińdi joǵaltýmen teń.
Biraq «men ǵajappyn» degen oı da tulǵańyz úshin qaýipti. Shyndyqty alaqandaǵymen ǵana esepteı bastaısyz.
At tóbelindeı baı-baǵlandardan góri qaraqurym kópshilik jurtqa uqsaýǵa tyrysyńyz. Mımıkrıa tulǵalyqtan bas tartý emes, ony qorǵaýǵa tyrysý. Jáne de sizderge árdaıym báseń sóıleńizder der edim, biraq onsyz da tym artyq ketkenimdi bilip turmyn. Esterińizde bolsyn: sizdiń aınalańyzda ylǵı da bir jaqynyńyz bar. Ony qulaı súı demeımin, biraq neǵurlym az mazalaýǵa jáne janyn jaralamaýǵa tyrysyńyz.
- Ózińizdi beıbaq sanaýdan aýlaq bolyńyz. On eki músheńizde suq saýsaǵyńyzǵa abaı bolyńyz, óıtkeni ol «ósekshi». Suq saýsaq – sorlylyqtyń belgisi, jeńilistiń sınonımi. Qandaı qıyn jaǵdaıǵa tússeńiz de ol úshin tarıhty, memleketti, basshylyqty, násildi, ata-anańyzdy, aıdyń fazasy men kúnniń magnıttik daýylyn, baqytsyz balalyq shaqty, t.b. syrtqy kúshterdi kinálamańyz. Siz kináni basqa bireýge aýdarǵanda áldeneni ózgertý múmkindiginen aıyrylasyz.
Jalpy, ómirdi tek qana ıgilikteri úshin emes, qıyndyqtary úshin de qurmetteı bilýdi úırenińiz. Qıyndyqtar – bul oıynnyń ajyramas bólshegi, jáne qıyndyqtardyń bir jaqsy jeri – shynaıy keledi. Janyńyz yshqynyp, qınalsańyz, ylǵı da este tutyńyz: osy sátte Ómir sizben ózine jaqsy málim bir ǵana tilde pikirlesip jatyr.
Basqa sózben, azdap mazohıst bolyńyz. Qıyndyqty jaqsy kórmeseńiz, ómirdiń máni tolyqqandy bolmaıdy.
- Siz qadam basqaly turǵan álem osy ýaqytqa deıin jaqsy atanyp úlgermedi. Ol tarıhı emes, geografıalyq; áleýmettik emes, vızýaldy turǵydan tartymdyraq. Sizdi baqytsyz qylýǵa tyrysatyndarǵa mán bermeýge mashyqtanyńyz. Ondaılar kóp bolady – resmı oryndarda da, qarapaıym ortada da. Eger olardan qutyla almasańyz, shydańyz, biraq qutylǵan kúni-aq umytyp ketińiz. Tyńdarmanyńyz qansha janashyr bolsa da, jańaǵylardan kórgen quqaılaryńyz týraly tis jarmańyz.
Mundaı áńgimeler arqyly dushpandaryńyzdy kúsheıte túsesiz. Shyndap kelgende, eki adamnyń teketiresi eshteńege turmaıdy. Odan shyqqan jańǵyryq qana mańyzdy. Jańǵyryqqa laıyqtydan artyq kóńil de, ýaqyt ta bólmeńiz.
Túptiń túbinde dushpandardyń is-áreketi oǵan Sizdiń qandaı mán bergenińizben ólshenedi.
1988 jyl.
(Yqshamdalyp alyndy)
Aýdarǵan – A.Nursha
