Jahandyq ekonomıkanyń turaqtylyǵy taǵy da synǵa túsýde, bul joly - álemdik saýda júıesin qaıta júkteý sıpatynda beleń alýda. Bul týraly 17 sáýirde Vashıngtonda sóılegen sózinde Halyqaralyq valúta qorynyń (HVQ) basqarýshy dırektory Krıstalına Georgıeva aıtty, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Qarjy naryqtary turaqsyzdyqqa urynyp, quldyraýǵa beıim bolyp aldy. Al saýda saıasatyna qatysty dúdamaldylyq kúnde týyndaýda", - dep keltiredi HVQ basshysynyń sózin Interfaks.
HVQ basshysy saýda shıelenisin uzaq ýaqyt boıy búlkildep, endi tasyp jatqan qazanǵa uqsatady.
"Bizdiń kýá bolyp otyrǵanymyz - senim erozıasynyń saldary: halyqaralyq júıege degen, elder arasyndaǵy", - deıdi Krıstalına.
Onyń aıtýynsha, ónim óndiriletin kóppolárly álemde olardyń qunynan góri oryny mańyzdy bolýy múmkin.
"Ulttyq qaýipsizdiktiń qaǵıdaty boıynsha kompúterlik chıpterden bastap bolat temirge deıingi strategıalyq taýarlardyń keń aýqymy óz úıinde óndirilýi kerek jáne ol úshin esh oılanbastan aqy tóleýge bolady. Ózin-ózi qamtamasyz etý máselesi qaıta oralýda", - dedi ol.
Ol Qytaı, EO jáne AQSH - ózderiniń JİÓ-degi ımport úlesi salystyrmaly túrde tómen bolǵanyna qaramastan álemdegi eń iri ımporttaýshylar bolyp tabylatynyn basa jetkizdi.
"Alyptar betpe-bet kelip, qaqtyǵysyp jatqanda, kóptegen shaǵyn elder qaıshylyqtarǵa tap bolýda. Kólem, árıne mańyzdy, óıtkeni olardyń áreketteri álemniń qalǵan bóligine áser etedi ǵoı", - dedi HVQ basshysy.
Onyń aıtýynsha, az damyǵan ekonomıkalar jáne kóptegen damýshy naryqtar ósimdi qamtamasyz etý úshin saýdaǵa kóbirek arqa súıeıdi, saldarynan osaldyqqa beıim keledi, ásirese qatań qarjylyq jaǵdaılarda. Tabysy tómen elder kómek retindegi aqsha baǵytyn kúrt azaıtady, óıtkeni mundaıda donor memleketter ishki máselelerdi sheshýge bet burady.
"Dúdamal jaǵdaı qymbatqa túsedi. Bir taýardyń quny ondaǵan elderdegi tarıfterge baılanysty bolýy múmkin. Árqaısysy sharyqtap damýy nemese quldıdaı qulaýy múmkin ımporttyq bajdar ekijaqty álemde josparlaý jaǵy qıynǵa soǵady. Sonda onyń nátıjesi qandaı? Qaı portqa zákir salatynyn bilmeıtin teńizdegi kemeler bet aldy júze beredi: ınvestısıalyq sheshimderdi keıinge qaldyrady, qarjy naryqtary turaqsyz bola beredi, jınaq saqtyq sharalaryna baılanysty óse beredi. Dúdamal jaǵdaı neǵurlym uzaq saqtalsa, onyń da quny joǵary bolady", - dedi ol.
HVQ basshysy uzaqqa sozylatyn dúdamal jaǵdaı qarjy naryǵynda stress qaýpin arttyrady. Bul rette ol "barlyq elder óz úılerinde tártip ornatý úshin kúsh-jigerin eki esege arttyrýy kerek" dep sanaıdy.
"Dúdamal jaǵdaı men jıi bolatyn ekonomıkalyq kúızelister kezinde ekonomıkalyq jáne qarjylyq turaqtylyqty nyǵaıtý, ósim áleýetin arttyrý boıynsha reformalardy keıinge qaldyratyndaı tańdaý joq", - dedi ol.
Sózin qorytyndylaı kele, HVQ basshysy ár synı-tegeýirinde múmkindik baryn eske saldy.
"Bul aradaǵy qupıany ashyp aıtaıyn. Mundaı jaǵdaıda urymtal sátti paıdalanyp, barlyq kúsh-jigerdi eskini saqtaýǵa emes, jańany qurýǵa baǵyttaý kerek, sonda álemdik ekonomıka neǵurlym teńdestirilgen jáne ornyqty bola túsedi", - dep sózin túıindedi ol.
Buǵan deıin Goldman Sachs munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty bizdiń óńirdiń makroekonomıkalyq kórsetkishterine qatysty boljamdy qaıta qarap shyqqanyn jazǵanbyz. Jańa boljamǵa sáıkes, Brent makarly munaıdyń bir barreli 2025 jyly 62 dollar, 2026 jyly 55 dollar bolýy múmkin.
