Qazaqstan ekonomıkasynyń betke ustar – ulttyq kompanıalarynyń rentabeldiligi men tabysy bıyl, ıaǵnı 2024 jyldyń boıynda tek tómendeýmen bolǵan. Bul jaıtqa ekonomıs Ǵalymjan Aıtqazın nazar aýdartady, dep jazady Dalanews.kz.
"Qazaqstandaǵy iri jáne orta kásiporyndardyń rentabeldiligi 2024 jyly İİİ-toqsanda qalpyna keltirildi, biraq ulttyq kompanıalardiki emes, olardyń tabysy ońbaı quldyrap jatyr. Ulttyq statısıka búrosynyń jedel aqparaty boıynsha, Qazaqstannyń iri, orta jáne shaǵyn kásiporyndarynyń 2024 jyldyń İİİ-toqsanynda satqan ónimderi men kórsetken qyzmetterinen túsken jalpy kiris 48,3 trln teńgeni (İİ-toqsanda 42,7 trln teńge) qurap, ótken jylmen salystyrǵanda 11%-ǵa artty, al jalpy jyl boıyndaǵy tabystary 13,6% ósip, 15,6 trln teńgege jetti (İİ-toqsandaǵy jyldyq tabys - 14,7 trln teńge)... Bul arada búro zertteýine sáıkes, barlyq kiristiń jartysynan kóbin (51,1%) shaǵyn kásiporyndar qamtamasyz etkenin basa aıta ketelik", dep jazady Tengenomika Telegram arnasynyń avtory.
2024 jylǵy İİİ-toqsanynda orta jáne iri kásiporyndardyń rentabeldilik kórsetkishteriniń jaqsarǵany baıqalady. Máselen, bul kórsetkish 2024 jylǵy İİ-toqsanda 15,8% -dy qurasa, İİİ-toqsanda 17,1%-dy qamtydy. Al, kerisinshe, ulttyq statısıka búrosynyń málimetteri boıynsha, ulttyq kompanıalardyń bul kórsetkishi eki toqsan qatarynan kúrt tómendegen:
- İİİ-toqsan - 13,3%, İİ-toqsan - 27,7%, İ-toqsan - 60,4%.
Bul ne degen sóz?
"Salyq tólegenge deıingi kezeńdegi İİİ-toqsanda ulttyq kompanıalar tabysy 177 mlrd teńgeni qurap, bir toqsan ishinde 61%-ǵa (!) quldyraǵan, İİ-toqsanda ǵana bul kórsetkish 449 mlrd teńgeni, al İ-toqsanda 679 mlrd teńgeni qamtyǵan", - deıdi ekonomıs.
Sondaı-aq, búro ádistemesine sáıkes, kásiporyndardyń rentabeldiligi eseptilik kezeńdegi shyǵystardy eskere otyryp, ónimdi (jumystardy, qyzmetterdi) óndirý jáne ótkizý shyǵyndaryna salyq salýǵa deıingi tabystyń (zalaldyń) qatynasy retinde esepteledi.
"Jalpy alǵanda, aǵymdaǵy jyly iri jáne orta kásiporyndardyń rentabeldilik kórsetkishi tarıhı turǵyda eń tómen kórsetkishterdi kórsetip otyr. Biraq, ulttyq kompanıalardaǵy jaǵdaı odan da jaman: salyqqa deıingi paıdanyń tómendegenine qaramastan, salyqtardyń ózi jyl boıy ósýmen bolǵan. Mysaly, salyqqa deıingi paıdanyń KTS shyǵystarynyń úlesi İ-toqsanda 4,8% -dy qurasa, al İİİ-toqsanda 46,6%-ǵa deıin ósken. Al ulttyq kompanıalardyń 2024 jylǵy búdjettik salyq túsimderin oryndaý jaǵy qatty aqsap jatyr...", - deıdi Ǵalymjan Aıtqazın.
Óz kezegimizde bul ulttyq kompanıalardy basqarýshy "Báıterek" holdıńiniń jáne onyń jalǵyz aksıoneri úkimettiń olqylyǵy bolýy kerek dep esepteımiz. Osy jaǵynan alǵanda,ótken senbide, eleýsizdeý ýaqytta ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarovtyń qyzmetinen ketýi kezdeısoqtyq bolmasa kerek. Biraq, bútin holdıń (mamandar baıaǵyda taratýdy surap júrgen) pen bútin úkimettiń shalaǵaılyǵyn bir Baıbazarovqa jaba salý qanshalyqty zańdy?..
