Men ózim ulttyq múddeni qorǵaý jolynda bıliktegi qazaq tili dese, jaýdyń tilindeı jantalasatyn sheneýnikterden bastap, ulttyq múddemizge, tilimizge qarsy shyqqan talaı qulsanalardy talaı ret ótkir synaǵandyqtan, mundaı túsime de kirmegen, esh úılespeıtin qyp-qyzyl jala jabylatynyn kútkenmin.
Biraq "talaı adam óltirdi" dep jazýdy umytyp ketkenderine tańdanyp otyrmyn feık-kúıejaqqyshtardyń !
Jalaqorlardyń jalasy boıynsha men aýylda mektepte júrgende bir emes baqandaı "eki kelinshekti zorlap tastappyn".
Ony aıtasyzdar, QazPI-de oqyp júrip, 1986 jylǵy Jeltoqsanda alańǵa shyqqandardy kórsetippin quqyq qorǵaý organdaryna! Ol kezde meniń stýdent emes ekenimdi bilý úshin mılary jetpegen eken. Munymen qoımaı bıyl depýtat retinde el aralamaı, iship jatyr ekenmin úıde...
1. Meniń eki aıda, naǵyz qaınaǵan shildeniń ortasynda 4 oblysta, 7 qalada, 3 oblys ortalyǵynda 7 aýdanda, 26 aýyl men mekemede elmen kezdeskenimdi, olardyń bári kúnde BAQ-ta jarıalanǵany, 11 ret oblystyq, jergilikti telearnalarǵa, onyń úsheýi respýblıkalyq "Qazaqstan" ulttyq arnasyna, 30 shaqty saıt/gazetterge shyqqanymen sharýasy joq.
Sol el aralaýdyń arqasynda, mysaly, men turǵyndarymen kezdesken, jol máselesin kóterip, "Qazaq úni" saıty men feısbýk paraqshamyzǵa jazǵan Almaty oblysy İle aýdany Ashybulaq aýyly "Batyr" saıajaıyna jol salynatyn bolyp, olar alǵystaryn aıtyp, jazýda. Keshe sol İle aýdandyq máslıhatynyń aqjoldyq depýtaty Dúrıa Danıarova súıinshi surap, alǵys aıtty.
2. Men Jeltoqsan kóterilisi kezinde 1984-1990 jyly aýylda muǵalim bolǵanymdy da bilmeıdi ǵoı beısharalar.
3. Men kelinshek zorlamaq túgili, áıel adammen qol berip amandaspaıtynymdy da bilmeıdi ǵoı bul jalaqorlar!
"Aqyn bolǵasyn ishedi, qyz-kelinshekke jaqyn bolady" dep ózderiniń topas túsinikterimen topshylap, oılap tapqandary. "Zorlady” desek, aıyby aýyrlaıdy" degen ǵoı ózderinshe. “Ótirikti neǵurlym kóp qossań, soǵurlym tobyr kóp senedi”-degen qaǵıdany ustanǵan túrleri ǵoı…
4. Al "túngi kóbelek jigitter" týraly ertegilerin egjeı/tegjeıli jazýyna qarasaq, ózderi kúndelikti sonymen aınalysatyndar ekeni anyq kórinip tur…
Olardyń osyndaı ár jalasynan ózderiniń jandary shyǵyp, qınalyp jatqan jantalastaryn kórip, aıap ta ketesiń. Shamasy meniń atymdy estigende shaılaryn tógip alyp, tústerine kirsem, shoshyp oıanyp júrgen bolsa kerek.
Men tergeý ornyna jáne sotqa berdim bul feık akkaýnt pen jalaqor saıtty! Ol feık aqparatty kóshirgen saıt, akkaýnttardy da sotqa beretin bolamyz.
Jerdiń astyna kirip ketseńder de, jelkelerińnen sýyryp shyǵaryp alyp, maqalany jazǵan kim ekendikterińdi anyqtap, sotqa berip, búkil elge jalaqor retinde áshkereleıtin bolamyz senderdeı jabý astynda jasyrynǵan qarabetterdi! Betperdeleriń julynyp alynady áli!
Eń bolmasa, 1986 jyly meniń stýdent emes, aýylda mektep muǵalimi bolyp júrgenimdi ómirbaıanymnan kóre salmadyńdar ma, tıynǵa tapsyrys oryndaǵyshtar, súıek laqtyrǵanǵa sekirip qaǵyp ala bermeı?! Senderdeı topastarǵa tapsyrys berip júrgen qojaıyndaryńda esektiń mıyndaı mı joq eken.
Bular bir kúni ǵaryshta birnárse bolsa, oǵan jerdegi Qazybek Isa kináli deıtin bolsa da tańǵalmaıtyn boldyq. Osyndaı oıǵa syımaıtyn qyp-qyzyl jalaǵa senip otyrǵandardy da aıap otyrmyn.
Men bul jalanyń artynda kimder turǵanyn sezip turmyn, óıtkeni qansha jasyrynsa da, qara jabýyna salpań qulaqtary syımaı, kórinip qalyp tur.
Ol salpańqulaqtar meniń aqyndyǵym men ótkir synaǵan taqyryptaryma baılanysty jospar quryp, shabýyl jasapty. Olardyń ishinde men únemi qatty synap júrgen ulttyq múddemizge qarsylardyń, ózimizdiń ultqa qaýipti "organdardyń", kórshi elderdegi shovınıserdiń de, olardyń tapsyrysyn oryndap, tabanyn jalaıtyndardyń da izi bar.
Ótirik ultshyl, oppozısıoner bolǵansyp, "Ańqaý elge aramza molda" bolyp júrgenderdiń de suryqsyz sulbasy kórinedi. Keshegi meniń "jyn sherýi" atap, soıyp salǵan bir jynysty juptardyń usqynsyz qoltańbasy da baıqalady.
Jaýabyn kútińder endi jalaqorlar! Arttaryńda kim turǵanyn da anyqtaımyz qazirgi IP tehnologıa arqyly. Eshqaıda qashyp kete almaısyńdar, ult múddesine qarsylyq jasap, pul úshin tilin satyp, jezókshelik qyzmet kórsetken jalaqorlar!
"Quldy bárekeldi óltiredi" – degendeı, ardan, namystan, uıattan ólmeıtin bular osyndaı tapsyrys oryndaımyn dep tajalyna tap kelýi múmkin bir kúni. Bundaı qoqan-loqydan, las áreketterden eshteńe shyqpaıdy! Kúıe jaqqandardyń qoly ǵana emes, beti de qap-qara bolatynyn dáleldeıtin bolamyz!
Maǵan qysym jasaǵan saıyn, qysqan saıyn qaıta qatty serpiletin serippedeı qasaryspa minezim bar - ulttyq múddemiz ben Qazaq tilin qorǵaýdyń Aq jolynda burynǵydan da qatty, qarqyndy qaırat kórsete beretin bolamyz endi! Alashtyń ulttyq múddesin- Memlekettik tilin zańdy qorǵaý jolynda attan salsaq, atqa minetin qalyń qazaqty qaıtyp túsire almaı júrmeńder!
Jaýabyn kútińder, Jalaqorlar!
Qazybek ISA,
Májilis depýtaty
