COVID-19 vırýsynyń taralǵan sátten bastap qoǵamdyq ortada indet jaqyn ýaqytta adamzat balasynyń minez-qulqy men tutynýshylyq áreketin ózgertip, adam sanasyndaǵy jaýapkershilik mindetin arttyra túskenine kózimiz jete tústi. Árbir adamnyń jeke jaýapkershiligenen bastap, oqshaýlaý erejeleri men Dúnıejúzi densaýlyq saqtaý uıymy usynǵan usynystar, úkimettik deńgeıde qabyldanǵan asa jaýapty sheshimder densaýlyq saqtaý júıesindegi jappaı keri ketýshiliktiń aldyn alýǵa baǵyttaldy.
Jekelegen jaıttar boıynsha bızneske de jaýapkershilik júgi artyldy. Aıtalyq, Tótenshe jaǵdaı kezinde jumysyn jalǵastyrǵan birqatar kásiporyndar eńbek qaýipsizdik qamtamasyz etý, sonymen qatar eńbek personalynyń ǵana emes tutas qoǵamnyń densaýlyǵyn qorǵaýǵa mindetin moınyna aldy.
Mysaly, «Teńizshevroıl» JSHS (TSHO) Atyraý oblysynda koronavırýsqa qarsy kúreske birinshi bolyp atsalsyp, indettiń qoǵamdyq ortada taralmaýy úshin kómek retinde 4,6 mıllıon dollar bóldi. Al 2020 jyldyń naýryz aıynda kompanıa jalpy quny 1,3 mlrd teńgege baǵalanǵan medısnalyq quraldar men jabdyqtardy satyp alyp, tıisti oryndarǵa tartý etti.
Olar – bir rettik medısına qyzmetkerlerine arnalǵan kostúmder, betperde, respıratorlar, reanımasıalyq jáne respıratorlyq qurylǵylar, jedel kómek kórsetetin eki jedel járdem kóligi, teplovızorlar, zarasyzdandyrý quraldary jáne bıologıalyq materıaldardy tasmaldaıtyn arnaıy konteınerler.
Atyraý oblysy taýarlar men kórsetiletin qyzmetterdiń sapasy men qaýipsizdigin baqylaý departamentine (SES) bir termoskaner men segiz pırometr tapsyryldy. Túsinikti bolýy úshin aıta keteıik, termoskaner men pırometrlar baılanyssyz adamdardyń qyzýyn anyqtaýǵa járdemdesedi. Adamdar kóp jınalǵan jerlerde termoskanerler bir sátte birneshe adamnyń qyzýyn teksereýge múmkindik berse, pırometrlar jekelgen adamdardyń qyzýyn anyqtaıdy.
2020 jyldyń sáýir aıynyń alǵashqy jartysyna deıin Atyraý oblystyq TJQ-nyń tótenshe jaǵdaı boıynsha bóliminiń qaýipsiz jumys isteýi úshin qajetti qorǵanys quraldaryn (medısınalyq betperde men qolǵaptar), pırometrler, qoldy óńdeýge qajetti antıseptıkter jetkizip berdi.
Dál osy ýaqytta TSHO kompanıasy Atyraý oblysy, Jyloı aýdandyq ákimdigine kóshelerdi zararsyzdandyratyn antıbakterıaldi suıyqtyqty, qoldy óńdeıtin antıseptıkterdi, 5 teplovızor, 10 myń medısınalyq betperde, qorǵaýshy kózildirikter, bir rettik kombınezondar men qolǵaptardy tapsyrǵan bolatyn.
İndet taraǵanda vırýsqa shaldyqqan adamdardy dál anyqtap, dıagnostıkalaý asa mańyzdy is ekeni belgili. Osy maqsatqa qol jetkizý úshin «Ulttyq saraptaý ortalyǵynyń» Atyraý oblysyndaǵy fılıalyna COVID-19 vırýsy boıynsha anyqtaıtyn qurylǵy men testileýge qajetti materıaldar jetkizildi. Ortalyqqa qaıtarymsyz tartý etilgen qurylǵynyń quny 500 mln teńge turady.
Amplıfıkatorly optıkalyq júıege negizdelgen Rotor-Gene 6000 qurylǵysy Avstralıada óndirilgen, atalǵan qurylǵy polımerli tizbekti reaksıaǵa (PTR) saraptama jasap, vırýsty tez, ári dál anyqtaýǵa múmkindik beredi. Osy rette aıta ketýimiz kerek, qurylǵy koronavırýstan basqa vırýstardy da anyqtap beretinimen erekshelenedi. TSHO kompanıasy «Ulttyq saraptaý ortalyǵynyń» Atyraý oblysyndaǵy fılıalyna jumys isteýge qajetti reagentter, synama alatyn termokonteırler, qorǵanys kostúderi, medısına qyzmetkerlerine qajetti quraldar men antıbıotıktermen der kezinde qamtamasyz etildi. Sonymen qatar kompanıa mamandar men alynǵan synamalardy táýlik boıyn tasymaldaý isin de uıymdastyrǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Koronavırýsqa shaldyqqan jandy erte bastan anyqtap, dál ýaqytynda oqshaýlap, qajetti em-sharalaryn júrgizgen sátte indettiń taralýyn aıtarlyqtaı tómendetýge bolady. Mamandardyń aıtýynsha, indet juqtyrý kezinde bes oqıǵanyń bireýinde eshqandaı belgiler baıqalmaı, indet juqtyrǵan adam vırýs taratýshy bolýy múmkin.
Rzabek Artyǵalıev, «Teńizshevroıl» JSHS-niń úkimetpen jáne qoǵammen baılanys jónindegi bóliminiń bas menejeri:
– Áleýmettik jaýapkershilik TSHO-nyń qabyldaıtyn sheshimderiniń ishindegi mańyzdy prısıpteriniń biri bolǵandyqtan, elimizde Tótenshe jaǵdaı rejımi jarıalanǵan kúnnen bastap bizder iske kirisip kettik. Kez kelgen uıym úshin qalypty jumys yrǵaǵynyń saqtalýy mańyzdy. Sol sebepti bizder kompanıada jumys isteıtin árbir qyzmetkerdiń qaýipsizdigin qamtamasyz etýge nazar aýdardyq. Sonymen qatar kún saıyn óz eńbegimen myńdaǵan adamdy qutqaryp, qaýip-qaterge bas tigip júrgen dárigerlerge kómek kórsetýge de kúsh saldyq. Koronavırýspen kúreste ólsheýsiz úles qosqan jandarǵa kompanıamyzdyń atynan alǵys aıtamyz. Bul baǵytta atqarylǵan orasan zor jumystar Atyraý oblysynda indettiń keń taralmaýyna tosqaýyl bolǵany anyq.
Sóz sońynda mindetti áleýmettik araqashyqty saqtaý jáne qajetti oqshaýlaný bul adamdardyń bir-birimen bólektenýi emes ekenin aıtqym keledi. Kerisinshe, bul sharalar aldaǵy ýaqytta indetti juqtyrmaı erkin ómir súrimizdi qamtamasyz etetin ister ekenin túsinýimiz kerek. Aldaǵy ýaqytta Teńizshevroıl óziniń is-áreketimen pandemıany jeńý jolyndaǵy ortaq iske ózge kompanıalardyń da tartylýyna yqpal etedi dep úmittenemin.
