Dalanews.kz osyǵan oraı pikir bildirgen sarapshylardyń sózin oqyrman nazaryna usynady.
Saıasattanýshy Danıa Áshimbaevtiń pikirinshe prezıdent Aýylmın basshysy Saparhan Omarovty “ashý ústinde” ornynan alǵan.
Sharýalardyń muńyna qulaq aspaı, qýańshylyq etek alǵan shaqta qol qýsyryp otyrǵan mınıstrdiń otstavkasy oryndy, alaıda Mámın úkimetiniń sapynda “quıryqtan tebýge” suranyp turǵan Omarovtan ózge de úmitkerler bar.
“Sonyń biri - Soı. Ol kelgeli densaýlyq saqtaý salasyndaǵy soraqylyqtar kóbeımese, azaımaı tur. Ana men bala ólimi kúrt ósip ketti.
Vaksınaǵa qatysty tolyqqandy maǵlumat berýdiń ornyna “Spýtnıktiń” sapasyna kúdikpen qaraıtyn jurtqa ınesin ala júgirdi. Egý naýqanyn byqsytyp jiberdi, qojyratyp aldy.
Soıdyń ústinen qaraıtyn vıse-premer Eraly Toǵjanov ta sózge kelgende júırik, iske kelgende shorqaqtyǵyn kórsetti.
Árbirden soń Qazaqstandaǵy qýańshylyqqa jalǵyz Omarov aıypty emes.
- Ákimder aı qarady ma?
- Ekologıa mınıstrligine qarasty Qazgıdromet apat bolaryn kúni buryn nege eskertpedi?
- Osy salaǵa kýratorlyq etetin vıse-premer Álıhan Smaıylov pen Roman Sklár “bıyl qýańshylyq bolatyn syńaıly, qazirden qamdanaıyq” dep nege shý kótermedi?
- Prezıdent ákimshiliginde áleýmet, ekonomıka salasyna jaýap beretin Tımýr Súleımenov “tiri” me ózi?
Ashyǵyn aıtqanda Toqaev eshkimdi alalaǵysy kelmeıtin syndy, ashýǵa minip bireý-mireýdiń kóńiline tıip ketkendi qalamaıtyndaı kórinedi ne bolmasa tizgindi bosatyp aldy, memapparat Toqaevtyń baqylaýynan tolyqtaı shyǵyp ketti”, – deıdi Áshimbaev.
Onyń pikirinshe, joǵary jaqty jappaı jaýapkersizdik jaılap barady. Eshkim, eshteńeni moınyna alǵysy kelmeıdi. Kez-kelgen sheneýnikten surasańyz: “meniń bul salaǵa qatysym joq. Basqa vedomstvo aınalysady” degen jaýap alasyz. Kimniń ne bitirip, nemen aınalysyp júrgenin ózderi de bilmeıdi. Sóıtip júrgende jurt kózine jıi shalynǵan Saparhan Omarov qosaq arasynda kete barǵan.
“Toqaev osy kúnge deıin birtalaı shendige sógis jarıalady. Sodan ne túzeldi, ne ózgerdi? Memapparataǵylar Toqaevtyń eskertýi turmaq, saýsaǵynyń ushyn qozǵaltýǵa erinedi. Bılik eldegi jaǵdaıdy baqylaýdan shyǵaryp aldy. Joǵary jaqty panıka jaılaǵan syndy. Áleýmettik-ekonomıkalyq saladaǵy qany sorǵalaǵan máselerdi qalaı shesherin bilmeı sendelip júr…”, – deıdi Áshimbaev.
….
Saıasatker Ámirjan Qosanovtyń pikirinshe Toqaev bıligin dál qazir pandemıa men qýańshylyq qyspaqqa alyp otyr.
“Erteń taǵy bir problema paıda bolar, solardyń sońynda dalaqtap, halyqtyń aqshasyn sýdaı shashyp, júgire beredi!
Pandemıany bilmeımin, biraq jurtty jalmap bara jatqan sumdyq qymbatshylyqty, elimizdiń túkpir-túkpirinde bop jatqan qurǵaqshylyq pen mal azyǵynyń azaıý múmkindigin aldyn-ala boljaýǵa bolatyn edi ǵoı? Álde bizdiń mınıstrler monıtorıń pen boljaý degendi bilmeı me? Bıliktiń strategıalyq zertteý, boljaý, kúni buryn qamdaný ınstıtýttary qaıda?”, – degen saýal qoıady saıasatker.
Qosanovtyń aıtýynsha jyl ótken saıyn Toqaevtyń sózi men isi alshaqtap barady.
“Iaǵnı, qordalanǵan máselelerdi ataıdy, biraq onyń bárin sheshýdi jaǵdaıdy osyndaı masqaraǵa jetkizgen sol úkimetten qaıtadan talap etedi. Nonsens!
Bar kináni bir mınıstrge artty da, ony jumystan shyǵaryp jiberdi. Endi ol mınıstr ketken soń sý qaıtyp kele me? Dárıa tola ma? Maldyń jemi kóbeıe me? Azyq-túlik baǵasy arzandaı ma? Qaıdam...
Saıasattanýda «qoǵam temperatýrasy» degen uǵym bar. Óziniń bolashaǵyn oılaıtyn kez kelgen bılik sonymen sanasyp, ol temperatýrany sezetinin arakidik bildirip turýy tıis. Áıtpese, saıası bankrot bolady”, – deıdi ol.
Saıasatker túneýkúngi úkimet otyrysynda halyqtan alshaqtap ketken, qoǵam temperatýrasyn tap basa almaıtyn qaýqarsyz bılikke kýá bolǵan.
“Ózi kóńili tolmaıtyn mınıstrlerdi otstavkaǵa jibergisi kelse de, jibere almaıtyn, sharasyz prezıdentti kórdim…”, – deıdi Qosanov.
…
Saıasattanýshy Artur Nyǵmetov te osy oıda. Omarovtyń otstavkasy qurdymǵa ketken Úkimetti qutqara almaıdy dep paıymdaıdy. Úkimettiń qatelikteri men kemshilikterin eks-mınıstrdiń moınynan ile salǵan.
“Aýyl sharýashylyǵynyń máselesi tereńde jatyr. Tutas júıede jyldar boıy qordalanǵan problemalar qalyptasqan.
Omarov ketkennen keıin aýyldaǵy ómir ózgerip ketpeıdi. Onyń ornyna kelgen kadr aýylsharýashylyǵyn áp-sátte qulpyrta almaıdy. Aýyl sharýashylyǵy, basqa da salalardy keıin tartyp otyrǵan eń úlken kesir - korrýpsıa.
Korrýpsıa qazirgi júıeniń ón-boıyna tarap ketken. Aýyldaǵy aǵaıyn memleket kómegine qol jetkize almaı zar ılep júr, korrýpsıa men búrokratıa birlesken jerde jappaı degradasıa bastalady”, – deıdi ol.
Aıtýynsha, bıylǵy qýańshylyqtyń sońy buryn-sońdy bolmaǵan qymbatshylyqqa ulasady. Et, sút ónimderi defısıtke aınalady, olardyń baǵasy sharyqtap shyǵa keledi.
Sarapshy mundaı senarıdiń aldyn-alýdyń amalyn usynypty.
“Ol úshin fermerlik sharýashylyqtardy tikeleı qoldaýdyń tetigin qalyptastyrý qajet. Aradaǵy deldaldardyń jolyn kesý kerek. Biraq, bul búdjetke salmaq. Úkimet aınalyp kelip Ulttyq qorǵa aýyz salady.
Osynyń bárine kim kináli? Saladaǵy biliksiz, saýatsyz menejmenttiń kesirinen osyndaı kúıge tústik, áıtpese áldeqashan agrarlyq derjavaǵa aınalar edik. Ókinishti-aq…”, – deıdi Nyǵmetov.
…
Saıasatker Muhtar Taıjan Mámın bastaǵan mınıstrler el múddesin birinshi kezekke qoıýy tıis dep esepteıdi.
“Olıgarhtardyń, latıfýndıserdiń sózin sóıleýdi doǵaryńyzdar! Qyzmetke qalaı kelgenderiń qyzyq emes, ózderińizge júktelgen jumysty qanshalyqty adal, ádil atqaratyndaryńyz mańyzdy.
Omarovtyń ornyna kelgen mınıstr aýyldaǵy aǵaıynnyń sózine qulaq asýy qajet. Ázirden bastap elge esep berip úırenińiz. Lobbısterdiń múddesin, halyq múddesinen joǵary qoısańyz, jurt muny keshirmeıdi”, – degen Taıjan qyzmetine keshe ǵana kelgen Qarashókeevti aýyr jumys kútip turǵanyn eskertipti.
Dýman BYQAI
