Aqpan aıy bastalǵaly nyǵaıýmen bolǵan teńge kesheden bastap qaıta bosańsı bastaıdy. 1 AQSH dollarynyń quny kezinde psıhologıalyq shekke balaǵan 500 teńgeden de tómendep, ınflásıa ekpinin báseńsitýshi róldi qolǵa alǵan sekildi áser bergendeı bolyp edi. Joq, bul úmit aqtalmaıtyn sekildi. Jalpy, valútalar baǵamy alda qalaı oıysýy múmkin? Teńgeniń aqpan aıyndaǵy nyǵaıýy ýaqytsha kórinis pe álde ony uzaqmerzimdi perspektıvasyn boljaýǵa bolady ma? Bul saýaldarǵa Atlas Capital sarapshysy Borıs Boıkonyń Forbes.kz da jarıalanǵan saraptamasynda jaýap beriledi, dep jazady Dalanews.kz.
Munaı baǵasy: qysqa merzimdi turaqtylyq
Qańtardyń ortasynan bastap AQSH-ta óndiris kóleminiń artýy jáne OPEK+-qa amerıkalyq bılik tarapynan qysymnyń kúsheıýine baılanysty munaı baǵasy tómendep keledi. Degenmen AQSH-tyń óndiristi edel-jedel arttyrýǵa múmkindigi shekteýli. EIA boljamyna sáıkes, qazirgi táýligine óndirilip jatqan 13,3 mıllıon barel 2025 jyly ortasha eseppen 13,6 mıllıon barelge deıin ósedi, bul nebári 2%-dyq ósimdi quraıdy. OPEK+ naýryz aıynyń sońyna deıin óndiris kólemine qatysty shekteýlerdi saqtap, odan keıin ony birtindep arttyrýdy josparlap otyr.
2025 jyldyń birinshi jartysynda Brent markaly munaıdyń bir barreliniń quny 70-75 dollar aralyǵynda saqtalady dep boljaımyz (12 aqpandaǵy baǵa — 76 dollar). Óndiristiń aıtarlyqtaı artýy qorlardyń ósýine ákelip, 2026 jylǵa qaraı bir barel munaı baǵasy 60 dollarǵa deıin tómendeýine túrtki bolýy múmkin. Biraq qysqa merzimde munaı tarapynan teńgeniń baǵamyna eleýli áser baıqalmaıdy dep boljanýda.
Rúbl: Ýkraınadaǵy jaǵdaı beıbit sheshiledi degen úmit
2024 jyldyń basynda rúbl nyǵaıyp otyrdy. Buǵan reseılik eksporttaýshylardyń valútalyq túsimdi 2024 jyldyń qarashasynda engizilgen sanksıalardan keıin esep aıyrysý qurylymyna beıimdeýi yqpal etti. Jeltoqsan aıynda da Reseıdiń iri eksporttaýshylary valútany aıyrbastaý kólemin edáýir arttyrdy.
Rúbldiń ósimine Reseı men Ýkraına arasyndaǵy qaqtyǵystyń beıbit jolmen rettelý yqtımaldylyǵy týraly boljamdar da qosymsha túrtki boldy. Degenmen, qazirgi ýaqytta AQSH pen Reseı arasyndaǵy kelissózderdiń naqty kúnderi belgilenbegen, sodaı-aq bitim sharttary da taraptarmen tolyqtaı kelisilmegen.
Eger soǵys is-qımylyn toqtatý týraly kelisim jasalyp, sanksıa qysymy bosańsı bastasa,ınvestısıalar aǵyny, kapıtaldyń Reseıge qaıta oralýy jáne Reseı Ortalyq bankiniń tartymdy paıyzdyq mólsherlemeleri arqyly rúbl aıtarlyqtaı nyǵaıýy múmkin. Biraq Qazaqstanda bul faktorlar sonshalyqty mańyzdy ról atqarmaıtyndyqtan, teńgeniń rúblmen úılese nyǵaıýy kútilmeıdi. Al eger kelissózder merzimi sozylyp ketse nemese sátsiz aıaqtalsa, rúbl men teńge de qatar álsireýi yqtımal.
Teńgege salyq aptasynyń áseri
Qysqa merzimdegi basty faktor — Qazaqstandaǵy aldaǵy salyq aptasy. Elimizde 25 aqpanǵa deıin kompanıalar paıdaly qazbalardy paıdalanǵany úshin tólemderdi qosa alǵanda, 10-nan astam salyq túrin tóleýi kerek. Sońǵy 10 jyldaǵy derekter salyq aptasyna deıin eki apta buryn teńge orta eseppen 2,4%-ǵa nyǵaıatynyn kórsetedi. Eger bul úrdis qaıtalansa, 25 aqpanǵa qaraı teńge baǵamy dollarǵa shaqqanda 485-490 teńgege deıin nyǵaıýy múmkin.
Qorytyndy: Teńgeniń qazirgi nyǵaıý jaǵdaıy qanshaǵa deıin sozylýy múmkin?
Bizdiń oıymyzsha, teńgeniń dollarǵa shaqqandaǵy qazirgi baǵamy eldegi ekonomıkalyq jaǵdaıǵa qaraǵanda joǵary baǵalanyp otyr. Onyń nyǵaıýy, negizinen, salyq aptasy, búdjet transfertteri jáne áleýmettik shılenistiń báseńdeýi syndy tehnıkalyq faktorlarmen baılanysty.
Uzaq merzimdi perspektıvada teńge baǵamynyń qazirgi deńgeıde saqtalý yqtımaldyǵy tómen. Ýkraınadaǵy qaqtyǵysty retteý perspektıvalary týraly sońǵy derekterdi eskere otyryp, biz teńgeniń dollarǵa shaqqandaǵy baǵamyna áser etetin negizgi faktorlardyń dınamıkasy men aýqymy boıynsha erekshelenetin úsh senarıdi óz nazarlaryńyzǵa usynamyz.
USD/KZT baǵamy boıynsha boljam:
Bazalyq senarı
Bul rette Reseı men Ýkraına arasynda 2025 jyldyń İİİ-toqsanynda bitimgershilikke qol jetkizilip, onyń aımaqtyń qarjy naryqtaryna ortasha turaqtandyrý áseri bolady. OPEK+ sáýir aıynan bastap táýligine 130 myń barelge deıin munaı óndirisin birtindep arttyrady, sondaı-aq AQSH-ta jyl sońyna qaraı munaı óndirisi táýligine 13,7 mln barelge deıin jetedi. Mundaı jaǵdaıda teńge eki kezeńde nyǵaıýy múmkin: aldymen aqpanda, sodan keıin tamyz-qyrkúıek aılarynda, shamamen 1 AQSH dollary 485-490 teńge bolady. Biraq 2025 jyldyń sońyna qaraı munaı naryǵynda usynystyń artýyna baılanysty baǵam birtindep 520 teńgege oralýy yqtımal.
Optımısik senarı
Bul rette qolaıly oqıǵalar kórinis tabady. Mundaıda Reseı men Ýkraına arasyndaǵy bitim 2025 jyldyń sáýirinde bolyp, aımaqtaǵy ınvestısıalyq belsendilik artady. OPEK+ İİ-toqsannyń sońyna deıin óndiriske qoıylǵan shekteýlerdi uzartady, bul munaı baǵasynyń turaqtylyǵyn qoldaıdy. Mundaı jaǵdaıda teńge 2025 jyldyń ekinshi toqsanynda aıtarlyqtaı nyǵaıyp, 1 AQSH dollary 465-470 teńge bolýy múmkin. Degenmen, jyl sońyna qaraı, tipti oń faktorlar saqtalsa da, Qazaqstan ekonomıkasynyń ishki jaǵdaılary men munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty dollarǵa shaqqandaǵy ulttyq valúta baǵamy 510-515 teńgege deıin álsireıdi dep kútiledi.
Negatıvti senarı
Bul rette 2025 jyly bitimge qol jetkizilmeıdi jáne qaqtyǵys ýshyǵa túsýi yqtımal. Mundaı jaǵdaıda aımaqtaǵy ınvestısıalyq aýan nasharlap, Reseıge jasalatyn sanksıalyq qysym valúta naryqtaryna áser etýin jalǵastyrady. Oǵan qosa, OPEK+ sáýirden bastap táýligine munaı óndirisin 140 myń barelge deıin arttyryp, sondaı-aq AQSH-ta da óndiris táýligine 13,9 mln barelge deıin ulǵaıýda teńge baǵamyna teris áser etýi yqtımal. Saldarynan aqpandaǵy qysqa merzimdi nyǵaıýdan keıin ulttyq valúta baǵamy birtindep álsirep, 2025 jyldyń sońyna qaraı 1 AQSH dollarynyń quny 570 teńgege deıin jetýi múmkin.
"Osy jaǵynan alǵanda, qazirgi teńgeniń nyǵaıýy kóbinese tehnıkalyq jáne qysqa merzimdi sıpatqa ıe. Uzaq merzimdi baǵam dınamıkasy geosaıası jaǵdaıǵa, OPEK+ sheshimderine jáne energıa resýrsataryna degen jahandyq suranysqa baılanysty bolmaq", dep óz oıyn qorytyndylaıdy sarapshy.
Buǵan deıin, 19 aqpanda "Búgin KASE-degi saýda-sattyqta dollar baǵamy qaıtadan kúrt kóterilip shyǵa keldi" degen materıal jarıalaǵan bolatyn.
