Qazaqstan prezıdenti saılaýynda halyqtyń 16 paıyzy daýys bergen kandıdat Ámirjan Qosanov uzaqqa sozylǵan únsizdikti buzyp, jelidegi jurtqa jaýap qatty:
"Meni qoldaǵan barsha saılaýshyǵa shyn júrekten alǵysymdy aıtamyn! Osy kúnderi sharshamaı-shaldyqpaı, bir tıyn qarjylaı kómeksiz azamattyq paryzyn adal atqarǵan shtab ókilderi men barlyq volonterlerge – nasıhatshylar men baqylaýshylarǵa alǵysym sheksiz! Men sizderge ómir boıyna qaryzdar bolyp ótemin!
Men emes, dál sizder qoǵamdy oıattyńyzdar!
Osy saılaýdyń jańasha bir ereksheligi baqylaýshylar boldy dep sanaımyn! Sizderdiń baqylaýlaryńsyz qorytyndy basqasha bolar edi!
Meniń prezıdent saılaýyna túsýimniń sebepteri men ishki ıirimderi týraly men sizderge o bastan ashyq aıtqanmyn.
Keıbir burynǵy áriptesterim qoldaýdan bas tartýyna qaramastan, saılaý naýqany oıdaǵydaı ótti dep sanaımyn. Biz elektoraldy naýqannyń barlyq múmkindikterin paıdalana otyryp, óz baǵdarlamamyzdy qalyń kópshilikke jetkizýge tyrystyq. Jáne de ol oılarymyzdy qoǵamnyń biraz bóligi qoldaǵanyn óz kózimizben kórdik.
Óz basym soraqy saılaýlardy da kórgenmin: belsendilerdi óltirip jatty, úgit-nasıhat materıaldar tıelgen mashınalardy órtep jatty, bizge qarsy sumdyq arandatý men qoqan-loqqy kórsetilip jatty. Bul joly ondaı masqara bolǵan joq.
Meni qoldap saılaýshylardyń 16 prosenti daýys berdi, ol - bir jarym mıllıon qazaqstandyq degen sóz.
Qazaqstan opozısıasynyń bir de bir ókili (tutas partıalar men qozǵalystardy qosqanda!) osyǵan deıin bolǵan prezıdenttik jáne parlamenttik saılaýda dál osyndaı kórsetkishke qol jetkize almady.
Bul bizdiń barshamyzdyń ortaq jetistigimiz!
Maǵan qatysty aıtylǵan synı pikirlerdi de men eskeremin, ol shynaıy demokratıa, sóz ben pikir bostandyǵynyń buljymas sharty. Osy kúnderi qalyptasqan ahýaldy baǵalap, taıaý arada bolashaq qımyl-áreketterimizdiń nobaıyn áriptestermen birge talqylap, anyqtaımyz.
Artynda myqty partıa joq táýelsiz kandıdattyń qoǵam qoldaýyna ıe bolýy osy saılaý naýqannyń ózindik bir ereksheligi boldy dep sanaımyn.
Taǵy da qaıtalap aıtaıyn, endigi jerde bılik balama pikir bar ekenin mansuq ete almaıdy. Taza arıfmetıkalyq fakt mynadaı: bılik ókilinen basqa qalǵan bes kandıdattyń osy saılaýda jıǵan daýysynyń sany maǵan, opozısıa ókiline bergen daýysqa jetpeı tur. Endi osy arıfmetıkalyq fakt saıası faktorǵa aınalýy shart! Sondyqtan da meniń baǵdarlamamnyń ustyny bolǵan saıası reformalar dereý qolǵa alynýy tıis!
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]Osy kúnderi meniń ekzıt-pýldan keıin bergen meniń komentarıime qatysty biraz syn aıtylyp jatyr.
Biraq osy oraıda bir jaıtty ashyq aıtaıyn.[/perfectpullquote]
Saılaý qarsańynda jáne onyń barysynda biz, qatarymyzda bar saıasatkerler, saıasattanýshylar, aýyl-aımaqtaǵy belsendiler bolyp, jabyq zertteýler júrgizbenbiz. Sonda meni tanýshy, qoldaýshylardyń sany 30-40 paıyzdan aspady. Qoǵam birkelki emes ekeni anyq, aımaqtarda da, saılaýshylardyń jas mólsherine qatysty toptarda da meniń reıtıńim ala-qula edi: bir jerde qoldaý barshylyq, al bir jerlerde tanymaldyq tipti az bolyp jatty.
Qazaqstan opozısıasynyń 2005 jyldan beri prezıdent saılaýyna qatyspaýy, bizdiń jergilikti jerlerde kópten beri naqty ári júıeli jumys júrgizbeýimiz – osynyń bári osyndaı sıfrlarǵa negiz boldy dep sanaımyn. Sondyqtan da men óz suqbattarymda ekinshi týr bolýy múmkin dep aıtqan edim.
Biraq saılaý barysynda meniń dittegen mejege jetýime kedergi bolǵan jaıttar paıda boldy.
Olar – Áblázov myrza men oǵan jaqyn tulǵalardyń meni (bılik kandıdatyn emes!) kúni-túni qaralap, kúıe jaǵýy, opozısıa sapyndaǵy keshegi áriptesterimniń meni qoldamaýy (jasyratyn nesi bar, maǵan qarsy úgit-nasıhat júrgizýi!), daýys berý sekildi azamattyq áreketten bas tartýǵa shaqyrǵan «boıkotshylar».
Buǵan opozısıa ókiline ulttyq býrjýazıanyń qol ushyn bermegenin, ıaǵnı qarjy tapshylyǵyn qosyp qoıyńyz. Osynyń bári, sóz joq, meniń meılinshe joǵary jetistikke qol jetkizýime óz salqynyn tıgizdi.
Saılaý aldynda bılik óz zertteýlerinde maǵan 5 jáne 7,9 paıyz beretindeı syńaı tanytqanyn ózderińiz bilesizder. Ondaı boljaýlardy biz synadyq, qabyldamadyq.
Sondyqtan da daýys berý barysyndaǵy ekzıt-pýl kezinde 15,9 paıyz jarıalanǵanyn óz basym dál sol kezde odan da tómen sıfrlarmen salystyrǵanda oń nátıje dep sanap, sondaı komentarı bergenim ras. Onyń ústine ádette ekzıt-pýl men resmı nátıjeniń arasy alshaq bolmaıdy emes pe?
Men osy kúnge deıin jarıa etip kele jatqan eshbir baǵdarlamalyq málimdemelerim men prınsıpterimnen bas tartpaımyn! Demokratıalyq qundylyqtardy qorǵaý men qoǵam men bılik arasyndaǵy dıalogty ornatý jolynda qyzmetimdi jalǵastyra beremin!
Tóńkerissiz, búliksiz ózgeristerdi qalaıtyn aǵaıyn meniń osy baǵyttaǵy jumysymdy qoldaıtynyna men senimdimin. Jáne de biz, birige otyryp, qoǵamdy da, bılikti de ózgerte alamyz dep oılaımyn!
Saılaý opozısıany da ózgertip jatyr. Elektoraldy naýqannyń bar aýyrtpalyǵyn birge kóterisken senimdi serikstester paıda boldy. Bir qýanarlyǵy – arasynda jastar kóp! Ol jastar bıliktiń ǵana emes, demokratıalyq kúshterdiń strategıasy men taktıkasynyń zaman talaptaryna saı ózgerýin talap etip otyr. Sonymen birge, aramyzda joly bólek adamdar da bar ekeni anyqtaldy.
Biz bılik ózgerýi tıis dep jatamyz. Menińshe, opozısıa da ózgerýi tıis. Sonymen birge onyń ishindegi kúshter óz tańdaýyn jasap, baǵdarlamalyq jáne qımyl-áreket basymdyqtaryna saı óz ornyn anyqtap alýy tıis sıaqty.
Meniń endigi mısıam – demokratıalyq prınsıpterdi tabandy da tegeýrindi qorǵap otyryp, bılik úshin zań aıasynda kúresetin qoǵam belsendileriniń jańa tolqynyna, jańa opozısıaǵa ınstıtýttyq sıpat berý. Óıtkeni, jańasha jaǵdaıda opozısıalyq kóńil-kúıler saılaý barysynda legıtımdendi, qoǵamdaǵy ekinshi kúshke aınaldy!
Osy kúnderi ótip jatqan narazylyq aksıalaryna qatysty basa aıtqym keledi.
Jańaózen qandy qyrǵyny kezinde jaraqat alǵan jastardy Aqtaý aýrýhanasynda kórgennen keıin saıasatker retinde men mynadaı bir sheshimge kelgenmin: bılikke qarsy kúresti zań aıasynda júrgizemin, erteńgi kúni belgili bir arandatýdyń kesirinen adam aıtqysyz tragedıaǵa, repressıaǵa ákep soǵýy yqtımal zańsyz áreketterge shaqyrmaımyn.
Bılik úshin talasta aǵaıynnyń, sonyń ishinde, jastardyń bir tamshy kóz jasy men bir tamshy qany tambaýy tıis! Bul prınsıpti ustanymym týraly men saılaý aldynda jáne onyń barysynda barshaǵa ashyq aıtqanmyn!
Sondyqtan da, aldyn-ala aıtqanymdaı, men «prezıdent bola almadym» dep, azamattardy zańsyz aksıalarǵa shaqyra almaımyn! Árıne, radıkaldy aǵaıyn meni osy pozısıam úshin synap jatar, biraq meniń azamattyq tańdaýym osyndaı!
Sonymen birge, osy kúnderi narazylyq aksıalaryna shyǵyp jatqan azamattarǵa qarsy kúshteý ádisteriniń qoldanýyna, olardy tutqyndaýǵa qarsy óz narazylyǵymdy bildiremin. Tutqyndaǵylar dereý bostandyqqa shyǵarylsyn!
PS. Saılaý barysynda kúni-túni uıqysyz júrdim. Sharshaǵanym bar. Júrek pen júıkege biraz salmaq tússek kerek. Keshe aýrýhanaǵa túsip qaldym. Sol jaqtan jazyp otyrmyn.
Rhoto: currenttime.tv
