Qajylyqtaǵy áıelderge tán sharttar

Dalanews 19 qyr. 2015 02:54 2929

Qajylyqtaǵy musylmandarǵa mindetti bolǵan sharttar, onyń ishinde densaýlyǵy bolýy jáne qajetti qarjyǵa ıe bolýy sharttaryn qamtıdy. Qajylyqqa baratyn áıeldiń qasynda kúıeýi nemese mahramy (neke júrmeıtin) bolý kerek. Paıǵambarymyzdyń myna hadısi oǵan dálel: «Áıel qasynda mahramy bolmaı, úsh kúnnen artyq ýaqyt jolaýshy bola almaıdy» [1], – degen.

Mahram sózi áıeldiń tegi jaǵynan, bir emshekten sút emý nemese qaıyn jurty jaǵynan onymen úılený haram bolǵan adamdardy qamtıdy.

Áıel kisige bir top musylman senimdi áıel kisilermen birigip, qajylyq saparyna shyǵý úkimi:

Qaısybir áıel bir top áıeldermen qajylyq atqarsa, jeńildik retinde qajylyǵy durys bolady. Negizinde senimdi áıelder bolsa da mákrúh úkimine kiredi.

Shafııǵıler men Málıkıler mazhabynda áıel senimdi áıeldermen birge baratyn bolsa, qajylyǵy tolyq durys sanalady.

Iddá merzimin kútip júrmeýi. Qajylyqqa baratyn áıel kúıeýinen ajyrasý nemese kúıeýiniń marqum bolýy sebebi men ıddá merziminde bolmaýy kerek. Talaqpen aıtýmen bolǵan ıddá merzimi úsh aı: «Sondaı-aq talaq etilgen áıelder ózdiginshe úsh etekkirdi kútsin!» [2], jáne «Talaq etken áıelderińdi úılerińnen shyǵaryp jibermeńder. Olar da shyqpasyn!» [3] – degen, al aza tutýdyń ıddá merzimi: «Sondaı-aq senderdiń aralaryńnan ozyp, artynda áıelderi qalǵan bolsa, áıelderi ózdiginshe tórt aı on kún kútsin![4]», – dep buıyrǵan Alla Taǵala.

Áıel kisilerdiń er kisilerden ıhramynyń ózgesheligi sol, kúndelikti qoldanystaǵy kıim kıýine bolady. Betti tolyq tumshalap búrkeýine jáne nıqap kıip, qolǵap taǵýyna bolmaıdy. Ibn Abbas Paıǵambarymyz ﷺ: «Áıeldiń ıhramy betin búrkemeýinde...»[5], - degen.

Áıelder shashtarynyń ushyn ǵana kesý arqyly ıhramnan shyǵady.

Qajylyqqa baratyn áıeldiń haıyzy (etekkir) nemese nıfasy (bosanǵannan keıin keletin qany) kelse, ǵusyl quıynyp ıhramǵa kire beredi. Paıǵambarymyzdyńﷺ: «Onymen birge qajylyq jasaý úshin jolǵa shyǵyp, Zýlhýlaıfaǵa jetkende, Ýmaıs qyzy Asma bosandy. Asma Alla elshisine ﷺ «Ne isteımin?», – dep habar jiberdi. Ol «Ǵusyl quıyn jáne astyńa kıim (mata) ora, sosyn ıhramǵa kire ber», [6], degen Jábır rıýaıatynda.

Múmkindigine qaraı áıel kisiler taýapty er kisilermen aralaspaı, alysyraq taýap qylǵandary súnnet.

Qajylyqta haıyz jáne nıfas halindegi áıel taýaftan basqa úkimderdi oryndaı alady. Mekkeden qaıtqansha tazarmasa, keter kezde Ýádáǵ taýafyn jasamaıdy. Anyǵyn bir Alla biledi.

 


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar