Almatyda 11 memlekettik emes uıymdar men qaýymdastyqtar ózara bas qosyp, «tıimsiz tıymdardyń zıanyn» talqylap, dóńgelek ústel ótkizdi. Olardy memleketti jaılap bara jatqan «ár nársege tıym salǵyshtyq popýlızmi» alańdatyp otyr. Qazir kóp jaǵdaıda depýtattar, úkimet músheleri pen mınıstrlik qyzmetkerleri máseleni zerttep, onyń naqty sebep-saldaryn anyqtaýdyń ornyna, jalpy tıym salyp tastaýǵa áýes bolyp barady.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń kásipkerlermen kezdesýinde «Kásipkerler «shaǵymdanýshy» nemese «qoldaýǵa muqtaj» rólinde kórinbeı, memlekettik apparattyń teńquqyly seriktesine aınalýǵa tıis. Jeke kapıtaldy qorǵaý deńgeıiniń osaldyǵy, memlekettiń ekonomıkaǵa shamadan tys aralasýy, baǵanyń naryqqa qaıshy jolmen belgilenýi jáne shamadan tys retteý tetikteri – bıznesti tolǵandyratyn máseleler munymen bitpeıdi», - dep, atap kórsetken bolatyn.
Dóńgelek ústelde málim bolǵandaı, «Tastau.qaz» qaýymdastyǵy jarıalaǵan «Jumys istemeıtin tıymdarǵa qarsy» Petısıa 100 myńnan astam qol jınaǵan. Demek, zıandy temekini tastap, veıpke kóshken 100 myńnan astam eresek qazaqstandyq azamat óziniń pozısıasyn bildirip otyr degen sóz. Al onymen sanaspaýǵa bolmaıdy.
[caption id="attachment_92724" align="alignnone" width="1280"]
Tatána Fomınova, foto Orda.kz[/caption]
Petısıanyń 100 myńnan astam qol jınaýyna baılanysty, búgingi dóńgelek ústelde «Tastau.qaz» qaýymdastyǵynyń negizin qalaýshy, qoǵam belsendisi Tatána Fomınova Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń atyna arnaıy úndeý jarıalady.
Úndeýde qoǵamnyń esh tıimsiz, jumys istemeıtin tıymdardan sharshaǵany aıtylady. Sondyqtan osyndaı úrdisti toqtatý úshin arnaıy zań qabyldanýy kerek. Barlyǵyna jappaı tıym sala bergennen kóri, ony tıimdi retteýge bolady. Qazirdiń ózinde densaýlyq kodeksine saı, temeki uıymdary dúken sórelerinde ashyq jatpaıdy jáne 21-den jas adamdarǵa satylmaıdy. Veıpterdi de osyǵan sáıkestendirip sertıfıkattaý kerek. Jáne eresek adam veıpti tutyna ma, qandaı veıp tutynady, ony tek ózi sheshýi tıis.
«Kalán jaǵdaıy sıaqty, veıpke jappaı tıym salý kóleńkeli naryqtyń paıda bolýyna alyp keledi. Onda esh sertıfıkattalmaǵan, tekserilmegen, qoldan jasalǵan ýly veıpter paıda bolýy múmkin. Kerisinshe, tıisti qaýymdastyqtarmen birlese otyryp, memleket bul naryqta naqty tártip ornata alady. Máselen, Jańa Zelandıa, Ulybrıtanıa, Kanada elderi veıpti dástúrli temekige qarsy qural retinde kórinip otyr. Iaǵnı, adamǵa temekini qoıdyra almasa, onyń aǵzasyna meıilinshe az zıanyn tıgizetin qurylǵylarǵa aýystyrýdy qup kóredi».
Dóńgelek ústelge jınalǵan 11 úkimettik emes uıym men qaýymdastyq ókilderi atalǵan Úndeýdi qoldap, oǵan qol qoıdy. Endi qujat Memleket basshysyna, Premer-Mınıstrge, jáne Parlament palatalarynyń spıkerlerine jiberiletin bolady.
Sonymen birge, dóńgelek ústel barysynda Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń jumysyna da kóp syn aıtyldy. Jınalǵandardyń aıtýynsha, mınıstrlik satýshylarmen jáne turǵyndarmen profılaktıkalyq jumys júrgizýdiń ornyna jaýapkershilikti İshki ister mınıstrligine júktep otyr.
«Kalashnıkov avtomaty áskerde 18 jasta beriledi, keıbir jaǵdaılarda 16 jasta úılenýge bolady, al temekini 21 jasqa deıin shekteý – problemany basqa ıyqqa aýdaryp bergenmen teń. Esterińizde bolsa, 1980 jyldary alkogólge qarsy naýqan boldy, sonyń saldarynan KSRO-da toksıkologıa bólimsheleri tolyp ketkeni dárigerlerdiń esinde. Sol kezde adamdar sýrrogat spırtimen ýlanǵan», – dedi «Densaýlyq» birlestiginiń tóraıymy Baqyt Túmenova.
Ol sondaı-aq basshylar aýysa bergendikten sheshimder qabyldaýda sabaqtastyq joqtyǵyn eske saldy. Mınıstrler men orynbasar aýysa beredi de, jańalary ketkender úshin jaýap bermeıdi.
[caption id="attachment_92727" align="alignnone" width="2048"]
Baqyt Túmenova, foto Facebook[/caption]
«QazAlkoTabak» qaýymdastyǵynyń basshysy alty aıda 3 myń saýda núktesine túsindirý jumystaryn júrgizgenin aıtty. Dúkenderge eriktiler júrgizgen reıdterden keıin olardyń 80%-y kámeletke tolmaǵandarǵa temeki men alkogól ónimderin satýdy toqtatqan.
Al temekini tutyný naryǵynyń operatorlary qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Malıka Shaı bir rettik suıyq veıpter aınalymyn qatań baqylaýdy jaqtady. Ol veıpterdi jetkizýge tyıym salý, ónimderdi tek mamandandyrylǵan dúkenderde satýdy, ónimniń eń tómengi baǵasyn 8 myń teńgege deıin kóterýdi jáne kámeletke tolmaǵandarǵa satý boıynsha baıaǵydan beri jumys isteıtin zańdardy qatań saqtaýdy usyndy.
