– Osy oralmandardyń eńbekqor ekenin bilemin. Tań atqannan qas qaraıǵansha eńbektenip, bir tynbaı eńbek etedi. Biraq keı minezderin túsinbeımin? – dedi aǵamyz.
– Qaı minezin aıtasyz? Ádebıetke qumarlyǵyn aıtasyz ba? – dedim.
– Jooǵaa, – dedi aǵam aǵam qabaǵyn kirjıtip. – Ádebıetke qumarlyǵy bilem ǵoı. Meniń aıtpaǵym basqa. Men sekildi malmen aınalysatyn Qytaıdan kelgen oralman jigit bar edi. Ótken senbide bárimiz mal bazarǵa bardyq. Sol jigit Kegennen kelgen bir qazaqtardan tóbedeı sıyrdy arzanǵa, ıaǵnı, 120 myń teńgege satyp aldy. Jaryqtyqty bir jarym aı baılap satsań 180 myń oılanbaı satýǵa bolar edi. Sıyrdy jetektep bazardan shyqqanda aldymyzdan bireý shyǵyp, "myna sıyryńdy maǵan sat" dep jarmasa ketpesi bar ma? Álgi jerde oralman jigit saýdalasyp taýdaı sıyrdy 130 myń teńgege satyp jiberdi. Sodan oǵan: "Oralmandar, sender oılanbaısyńdar, 10 myń teńge paıdaǵa qyzyǵyp, tóbedeı sıyrdy satyp jiberdiń" dep ursyp tastadym. Ádette "oralmandardy saýdanyń qyr-syryn jetik meńgergen" dep jer-kókke sıǵyzbaı maqtaımyz. Keıde jańaǵydaı aqylǵa sımaıtyn áreketke barady. Álgi sıyrdy bir jarym aı baılap satsa, 60 myń teńge paıda tabar edi ǵoı, – dedi aǵam.
– Aǵa, menińshe jańaǵy oralman jigitińiz óte durys istegen.
– E, nege? Onyń nesi durys? Aqyldy adam tóbedeı sıyrydy 10 myń teńge paıdaǵa bola sata ma eken? – dep óziniń oıynan aınymaıtynyn baıqatty.
– Oılańyzshy, oralman jigit bir saǵattyń ishinde – bazardan shyqpaı jatyp 10 myń teńge paıda tapty. Menińshe bul saýdany jetik meńgergen adamnyń áreketi emes pe? Jaraıdy, siz oılaǵandaı álgi jigit sıyrdy úıine ákelip bir jarym aı jemdep satsyn delik. Osy ýaqytta taýdaı sıyryńyz qansha jem-shóp jeıdi? Ýaqytyńyzdy bólip, kútip, qaraýyńyz kerek. Bul úshin qanshama ýaqyt ketedi. Al ýaqyt degenińiz qazirgi zamanda – aqsha. Álgi jigitińiz osynyń bárin esepke alyp, sıyrdy satqanyn bilesiz be?
– Qoıshy, – dedi aqyl-oıy Keńes zamanynda qalyptasqan aǵamyz, – sondaı sıyrdy 10 myń teńge bola kóziń qıyp, qalaı satasyń. Men bolsam baılap, bir jarym aıdan keıin biraq satar edim, – dedi tóbedeı sıyrdyń kelisti beınesi sanasynda saqtalyp qalǵan aǵam.
Sizder qalaı oılaısyz? Menińshe, oralman jigit durys istegen. Aınaldyrǵan bir saǵattyń ishinde 10 myń teńge paıda tapty. Ári ol jigittiń bazardan taǵy da arzan baǵada taýdaı sıyrdy jetektep qaıtqany anyq. Saýdanyń fılosofıasynan góri tóbedeı sıyrdy bir jarym aı baılap, ony taýdaı bolǵanyn kórý mańyzdy emes qoı.
Nurlan Jumahan, jýrnalıs
https://dalanews.kz/27923
