Qazaqstannyń kómir óndirý salasynda keıingi úsh jylda 37 mıllıard teńgeden astam somaǵa zańbuzýshylyq tirkelgen. Bul týraly Premer-mınıstr Oljas Bektenov Májilis depýtattarynyń resmı saýalyna jaýap bere otyryp málimdedi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Úkimet basshysynyń aıtýynsha, Qarjy mınıstrligi bekitilgen tártipke saı kómir óndirýshi nedropaıdalanýshylarǵa salyqtyq baqylaý júrgizip keledi. Nátıjesinde transferttik baǵa qalyptastyrý men salyqtyq tekserister aıasynda birqatar zańbuzýshylyq anyqtalyp, zalal somasy 37 mlrd teńgege jýyqtaǵan.
“Halyqtyń jáne komýnaldyq-turmystyq sektordyń kómirge degen suranysyn qamtamasyz etý maqsatynda otyn satý taýarlyq bırjalar arqyly júzege asyrylady. Bul deldaldardyń beıbereket qatysýyna tosqaýyl qoıyp, kómirdiń qaıta satylýyn shekteıdi jáne baǵa manıpýlásıasyn anyqtaý deńgeıin arttyrady”, — dedi premer-mınıstr.
Onyń sózinshe, 2024 jylǵy 30 jeltoqsanda Memleket basshysy "Bırjalyq saýda jáne kásipkerlik máseleleri boıynsha QR keıbir zańnamalyq aktilerine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly" zańǵa qol qoıǵan. Bul qujat taýarlyq bırjalar salasyndaǵy memlekettik baqylaýdy kúsheıtýdi kózdeıdi.
Endi baqylaý sýbektileriniń qataryna tek bırjalardyń ózi ǵana emes, sonymen qatar klırıńtik uıymdar men bırjalyq brokerler de enedi. Al monopolıaǵa qarsy organ bırja qyzmetin ýaqytsha toqtatý nemese lısenzıasynan aıyrý quqyǵyna ıe bolady, eger olar zań buzsa nemese kiristerdi zańdastyrýǵa (aqsha jylystatýǵa) jol berse.
Sonymen qatar Bektenov 2025 jylǵy naýryzda Saýda jáne ıntegrasıa mınıstrligi áleýmettik mańyzy bar bırjalyq taýarlar tizimin bekitkenin, al Úkimet 25 sáýirde №273 qaýlymen osy taýarlarǵa saýda júrgizetin bırjalarǵa qoıylatyn talaptardy belgileý týraly qaýly qabyldaǵanyn atap ótti.
“Energetıkalyq qaýipsizdikke tikeleı yqpal etetin bul resýrstar tek tıisti talaptarǵa saı tanylǵan bırjalar arqyly saýdalanady. Bul baǵyttaǵy konkýrstyq irikteý barysynda bırjalardyń tehnologıalyq daıyndyǵy, baǵdarlamalyq qamtamasyz etý deńgeıi men aqparattyq júıeniń manıpýlásıalarǵa tózimdiligi basty nazarda bolady”, — dedi premer.
Ol sondaı-aq kómirdi tikeleı halyqqa satýdyń úlesi 2023 jyldyń naýryzynda 10%-dan 50%-ǵa deıin arttyrylǵanyn eske saldy. Bul kómirdiń halyqqa deldalsyz jetýine yqpal etken.
2023 jylǵy jeltoqsanda MTI arnaıy buıryq shyǵaryp, kómirdi óńirlik negizde ótkizý mehanızmin engizgen. Iaǵnı, ár aımaqta kómirdi tek sol óńirde tirkelgen operatorlar ǵana satyp ala alady. Bul tásil kómir tapshylyǵy men baǵa kelisimderin boldyrmaýǵa kómektesip, jylytý maýsymynyń turaqty ótýin qamtamasyz etken.
Sóz sońynda Bektenov óńirlik kómir operatorlarynyń mártebesin naqtylaý arqyly jemqorlyq táýekelderin azaıtýǵa kóńil bólinip otyrǵanyn jetkizdi. Onyń aıtýynsha, operator retinde tanylý úshin temirjol tuıyǵy, tehnıkalyq ınfraqurylym bolýy shart jáne jergilikti atqarýshy organ usynǵan aqparat negizinde akredıtasıadan ótýi tıis.
“Jol kartasynda bul talaptardy naqtylaýǵa arnalǵan ózgerister de kózdelip otyr”, — dep túıindedi premer-mınıstr.
Kómir naryǵyn ashyq ári ádiletti etý jolynda Úkimet keshendi sharalardy qolǵa alǵanymen, zańbuzýshylyqtar áli de joıylǵan joq. Bul saladaǵy reforma jalǵasýda.
