قازاقستاننىڭ كومىر ءوندىرۋ سالاسىندا كەيىنگى ءۇش جىلدا 37 ميلليارد تەڭگەدەن استام سوماعا زاڭبۇزۋشىلىق تىركەلگەن. بۇل تۋرالى پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ رەسمي ساۋالىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قارجى مينيسترلىگى بەكىتىلگەن تارتىپكە ساي كومىر ءوندىرۋشى نەدروپايدالانۋشىلارعا سالىقتىق باقىلاۋ جۇرگىزىپ كەلەدى. ناتيجەسىندە ترانسفەرتتىك باعا قالىپتاستىرۋ مەن سالىقتىق تەكسەرىستەر اياسىندا ءبىرقاتار زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالىپ، زالال سوماسى 37 ملرد تەڭگەگە جۋىقتاعان.

“حالىقتىڭ جانە كوممۋنالدىق-تۇرمىستىق سەكتوردىڭ كومىرگە دەگەن سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وتىن ساتۋ تاۋارلىق بيرجالار ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل دەلدالداردىڭ بەيبەرەكەت قاتىسۋىنا توسقاۋىل قويىپ، كومىردىڭ قايتا ساتىلۋىن شەكتەيدى جانە باعا مانيپۋلياسياسىن انىقتاۋ دەڭگەيىن ارتتىرادى”، — دەدى پرەمەر-مينيستر.

ونىڭ سوزىنشە، 2024 جىلعى 30 جەلتوقساندا مەملەكەت باسشىسى "بيرجالىق ساۋدا جانە كاسىپكەرلىك ماسەلەلەرى بويىنشا ق ر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" زاڭعا قول قويعان. بۇل قۇجات تاۋارلىق بيرجالار سالاسىنداعى مەملەكەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتۋدى كوزدەيدى.

ەندى باقىلاۋ سۋبەكتىلەرىنىڭ قاتارىنا تەك بيرجالاردىڭ ءوزى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كليرينگتىك ۇيىمدار مەن بيرجالىق بروكەرلەر دە ەنەدى. ال مونوپولياعا قارسى ورگان بيرجا قىزمەتىن ۋاقىتشا توقتاتۋ نەمەسە ليسەنزياسىنان ايىرۋ قۇقىعىنا يە بولادى، ەگەر ولار زاڭ بۇزسا نەمەسە كىرىستەردى زاڭداستىرۋعا (اقشا جىلىستاتۋعا) جول بەرسە.

سونىمەن قاتار بەكتەنوۆ 2025 جىلعى ناۋرىزدا ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار بيرجالىق تاۋارلار ءتىزىمىن بەكىتكەنىن، ال ۇكىمەت 25 ساۋىردە №273 قاۋلىمەن وسى تاۋارلارعا ساۋدا جۇرگىزەتىن بيرجالارعا قويىلاتىن تالاپتاردى بەلگىلەۋ تۋرالى قاۋلى قابىلداعانىن اتاپ ءوتتى.

“ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىككە تىكەلەي ىقپال ەتەتىن بۇل رەسۋرستار تەك ءتيىستى تالاپتارعا ساي تانىلعان بيرجالار ارقىلى ساۋدالانادى. بۇل باعىتتاعى كونكۋرستىق ىرىكتەۋ بارىسىندا بيرجالاردىڭ تەحنولوگيالىق دايىندىعى، باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى مەن اقپاراتتىق جۇيەنىڭ مانيپۋلياسيالارعا توزىمدىلىگى باستى نازاردا بولادى”، — دەدى پرەمەر.

ول سونداي-اق كومىردى تىكەلەي حالىققا ساتۋدىڭ ۇلەسى 2023 جىلدىڭ ناۋرىزىندا 10%-دان 50%-عا دەيىن ارتتىرىلعانىن ەسكە سالدى. بۇل كومىردىڭ حالىققا دەلدالسىز جەتۋىنە ىقپال ەتكەن.

2023 جىلعى جەلتوقساندا متي ارنايى بۇيرىق شىعارىپ، كومىردى وڭىرلىك نەگىزدە وتكىزۋ مەحانيزمىن ەنگىزگەن. ياعني، ءار ايماقتا كومىردى تەك سول وڭىردە تىركەلگەن وپەراتورلار عانا ساتىپ الا الادى. بۇل ءتاسىل كومىر تاپشىلىعى مەن باعا كەلىسىمدەرىن بولدىرماۋعا كومەكتەسىپ، جىلىتۋ ماۋسىمىنىڭ تۇراقتى ءوتۋىن قامتاماسىز ەتكەن.

ءسوز سوڭىندا بەكتەنوۆ وڭىرلىك كومىر وپەراتورلارىنىڭ مارتەبەسىن ناقتىلاۋ ارقىلى جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن ازايتۋعا كوڭىل ءبولىنىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، وپەراتور رەتىندە تانىلۋ ءۇشىن تەمىرجول تۇيىعى، تەحنيكالىق ينفراقۇرىلىم بولۋى شارت جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان ۇسىنعان اقپارات نەگىزىندە اككرەديتاسيادان ءوتۋى ءتيىس.

“جول كارتاسىندا بۇل تالاپتاردى ناقتىلاۋعا ارنالعان وزگەرىستەر دە كوزدەلىپ وتىر”، — دەپ تۇيىندەدى پرەمەر-مينيستر.

كومىر نارىعىن اشىق ءارى ادىلەتتى ەتۋ جولىندا ۇكىمەت كەشەندى شارالاردى قولعا العانىمەن، زاڭبۇزۋشىلىقتار ءالى دە جويىلعان جوق. بۇل سالاداعى رەفورما جالعاسۋدا.