Jetisý oblysy Aýyl sharýashylyǵy basqarmasy basshysynyń aıtýynsha, Kóksý qant zaýyty qyzylsha qabyldaýdy 10 qyrkúıekten, al Aqsý zaýyty 15 qyrkúıekten bastaýdy josparlap otyr.
– Eskeldi, Qaratal, Kóksý, Kerbulaq aýdandary men Taldyqorǵan qalasynyń qyzylsha ósirýshileri ónimderin Kóksý qant zaýytyna tapsyrady. Ol úshin 6 úıme salýshy mashına men 3 avtotarazy daıyndaldy.
Al Aqsý, Alakól jáne Sarqan aýdandarynyń qyzylsha ósirýshileri Aqsý qant zaýytyna ótkizedi, onda 5 úıme salýshy mashına men 2 avtotarazy daıyn tur.
Egin jınaý naýqanyna 60-tan astam qyzylsha jınaıtyn kombaın men 40 birlik pálek jınaıtyn tehnıka jumyldyrylady.
Sondaı-aq, Jambyl oblysynan 5 birlik qyzylsha jınaıtyn kombaın tartylady. Bul rette qyzylsha ósirýshilerge qajetti qoldaý kórsetiledi. Mysaly, bıyl ǵana Kóksý qant zaýyty 385 sharýashylyqqa kóktemgi egis jumystary men qant qyzylshasynyń tuqymyna 1 mlrd 459 mln teńge bóldi. Sondaı-aq sheteldik seleksıa tuqymdaryn jetkizý jolǵa qoıylǵan. Bul baǵytta Kóksý qant zaýyty 9,5 myń sebý birligi bolatyn sheteldik tuqymdarmen qamtamasyz etti, – dep atap ótti N.Kenenbaev.
Ótken jyldan bastap Kóksý qant zaýyty kólik shyǵyndaryn jol qashyqtyǵyna baılanysty 1-den 3 teńgege deıin óteı bastady. Osylaısha, tonnasyna 1 myńnan 3 myń teńgege deıin shyǵady.
Bul tájirıbeni bıyldan bastap Aqsý qant zaýyty da engize bastady. Atap ótsek, óńdeýge ótkizilgen qant qyzylshasynyń satyp alý baǵasy tonnasyna 30 myń teńgeden 40 myń teńgege deıin ósti (zaýyt 1 tonnaǵa 15 myń teńgeden qabyldaıdy, al jergilikti búdjetten beriletin sýbsıdıa 1 tonnaǵa 15 myń teńgeden 25 myń teńgege deıin ósti).
Ol úshin respýblıkalyq búdjetten qosymsha 2,2 mlrd teńge bólindi. Jalpy sharýashylyqtardyń ishinara shyǵyndaryn óteý maqsatynda memleket tarapynan kórsetiletin qoldaý jyldan jylǵa artyp keledi. Atap aıtqanda, osy jyly ósimdik sharýashylyǵy baǵytyna 10,3 mlrd teńge bólindi, bul ótken jylmen salystyrǵanda 4,6 mlrd teńgege artyq, sonyń ishinde tuqym, mıneraldy tyńaıtqyshtar men pestısıdterdi sýbsıdıalaýǵa da qarjy bólindi.
– Bıyl 236 gektarǵa qant qyzylshasyn septik. Qazirdiń ózinde bir gektardan 60-70 tonna alamyz dep aıta alamyz. Ol úshin biz barlyq tıisti sharalardy qabyldap, agrotehnologıa talaptaryn saqtadyq. Endi taǵy bir ret sýaramyz. Memleket qoldaýyn ýaqytyly aldyq.
Atap aıtqanda, gerbısıdterge, fýngısıdterge, tuqymǵa, dızel otynyna jeńildikpen beriletin sýbsıdıa berildi. Kóksý qant zaýytynan avans aldyq. 1 gektarǵa 100 myń teńge esebinde, ıaǵnı kóktemgi egis jumystaryna 20 mln teńge shamasynda berildi. Óz basym qant qyzylshasy ósirýge turarlyq daqyl dep esepteımin. Ónimdiligi de, baǵasy da jaqsy, degenmen ony náreste sekildi kútip-baptaý kerek.
Egis alqaptaryn birtindep ulǵaıtsam degen nıetim bar. Máselen, ótken jyly bizdiń kooperatıvte shamamen 50 getar tátti túbir sebilse, bıyl 240 gektarǵa jetti, – degen Kóksý aýdanynyń «Quraqty» óndiristik aýyl sharýashylyǵy kooperatıviniń dırektory Ybyraı Dáýitov kooperatıvte 36 adam jumys isteıtinin de atap ótti. Qant qyzylshasymen qosa fermerler soıa, júgeri, jońyshqa da ósiredi.
Kóksý aýdanynyń taǵy bir qyzylsha ósirýshisi qant óndirisin odan ári damytý týraly oı bólisti:
– 8-9 jylǵa jýyq qant qyzylshasyn ósirýmen aınalysamyn. Buryn 50 gektardan aspaıtyn jerge sebetinmin, al bıyl 100 gektarǵa jetkizdim. Oǵan memlekettik qoldaý sharalary kóp septigin tıgizdi. Basqa daqyldardan mundaı tabys tapqan joqpyn. Biraq, árıne, qyzylshanyń jumysy jeńil emes, kóp eńbektengende ǵana mol ónimge qol jetkizýge bolady, aýyspaly egis talaptaryn da saqtaý kerek.
Óńdeýge ótkizetin ónimniń satyp alý baǵasyn kóterý de bizdi yntalandyrdy. Qazir tonnasy – 40 myń teńge. Oǵan qosa qant zaýyty kólik shyǵyndaryn óteıdi. Osylaısha tátti túbirdiń ár tonnasyna 41 myń teńge alamyn, bul óte jaqsy. Sonymen qatar, men 30 shaqty adamǵa jumys beremin. Kelesi jyly qant qyzylshasyn 200 gektarǵa deıin ósirýdi josparlap otyrmyn, – dedi «Jalaıyr» sharýa qojalyǵynyń basshysy Eskendir Jaılyǵulov.
