2025 jylǵy qańtar–shilde aılarynda negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestısıalar ósimi (NKI) ótken jyldyń osyndaı kezeńindegi 19,3% kórsetkishpen salystyrǵanda 16,1%-ǵa deıin baıaýlady. Halyk Finance sarapshylary bul ótken jyldyń tómen bazalyq áseriniń birtindep sarqylýymen baılanysty ekenin aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"28 shildede jarıalanǵan 2024 jylǵy respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy týraly Joǵary aýdıtorlyq Palatanyń (JAP) esebinde atap kórsetilgendeı, 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda ekonomıkany yntalandyrýǵa baǵyttalǵan búdjet qarajatyn ıgerý prosesinde aıtarlyqtaı baıaýlaý baıqalǵan. Tómen bazalyq áserdiń tolyq sarqylýyna baılanysty NIK ósimi jyldyń sońyna qaraı aıtarlyqtaı baıaýlaıdy dep kútemiz", - deıdi Halyk Finance Analıtıkalyq ortalyǵynyń aǵa sarapshysy Sanjar Qaldarov.
NIK-tiń negizgi ósimin bilim berý salasy, óńdeý ónerkásibi, sondaı-aq kólik sektory qamtamasyz etti, al taý-ken sektorynda quldyraý saqtalýda. Aǵymdaǵy ósim, kóbinese shekteýli memlekettik resýrstarǵa súıenedi, bul mundaı ınvestısıalardyń turaqtylyǵyn tómendetedi. Sonymen qatar, ınvestısıalardaǵy jeke sektor men bankterdiń úlesi tómendeýdi jalǵastyrýda. Uzaq merzimdi damý úshin jeke jáne sheteldik ınvestısıalardyń aǵynyn yntalandyrý, qurylymdyq teńgerimsizdikterdi teńestirý, sondaı-aq ǵylymdy qajetsinetin ekonomıkany qalyptastyrý úshin ınovasıalarǵa, bilimge jáne zertteý ınfraqurylymyna ınvestısıalardy ulǵaıtý mańyzdy.
"2025 jylǵy qańtar–shilde aılarynda Qazaqstanda negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestısıalar 16,1%-ǵa ósti, bul birinshi jartyjyldyqtyń (+19,3%) nátıjelerimen salystyrǵanda birshama baıaýlaý baryn kórsetedi, biraq ótken jyldyń uqsas kórsetkishin (jylyna +0,4%) aıtarlyqtaı basyp ozdy. Bul rette búdjet pen jeke qurylys salýshylardyń qarajatyn esepke almaǵanda, ınvestısıalardyń ósimi birinshi jartyjyldyqtyńqarqynyn qaıtalaı otyryp, jylyna 8,4%-dy qurady. Aǵymdaǵy úrdister ótken jylǵy tómen bazanyń áserin, búdjettik sektorlardaǵy ınvestısıalardyń aıtarlyqtaı ósýin, sondaı-aq memlekettik ınfraqurylymdyq salymdardyń keńeıýin kórsetedi", - deıdi sarapshy.
2025 jyldyń jeti aıy barysynda ınvestısıalardy qarjylandyrýdyń basym kózi sharýashylyq júrgizýshi sýbektilerdiń menshikti qarajaty boldy, olardyń úlesi 2025 jyldyń birinshi jartyjyldyǵyndaǵy 64,6%-ben salystyrǵanda 64,0%-dy qurap, 2024 jylǵy osyndaı kezeńdegi 68,5% kórsetkishpen salystyrǵanda azdap tómendedi. Bul rette búdjet qarajatynyń úlesi 2024 jylǵy qańtar – shildede aıymen salystyrǵanda (17,6%) 2025 jylǵy qańtar-shildede 22,4% - ǵa deıin ósti. Qarastyrylyp otyrǵan kezeńde banktik nesıelerdiń úlesi de azaıdy, onsyz da salystyrmaly túrde tómen 3,7% -dan 3,5%-ǵa deıin. Bul jeke ınvestısıalardy memlekettik ınvestısıalardyń yǵystyryp jatqanynyń jalǵasyn tanytady. Aıta ketý kerek, menshikti qarajat sanaty, kóbinese kvazı-búdjettik qarajat bolyp tabylatyn memlekettik kompanıalardyń qarajatyn qamtıdy.
Elektrmen jabdyqtaý men sýmen jabdyqtaýdaǵy NIK-tyń absolútti mándegi ósimi ishinara tómen bazanyń esebinen, tıisinshe 203 mlrd (jylyna: +40,1%) jáne 81 mlrd (jylyna: +28,0%) teńgeni qurady. Bul rette sýmen jabdyqtaýda salymdardyń negizgi bóligin (64,0%) búdjettik qarjylandyrý qamtamasyz etti. Sonymen qatar, aýylsharýashylyǵy salasynda NIK jylyna 109 mlrd teńgege nemese salystyrmaly túrde jylyna 27,0%-ǵa (7A2024 úshin -19,4%) ósti, bul saladaǵy qalpyna keltirý prosesterimen baılanysty bolýy múmkin.
NIK-tiń qatty quldyraýy taý-ken sektorynda baıqalýda, máselen 2025 jyldyń jeti aıyndaǵy ınvestısıalar kólemi 2024 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda 290 mlrd teńgege qysqardy. Atap aıtqanda, bul Teńizde Keleshek jobasynyń aıaqtalýyna baılanysty boldy, bul rette jaqyn mańda mundaı iri jobalar áli qolǵa alý kózdelmeıdi. NIK-tiń tómendeýi konsaltıń salasynda da baıqalady: jylyna 56,6% nemese 43 mlrd teńge, bul ótken jyldyń dınamıkasyna qatty qaıshy keledi (7A2024 úshin jyldyq +70,1%).
"Jalpy, aǵymdaǵy jyldyń qurylymdyq tendensıalary alańdaýshylyq týǵyzady. Ótken jylmen salystyrǵanda ınvestısıalardyń ósimi jedeldedi, alaıda ol negizinen memlekettik shyǵystardyń ósýi, ınfraqurylymdyq jáne áleýmettik jobalardy iske asyrý jáne ótken jyldyń tómen bazasy esebinen júzege asty. Bul rette jeke sektordyń róli tómendeýdi jalǵastyrýda. Jeke ınvestorlar qyzyǵýshylyǵynyń báseńdeýi ekonomıkadaǵy turaqty kedergilerdi kórsete alady: joǵary paıyzdyq mólsherlemeler, eki tańbaly ınflásıa, ınvestorlardyń saqtyǵy, ınstıtýsıonaldyq shekteýler. Banktik nesıeler de ósimdi qarjylandyrýǵa qatyspaıdy. Nátıjesinde ekonomıka shekteýli memlekettik qarajatqa kóbirek súıenedi, bul qysqa merzimdi perspektıvada ósimdi qoldaǵanymen, biraq uzaq merzimdi perspektıvada damýdyń turaqtylyǵyna qaýip tóndiredi. Joǵaryda atap ótkenimizdeı, ınvestısıalardyń joǵary deńgeıin saqtaý jáne keıingi jyldary ekonomıkany tehnologıaǵa kiriktirýdi kúsheıtý úshin Qazaqstanǵa jeke jáne sheteldik salymdardyń aǵynyn yntalandyrý, teńgerimsizdikterdi teńestirý jáne bıznes úshin neǵurlym qolaıly jaǵdaılar jasaı otyryp, ınvestısıalyq prosestegi memlekettiń úlesin birtindep tómendetý mańyzdy. Sonymen qatar, ǵylymdy qajetsinetin ekonomıkany qurý úshin ınovasıalarǵa, bilim berýge jáne ishki zertteý ınfraqurylymyn damytýǵa ınvestısıalardy ulǵaıtý mańyzdy, bul tehnologıalardy jaı engizip jáne ony kóbeıtip qana qoımaı, óz ónimderimiz ben sheshimderdi qurýǵa kóshýge múmkindik beredi", - deıdi Sanjar Qaldarov.
Buǵan deıin Kólik mınıstri Nurlan Saýranbaev QTJ-nyń modernızasıalaý jumystaryna BJZQ-nyń aqshasyn almaǵanyn aıtqan bolatyn. Bul baǵytta sheteldik bankterden sýbsıdıalanǵan nesıeler tartylǵan kórinedi.
