Kórermen zalynda ıne shanshar oryn bolmaı, tipti qosymsha oryndyqtar qoıylyp jatqany talantty perzentine degen halyq yqylasynyń jarqyn kórinisi boldy. Almaty men Astana, Atyraýdan at aryltyp jetken óner jáne ádebıet maıtalmandarynyń ystyq lebizderi, quttyqtaýlary men İlıa aǵamyzdyń ásem ánderin shyrqaǵan ánshilerdiń oryndaýshylyq sheberlikterine rıza kóńilmen balqydyq ta shalqydyq.
Alaıda án keshi ótip jatqan kezde kórermender arasynda maǵan kórshi otyrǵan bir apamyz áńgime arasynda janyna jaıǵasqan áıelge osy zaldaǵy elimizge belgili azamattardy júzge, rýǵa jiliktep bóldi de otyrdy. Kenetten meniń betime barlaı bir qarady da: «Qaı jaqtyń týmasy bolasyń?» dep surady. «Osy Shymkentten, negizi Tóle bı aýdanynanmyn» degen jaýabyma álgi apamyz: «Kishi júzge qandaı da bir qatysyń bar ma?» dedi tańdana qarap. «Eshqandaı qatysym joq. İlıa aǵamyz rýdyń, júzdiń sheńberine syımaıtyn tulǵa ǵoı»,- dedim apamyzdyń suraǵyna kóńilim tolmaı. «Ia, onyń ras, bólingendi bóri jeıdi», – dep óziniń orynsyz suraǵyn jýyp-shaıǵansydy. Osyndaıda, búkil qazaqtyń maqtanyshyna aınalǵan kompozıtor aǵamyzdy rý-taıpaǵa bólip, «jekeshelendirgisi» keletinderge «qarnyń ashady» eken.
El ishinde kezinde laýazymdy qyzmet atqarǵan keıbir aǵalarymyz óz rýyn madaqtaıtyn shejire kitap jazǵysh bolyp aldy emes pe?! Ol kisilerdiń áńgimesin tyńdasańyz sol rýdan asqan myqty rý joq eken-aý dep oılap qalasyz. «Ózim» jáne «Bóten» degen uǵymnan shyǵa almaıtyn, jalpy qazaq degen álemge boılap kirýge sana-sezimi, oı-túısigi jetpeıtinderdiń kesirinen qanshama bilimdi de isker jastarymyz «bóten bala» bolǵannan óse almaı júrgen joq pa?!
Musylman álemine tynyshtyq bermeýge tyrysatyn aram pıǵyldy uıymdar osy kemshilikterdi «utymdy» paıdalana bilýde. Qazaqtyń eń álsiz tusy júzge, rýǵa bólinetinin bilip alǵan olar bizdi de ishten iritkileri keletinin nege túsinbeımiz? Islamnyń biz buryn estimegen aǵymdaryn tyqpalap, dinı shala saýatty jastardy ýlap jatqany az ba? Qaba saqaly kindigine túsken jap-jas jigitterden bala túgili úlkender shoshıtyn dárejege jettik. Jarylqaýshylarynyń ýaǵyzynyń kúshtiligi sonshalyq, qysqa balaq, uzyn saqaldylar aramyzda alshań basyp júr. Olar tipti ózderin «ozyq oılylarǵa» jatqyzatyn da sıaqty. Osyndaı bir «ǵulamanyń» óreskel áreketin kórip shoshynǵanymyz bar. Birde ramazan aıy bolǵan soń aýyzashar bergen bir inimizdiń úıine kelgen qonaq «namaz oqýym kerek» degende arǵy bólmede jaınamaz jaıýly turǵanyn aıtqanymyzda «joq men mashınama baryp oqımyn» dep úıden shyǵyp ketti. Sál ýaqyttan keıin kelgen ol óz ustanymyndaǵy oı-pikirlerin aıta bastady. Alǵashynda qazaq alfavıtinde artyq áripter baryna, ekinshi kezekte tek aǵylshynsha sóıleý kerek ekenin, qazaqtyń tili múldem qajet emestigin dáleldegisi keldi. Eń sońynda «sender, shymkenttikter nege kóteriliske shyqpaısyńdar? Erkek emessińder!» degen sıaqty namysqa tıer aýyr sózder aıta bastaǵanda shydaı almaǵan inim tárelkemen álgi «ǵulamanyń» basyna bir-aq uryp úıden qýyp shyqqany bar. Osy «ozyq oılylardyń» bári derlik bazarlarda saýda-sattyqpen aınalysady. Bularǵa taban astynda mol qarajat qaıdan paıda bola ketti? Bul da bir basqalardyń olarǵa degen narazylyǵyn, óshpendiligin oıatý úshin ádeıi jasalyp jatqan jymysqy saıasat bolýy múmkin ǵoı.
El táýelsizdigine qaýip tóndiretin aram pıǵyldylarǵa qarsy birigip, el bolyp kúresýdiń ornyna óz rýymyzdy maqtaýdan, ózgelerdi dattaýdan asa almaıtyn aýrýdan aıyǵa almaı kele jatqanymyz júregimdi syzdatady.
Tórehan Ernazarov
«Reıtıń» gazeti №32, 25 tamyz 2016 jyl
Derekkózi: rgmedia.kz
