[caption id="attachment_16172" align="alignright" width="375"]
Jarystyń ashylý sáti[/caption]
Jer-jerden kelgen balýandar túıe balýan, bota balýan nomınasıalary boıynsha baq synasyp, júldeli oryndarǵa ıe boldy. Naǵyz atty azamat «túıe balýan» atansa, Aqjol esimdi bozbala «bota balýan» degen ataqqa ıe bolyp, qomaqty qarjylaı syılyqpen marapattaldy. Ári olar aldaǵy jarystarǵa nyq seimmen aıryqsha daıyndalyp, Erkin Dáýithanulynyń senimin aqtaıtyndaryna sert berdi. Qazaq balýandarynyń álemge, Qytaıǵa tanylýyna eren úles qosqan bapkerge shákirtteri temir tulpar mingizip, shapan japty.Sondaı-aq, aty kúlli Qytaıǵa málim Soltyken Kókishuly men onyń zamandasy, ómirden erte ozǵan balýan, bilikti bapker Rahym Mutajyulynyń otbasyn shaqyryp, arnaıy at mingizip, dáribin asyrdy. Soltyken Kókishuly uıymdastyrýshylarǵa rahmetin aıtyp, mundaı sharalardyń erdiń ǵana emes, eldiń bedelin arttyratynyna toqtaldy.
Bul sharany bapkerdiń jerlesteri, Kúnes aýdany ákimdigi men Narat qalashyǵy ákimdigindegi ultyn súıetin azamattar jebep, bıznes salasynda tabysty eńbek etip júrgen kásipkerler demep, Erkin Dáýithanulynyń shákirtteri bir kisideı jumylyp, biriniń sózin ekinshisi qoldaý arqyly zor iltıpatpen ótkizdi.
Alystan qonaq shaqyryp, el abyroıyn asqaqtatýǵa járdemdesken, jarystyń ólkelik deńgeıde ótýine qarjylaı qoldaý kórsetken Nurdanáli, Temirbek, Nurjan, Qıasbek, Júrisbek, Sarqyt, Baqaı, Ábdiqazen bastaǵan azamattardyń eńbegi bir tóbe. Bul azamattar osyndaı eldik mańyzy bar sharalarǵa únemi jomarttyq tanytyp júretindigin osy jarysty uıymdastyrýshylar iltıpatpen aıtady.
[caption id="attachment_16174" align="alignright" width="706"]
Narat qalashyǵyndaǵy jarys bastalar shaq[/caption]
Kórikti Kúnes topyraǵy, Qytaıǵa ǵana emes, álemge aty jaıylǵan týrısik aımaq Narat saharasy sol kúni Qytaıdaǵy óńkeı nar tulǵaly balýandar basy qosylyp, án-jyrǵa kenelip, ózgeshe bir meıramdyq kóńil-kúıge bólendi. Bul ólke – án men kúı, jyr men halyqtyq epostardyń mekeni. Tańjaryqtaı aqyn, Áshimdeı kúıshi, Ermurattaı besaspap daryn ıesin týdyrǵan ólkeden ár sala boıynsha shyqqan dara talanttar jeterlik. Dúnıejúzi boıynsha jer kólemi negizimen qaraǵanda qazaq eń kóp ornalasqan aýdan ekeni ámbege aıan. Kúnesten túlep ushqan sańlaq sportshylardyń da qarasy mol. Oǵan Rahym Mutajyuly, Surabaldy Ahmetuly, Erkin Dáýithanuly bastaǵan aldyńǵy torlqy, olardyń izbasarlary – Álnur Tórgeuly, Nurmádil Jumaǵazy, Nurlan Dáýlethan, Dáýitnur Tórgeuly sekildi balýandardy ataýǵa bolady. Olar aımaqtyq, ólkelik jáne Qytaı boıynsha birinshilikterinde, sondaı-aq álemdik jarystarda top jarǵanyn sol jaqtaǵy aǵaıyndar jaqsy biledi.
[caption id="attachment_16177" align="alignright" width="175"]
Soltyken Kókishuly men Nurlan Dáýlethan[/caption]
Balýannyń mereıtoıyna jınalǵan Kúnes jurtshylyǵynda qısap joq. Biri Erkin balýannan balasyna bata surasa, ekinshisi aty ańyzǵa aınalǵan balýandardy kórip, aýylyna shaqyryp, máre-sáre bolysty. Quddy bir Qajymuqan men Balýan Sholaqty alqaǵan baıyrǵy jurt sekildi, «Óńkeı dańqty balýandar keledi eken» desip, jarystyń kórkin qyzdyryp, balýandar jarysyna asyqqan eldiń qarasy mol. Olar kásibı kúres mamandarynyń pikirleri men ádil baǵalaryna razy bolysyp, jaýyryny qaqpaqtaı azamattardyń shyn aıqasyna kýá boldy.
Bul sharany uıymdastyrýǵa uıytqy bolǵandar – kúresten jattyqtyrýshy, balýannyń dosy, ózi de talaı shákirt tárbıelegen bilikti ustaz, qazaq kúresiniń damýyna zor úles qosyp júrgen Surabaldy Ahmetuly men Erkin balýannyń tól shákirti, Qytaıda birneshe márte «Qazaq kúresin» ótkizip, osy kúres túriniń arǵy bette jalpylasýyna mol eńbek sińirip júrgen belgili balýan, elge syıly azamat Nurlan Dáýlethan ekenin bóle-jara ataýǵa tıispiz.
[caption id="attachment_16189" align="alignleft" width="281"]
Erkin Dáýithanuly Men Nurlan Dáýlethan[/caption]
Odan bólek, Qaınar Ákimjan, Naqysbek Dáýlethan, Nurmádil Jumaǵazy, Nurkeldi, Erbol, Serikqalı, Dáýitnur bastaǵan, basqa da elge esimi tanys balýandar belsendilik tanytyp, ustazdarynyń atyndaǵy jarystyń oıdaǵydaı ótýine at salysqanyn aıtý paryz.
[caption id="attachment_16175" align="alignright" width="717"]
belgili balýandar: Álnur Tórgeuly, Erkin Dáýithanuly, Nurlan Dáýlethan[/caption]
Erkin Dáýithanuly kim? Biz áýeli balýannyń ómirine qysqasha toqtala ketelik.
Erkin Dáýithanuly 1968 jyly İle Qazaq oblysy Kúnes aýdany Narat qalashyǵyna qarasty Qaraoı qystaǵynda dúnıege kelgen. 1987-1991 jyl aralyǵynda İle aımaqtyq denetárbıe mektebinde oqyp, qatarynan 5 jyl boıy Shynjań ólkesi boıynsha erkin kúresten bas júlde ıegeri atanǵan. 1991 jyldan beri ózi oqyǵan denetárbıe mektebinde bapker. Onyń shákirtteri Shynjań kólemindegi úlken-kishili jarystarda 111 altyn, 72 kúmis jáne 63 mys (qola) medal ıegeri atanǵan. İshinen úzdik shyqqandary Qytaı birinshilikterinde top jaryp, Azıa, Álem chempıonattarynda júldeli oryndar alǵan jáne olımpıada oıyndaryna qatysyp, joǵary nátıje kórsetken. Osy kezge deıin bir ózi 250 shákirt tárbıelep, Qytaı qazaqtarynyń maqtanyshtaryn baýlyǵan birden bir bapker. Shákirtterinen tek jaqsy nátıje ǵana emes, adamdyq qasıet pen adaldyq ustanymyn joǵaltpaýdy talap etetin jaýyryny jer ıiskemegen bapkerdi ózi baýlyǵan saıypqyrandar aıryqsha qasterleıdi.
Ol 2008 jyly Beıjińde ótken olımpıada jarysynyń alaýyn ustap, az ulttardyń sporttyq jarystardaǵy nátıjeli eńbegin mıllıardqa pash etken sport sheberiniń biri. Qytaı memleketiniń eńbegi sińgen jattyqtyrýshysy.
Zamandastar men shákirtter pikiri
[caption id="attachment_16191" align="alignright" width="194"]
Surabaldy Ahmetuly men Nurlan Dáýithan[/caption]
Erkin balýan jaıly Surabaldy Ahmetuly balýan-jattyqtyrýshynyń Shynjań qazaqtarynyń ishinde kásibı kúrestiń damýyna qosqan úlesi mol ekenin aıtyp, búgingi tańda Qytaı ulttyq quramasynda qazaq balýandarynyń bedeldi bolýynyń bir sebebi – Erkin sekildi bilikti bapkerlerdiń qajyrly eńbegi ekendigine toqtaldy.
Qytaı quramasy sapynan Afıny olımpıadasyna qatysqan tuńǵysh qazaq, jastar arasynda ótken Álem chempıonatynyń júldegeri, dańqty balýan, Rahym Mutajyulynyń shákirtteriniń biri Álnur Tórgeuly mereı ıesin İlede ǵana emes, Shynjań kóleminde kásibı kúrestiń damýyna qosqan úlesi zor tulǵalardyń biri dep biletindigin jetkizdi.
Erkin balýannyń shákirti, osy jarysty uıymdastyrýshylardyń biri, Azıa chempıonatynyń qola júldegeri, Qytaı birinshiliginiń jeńimpazy Nurlan Dáýlethan bolsa, óziniń jáne ózge de shákirtteriniń árbir jetistiginde ustazdarynyń eńbegi baryn aıtady.
[caption id="attachment_16178" align="alignright" width="438"]
Soltyken Kókishuly men marqum Rahym balýannyń jaryna et mingizdi[/caption]
«Erkin Dáýithanuly – bizge ustaz ǵana emes, ómirlik tájirıbesi men aqyl-keńesin bergen aıaýly aǵa bola bildi. Bizden tek bri nárseni – eńbekshildikti, shynshyldyqty talap etetin. Rýshyldyq, jershildikpen aýyrmaǵan, qandaı nárse bolsa da ádildigin aıtatyn, ultyn shyn nıetimen súeıtin aǵamyz, qamqorshymyz boldy. Ol kisi kóp sóılep, jónsiz keńes bermeıtin, ár nárseni isimen dáleldeıtin jan. Bizdiń kishkentaı jetistigimizge balasha qýanyp, únemi jelpindirip, shabyttandyryp otyratyn daǵdysy bar. Qazir onyń shákirtteri ártúrli salada eńbek etip júr. Biraq eshqaısysy Erkin balýan týraly bóten oı, bógde pikir aıtpaıdy. Bul bapkerdiń týa bitti mineziniń týrashyldyǵynan bolsa kerek», – deıdi Nurlan balýan.
Shara sońynda Kúnestiń qurmetti meımandary men aýyl aqsaqaldary, atqaminer azamattar jas balýandarǵa bata berip, aldaǵy ýaqytta qazaq kúresin úzbeı ótkizip turýǵa, sport salasyna úles qosqan azamattar men bapkerlerdiń atyn elge tanystyryp, arnaıy júldeler taǵaıyndaýǵa ýaǵdalasty.
T. ÓSKENBAI.
