[caption id="attachment_16172" align="alignright" width="375"]
جارىستىڭ اشىلۋ ءساتى[/caption]
جەر-جەردەن كەلگەن بالۋاندار تۇيە بالۋان، بوتا بالۋان نوميناسيالارى بويىنشا ب ا ق سىناسىپ، جۇلدەلى ورىندارعا يە بولدى. ناعىز اتتى ازامات «تۇيە بالۋان» اتانسا، اقجول ەسىمدى بوزبالا «بوتا بالۋان» دەگەن اتاققا يە بولىپ، قوماقتى قارجىلاي سىيلىقپەن ماراپاتتالدى. ءارى ولار الداعى جارىستارعا نىق سەىممەن ايرىقشا دايىندالىپ، ەركىن ءداۋىتحان ۇلىنىڭ سەنىمىن اقتايتىندارىنا سەرت بەردى. قازاق بالۋاندارىنىڭ الەمگە، قىتايعا تانىلۋىنا ەرەن ۇلەس قوسقان باپكەرگە شاكىرتتەرى تەمىر تۇلپار مىنگىزىپ، شاپان جاپتى.سونداي-اق، اتى كۇللى قىتايعا ءمالىم سولتىكەن كوكىش ۇلى مەن ونىڭ زامانداسى، ومىردەن ەرتە وزعان بالۋان، بىلىكتى باپكەر راحىم مۇتاجى ۇلىنىڭ وتباسىن شاقىرىپ، ارنايى ات مىنگىزىپ، ءدارىبىن اسىردى. سولتىكەن كوكىش ۇلى ۇيىمداستىرۋشىلارعا راحمەتىن ايتىپ، مۇنداي شارالاردىڭ ەردىڭ عانا ەمەس، ەلدىڭ بەدەلىن ارتتىراتىنىنا توقتالدى.
بۇل شارانى باپكەردىڭ جەرلەستەرى، كۇنەس اۋدانى اكىمدىگى مەن نارات قالاشىعى اكىمدىگىندەگى ۇلتىن سۇيەتىن ازاماتتار جەبەپ، بيزنەس سالاسىندا تابىستى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن كاسىپكەرلەر دەمەپ، ەركىن ءداۋىتحان ۇلىنىڭ شاكىرتتەرى ءبىر كىسىدەي جۇمىلىپ، ءبىرىنىڭ ءسوزىن ەكىنشىسى قولداۋ ارقىلى زور ىلتيپاتپەن وتكىزدى.
الىستان قوناق شاقىرىپ، ەل ابىرويىن اسقاقتاتۋعا جاردەمدەسكەن، جارىستىڭ ولكەلىك دەڭگەيدە وتۋىنە قارجىلاي قولداۋ كورسەتكەن ءنۇردانالى، تەمىربەك، نۇرجان، قياسبەك، جۇرىسبەك، سارقىت، باقاي، ابدىقازەن باستاعان ازاماتتاردىڭ ەڭبەگى ءبىر توبە. بۇل ازاماتتار وسىنداي ەلدىك ماڭىزى بار شارالارعا ۇنەمى جومارتتىق تانىتىپ جۇرەتىندىگىن وسى جارىستى ۇيىمداستىرۋشىلار ىلتيپاتپەن ايتادى.
[caption id="attachment_16174" align="alignright" width="706"]
نارات قالاشىعىنداعى جارىس باستالار شاق[/caption]
كورىكتى كۇنەس توپىراعى، قىتايعا عانا ەمەس، الەمگە اتى جايىلعان تۋريستىك ايماق نارات ساحاراسى سول كۇنى قىتايداعى وڭكەي نار تۇلعالى بالۋاندار باسى قوسىلىپ، ءان-جىرعا كەنەلىپ، وزگەشە ءبىر مەيرامدىق كوڭىل-كۇيگە بولەندى. بۇل ولكە – ءان مەن كۇي، جىر مەن حالىقتىق ەپوستاردىڭ مەكەنى. تاڭجارىقتاي اقىن، اشىمدەي كۇيشى، ەرمۇراتتاي بەساسپاپ دارىن يەسىن تۋدىرعان ولكەدەن ءار سالا بويىنشا شىققان دارا تالانتتار جەتەرلىك. دۇنيەجۇزى بويىنشا جەر كولەمى نەگىزىمەن قاراعاندا قازاق ەڭ كوپ ورنالاسقان اۋدان ەكەنى امبەگە ايان. كۇنەستەن تۇلەپ ۇشقان ساڭلاق سپورتشىلاردىڭ دا قاراسى مول. وعان راحىم مۇتاجى ۇلى، سۇرابالدى احمەت ۇلى، ەركىن ءداۋىتحان ۇلى باستاعان الدىڭعى تورلقى، ولاردىڭ ءىزباسارلارى – ءالنۇر تورگە ۇلى، ءنۇرمادىل جۇماعازى، نۇرلان داۋلەتحان، ءداۋىتنۇر تورگە ۇلى سەكىلدى بالۋانداردى اتاۋعا بولادى. ولار ايماقتىق، ولكەلىك جانە جۇڭگو بويىنشا بىرىنشىلىكتەرىندە، سونداي-اق الەمدىك جارىستاردا توپ جارعانىن سول جاقتاعى اعايىندار جاقسى بىلەدى.
[caption id="attachment_16177" align="alignright" width="175"]
سولتىكەن كوكىش ۇلى مەن نۇرلان داۋلەتحان[/caption]
بالۋاننىڭ مەرەيتويىنا جينالعان كۇنەس جۇرتشىلىعىندا قيساپ جوق. ءبىرى ەركىن بالۋاننان بالاسىنا باتا سۇراسا، ەكىنشىسى اتى اڭىزعا اينالعان بالۋانداردى كورىپ، اۋىلىنا شاقىرىپ، مارە-سارە بولىستى. قۇددى ءبىر قاجىمۇقان مەن بالۋان شولاقتى القاعان بايىرعى جۇرت سەكىلدى، «وڭكەي داڭقتى بالۋاندار كەلەدى ەكەن» دەسىپ، جارىستىڭ كوركىن قىزدىرىپ، بالۋاندار جارىسىنا اسىققان ەلدىڭ قاراسى مول. ولار كاسىبي كۇرەس ماماندارىنىڭ پىكىرلەرى مەن ءادىل باعالارىنا رازى بولىسىپ، جاۋىرىنى قاقپاقتاي ازاماتتاردىڭ شىن ايقاسىنا كۋا بولدى.
بۇل شارانى ۇيىمداستىرۋعا ۇيىتقى بولعاندار – كۇرەستەن جاتتىقتىرۋشى، بالۋاننىڭ دوسى، ءوزى دە تالاي شاكىرت تاربيەلەگەن بىلىكتى ۇستاز، قازاق كۇرەسىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسىپ جۇرگەن سۇرابالدى احمەت ۇلى مەن ەركىن بالۋاننىڭ ءتول شاكىرتى، قىتايدا بىرنەشە مارتە «قازاق كۇرەسىن» وتكىزىپ، وسى كۇرەس ءتۇرىنىڭ ارعى بەتتە جالپىلاسۋىنا مول ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن بەلگىلى بالۋان، ەلگە سىيلى ازامات نۇرلان داۋلەتحان ەكەنىن بولە-جارا اتاۋعا ءتيىسپىز.
[caption id="attachment_16189" align="alignleft" width="281"]
ەركىن ءداۋىتحان ۇلى مەن نۇرلان داۋلەتحان[/caption]
ودان بولەك، قاينار اكىمجان، ناقىسبەك داۋلەتحان، ءنۇرمادىل جۇماعازى، نۇركەلدى، ەربول، سەرىكقالي، ءداۋىتنۇر باستاعان، باسقا دا ەلگە ەسىمى تانىس بالۋاندار بەلسەندىلىك تانىتىپ، ۇستازدارىنىڭ اتىنداعى جارىستىڭ ويداعىداي وتۋىنە ات سالىسقانىن ايتۋ پارىز.
[caption id="attachment_16175" align="alignright" width="717"]
بەلگىلى بالۋاندار: ءالنۇر تورگە ۇلى، ەركىن ءداۋىتحان ۇلى، نۇرلان داۋلەتحان[/caption]
ەركىن ءداۋىتحان ۇلى كىم؟ ءبىز اۋەلى بالۋاننىڭ ومىرىنە قىسقاشا توقتالا كەتەلىك.
ەركىن ءداۋىتحان ۇلى 1968 جىلى ىلە قازاق وبلىسى كۇنەس اۋدانى نارات قالاشىعىنا قاراستى قاراوي قىستاعىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1987-1991 جىل ارالىعىندا ىلە ايماقتىق دەنەتاربيە مەكتەبىندە وقىپ، قاتارىنان 5 جىل بويى شىنجاڭ ولكەسى بويىنشا ەركىن كۇرەستەن باس جۇلدە يەگەرى اتانعان. 1991 جىلدان بەرى ءوزى وقىعان دەنەتاربيە مەكتەبىندە باپكەر. ونىڭ شاكىرتتەرى شىنجاڭ كولەمىندەگى ۇلكەن-كىشىلى جارىستاردا 111 التىن، 72 كۇمىس جانە 63 مىس (قولا) مەدال يەگەرى اتانعان. ىشىنەن ۇزدىك شىققاندارى جۇڭگو بىرىنشىلىكتەرىندە توپ جارىپ، ازيا، الەم چەمپيوناتتارىندا جۇلدەلى ورىندار العان جانە وليمپيادا ويىندارىنا قاتىسىپ، جوعارى ناتيجە كورسەتكەن. وسى كەزگە دەيىن ءبىر ءوزى 250 شاكىرت تاربيەلەپ، جۇڭگو قازاقتارىنىڭ ماقتانىشتارىن باۋلىعان بىردەن ءبىر باپكەر. شاكىرتتەرىنەن تەك جاقسى ناتيجە عانا ەمەس، ادامدىق قاسيەت پەن ادالدىق ۇستانىمىن جوعالتپاۋدى تالاپ ەتەتىن جاۋىرىنى جەر يىسكەمەگەن باپكەردى ءوزى باۋلىعان سايىپقىراندار ايرىقشا قاستەرلەيدى.
ول 2008 جىلى بەيجىڭدە وتكەن وليمپيادا جارىسىنىڭ الاۋىن ۇستاپ، از ۇلتتاردىڭ سپورتتىق جارىستارداعى ناتيجەلى ەڭبەگىن ميللياردقا پاش ەتكەن سپورت شەبەرىنىڭ ءبىرى. جۇڭگو مەملەكەتىنىڭ ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋشىسى.
زامانداستار مەن شاكىرتتەر پىكىرى
[caption id="attachment_16191" align="alignright" width="194"]
سۇرابالدى احمەت ۇلى مەن نۇرلان ءداۋىتحان[/caption]
ەركىن بالۋان جايلى سۇرابالدى احمەت ۇلى بالۋان-جاتتىقتىرۋشىنىڭ شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ ىشىندە كاسىبي كۇرەستىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى مول ەكەنىن ايتىپ، بۇگىنگى تاڭدا جۇڭگو ۇلتتىق قۇراماسىندا قازاق بالۋاندارىنىڭ بەدەلدى بولۋىنىڭ ءبىر سەبەبى – ەركىن سەكىلدى بىلىكتى باپكەرلەردىڭ قاجىرلى ەڭبەگى ەكەندىگىنە توقتالدى.
جۇڭگو قۇراماسى ساپىنان افينى وليمپياداسىنا قاتىسقان تۇڭعىش قازاق، جاستار اراسىندا وتكەن الەم چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەگەرى، داڭقتى بالۋان، راحىم مۇتاجى ۇلىنىڭ شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى ءالنۇر تورگە ۇلى مەرەي يەسىن ىلەدە عانا ەمەس، شىنجاڭ كولەمىندە كاسىبي كۇرەستىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى زور تۇلعالاردىڭ ءبىرى دەپ بىلەتىندىگىن جەتكىزدى.
ەركىن بالۋاننىڭ شاكىرتى، وسى جارىستى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى، ازيا چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، جۇڭگو بىرىنشىلىگىنىڭ جەڭىمپازى نۇرلان داۋلەتحان بولسا، ءوزىنىڭ جانە وزگە دە شاكىرتتەرىنىڭ ءاربىر جەتىستىگىندە ۇستازدارىنىڭ ەڭبەگى بارىن ايتادى.
[caption id="attachment_16178" align="alignright" width="438"]
سولتىكەن كوكىش ۇلى مەن مارقۇم راحىم بالۋاننىڭ جارىنا ەت مىنگىزدى[/caption]
«ەركىن ءداۋىتحان ۇلى – بىزگە ۇستاز عانا ەمەس، ومىرلىك تاجىريبەسى مەن اقىل-كەڭەسىن بەرگەن اياۋلى اعا بولا ءبىلدى. بىزدەن تەك ءبرى نارسەنى – ەڭبەكشىلدىكتى، شىنشىلدىقتى تالاپ ەتەتىن. رۋشىلدىق، جەرشىلدىكپەن اۋىرماعان، قانداي نارسە بولسا دا ادىلدىگىن ايتاتىن، ۇلتىن شىن نيەتىمەن سۇەيتىن اعامىز، قامقورشىمىز بولدى. ول كىسى كوپ سويلەپ، ءجونسىز كەڭەس بەرمەيتىن، ءار نارسەنى ىسىمەن دالەلدەيتىن جان. ءبىزدىڭ كىشكەنتاي جەتىستىگىمىزگە بالاشا قۋانىپ، ۇنەمى جەلپىندىرىپ، شابىتتاندىرىپ وتىراتىن داعدىسى بار. ءقازىر ونىڭ شاكىرتتەرى ءارتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. ءبىراق ەشقايسىسى ەركىن بالۋان تۋرالى بوتەن وي، بوگدە پىكىر ايتپايدى. بۇل باپكەردىڭ تۋا ءبىتتى مىنەزىنىڭ تۋراشىلدىعىنان بولسا كەرەك»، – دەيدى نۇرلان بالۋان.
شارا سوڭىندا كۇنەستىڭ قۇرمەتتى مەيماندارى مەن اۋىل اقساقالدارى، اتقامىنەر ازاماتتار جاس بالۋاندارعا باتا بەرىپ، الداعى ۋاقىتتا قازاق كۇرەسىن ۇزبەي وتكىزىپ تۇرۋعا، سپورت سالاسىنا ۇلەس قوسقان ازاماتتار مەن باپكەرلەردىڭ اتىن ەلگە تانىستىرىپ، ارنايى جۇلدەلەر تاعايىنداۋعا ۋاعدالاستى.
ت. وسكەنباي.
