Oqý-aǵartý birinshi vıse-mınıstri Natalá Jumadildaeva Qazaqstanda TikTok áleýmettik jelisin shekteý múmkindigine qatysty pikir bildirdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Onyń aıtýynsha, kez kelgen zıandy kontent balalarǵa ǵana emes, synı oılaý qabileti tolyq qalyptaspaǵan eresek adamdarǵa da keri áserin tıgizýi múmkin.
"Qoldanystaǵy quqyqtyq normalar aıasynda áleýmettik jelilerdi shekteýge baǵyttalǵan bastamalardy qoldaımyz. TikTok-ty shekteý máselesine kelsek, platforma paıda bolǵan Qytaıdyń ózinde balalarǵa arnalǵan shekteýler bar. Onda balalardyń TikTok-ta ótkizetin ýaqyty táýligine 40 mınýttan aspaıdy jáne kontentke qatań shekteý qoıylǵan. Iaǵnı, balalar tek bilim berý men damytýǵa arnalǵan materıaldardy ǵana kóre alady", – dedi Jumadildaeva.
Sózinshe, Qazaqstandaǵy balalar men eresekter tutynatyn kontent bastapqy formattan múlde bólek.
Aıta keteıik, buǵan deıin Májilis depýtaty Janarbek Áshimjan búgingi tańda balalardyń álippesi – áleýmettik jeli, emizigi – TikTok, besik jyry – Instagram bolyp ketkenin negizge alyp, kámeletke tolmaǵandarǵa TikTok-qa kirýge tyıym salýdy usynǵan edi.
"Ótken jyly áriptesim Erlan Saıyrov TikTok platformasynyń qoǵamdaǵy keri áseri týraly tıisti oryndarǵa dabyl qaǵyp edi, selt etken jan joq. Senator áriptesimiz Nurtóre Júsip «buryn balalalardy «ták-tákpen» tárbıeleıtin edik, qazir TikTok-pen tárbıelep jatyrmyz» dep edi minbeden. Óli tynyshtyq. Sóz joq, qazir – aqparattyq ǵasyr. Áleýmettik jeliler ómirimizdiń ajyramas bóligine aınaldy. Paıdaly jaǵy da joq emes. Alaıda, ulttyq tárbıe men dástúr-saltymyzdyń ýyqtaryn talqandap, aqyl toqtatpaǵan, jaqsy men jamandy áli tolyq ajyratyp úlgirmegen balalar men jasóspirimderdimeńdýana jegendeı meńireý álemge bastap bara jatqan jaǵdaıdyń aldyn almasaq opyq jeımiz", - deıdi depýtat.
Ol balalar men jasóspirimder arasynda TıkTok keńinen tanymal ekenin atap ótti.
"Sońǵy eki jylda 14,1 mln qazaqstandyq tirkelipti. Bul jeliniń negizgi tutynýshylary da – sol besikten beli shyqpaǵan balalar men jastar. Onda paıdaly kontentten góri, jastarǵa teris áser etetin zıandy aqparattar órip júr. Qumar oıyndardy jarnamalaý, strımder arqyly ádepsiz áreketter kórsetý, boqaýyz sózder, pornografıa, sýısıdke shaqyrý, dinı ýaǵyzdardyń ońdy-soldy taralýy, býllıng, tyıym salynǵan zattardyń jarnamasy sekildi terisáreketterge shaqyratyn las aqparattar osy TıkTok arqylytaralýda. Jasóspirimderdiń TıkToktan kórgenin qaıtalap, jaǵymsyz qylyq pen ádepsiz iske úıir bolyp bara jatqany da jasyryn emes", - deıdi Janarbek Áshimjan.
Depýtat álem elderi munyń odan ári etek alýyna jol bermeý maqsatynda Tık-Tokqa shekteý qoıý nemese ondaǵy kontentke baqylaýdy kúsheıtýdi qolǵa alyp jatqanyn atap ótti.
"Máselen, Reseı, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Tájikstanelderi TıkTok jelisine ishinara nemese tolyq shekteý qoıdy. Al, Fransıa úkimeti jasóspirimderdiń ınternetke qoljetimdiligin zańnamalyq deńgeıde rettedi. Aýstralıa 16 jasqa deıingi balalarǵa qoldanýdy zańmen shektedi. Osy joǵaryda atalǵan elderdiń bir bilgeni bar shyǵar... Eýropalyq Odaq, Kanada, Ulybrıtanıa, Jańa Zelandıada balalar qaýipsizdigine qatysty alańdaýshylyqqa baılanysty 2023 jyly sheshim qabyldap úlgergen. Kerek deseńiz, TikTok-tyń atasy sanalatyn Qytaıdyń ózinde bul platforma qoljetimdi emes. Biz de jedeldetip TıkTok-qa shekteý qoıý máselesin qarastyrǵanymyz jón. Óıtkeni, TıkTokty shamadan tys qoldanýdyń psıhologıalyq áleýmettik jáne akademıalyq saldary, balanyń sanasy men densaýlyǵyna keri áseri az emes. Tipti, oftalmolog dárigerler telefonǵa telmirgen balalardyń arasynda keıingi bes jylda kóz aýrýlary kúrt kóbeıip ketkenin aıtady", - deıdi depýtat.
Janarbek Áshimjan úkimetke kelesi sharalardy qolǵa alýdy usyndy:
- TıkToktaǵy ádepke, ulttyq qundylyqtarǵa, dástúrimiz ben saltymyzǵa qaıshy keletin, balalardyń sanasyn ýlaıtyn, teris ádetterge shaqyratyn barlyq kontentke shekteý qoıý.
- Elimizde TıkTokty kámelettik jasqa tolmaǵan balalardyń paıdalanýyna qatań shekteý qoıý nemese múldem tyıym salý tetikterin qarastyrý kerek.
